«Για το cine-theatre “Έξι στα Δώδεκα” (Β’ κύκλος) της Τατιάνας Λύγαρη» του Θανάση Λιακόπουλου
Το επιτυχημένο project της Τατιάνας Λύγαρη, που εμπνεύστηκε και σκηνοθέτησε η ίδια εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, cine-theatre Έξι στα Δώδεκα, συνεχίστηκε με την ίδια επιτυχία εν μέσω θέρους. Ύστερα από τον απολύτως επιτυχημένο πρώτο κύκλο, με τα έξι από τα δώδεκα πρωτότυπα θεατρικά κείμενα, που παράγγειλε η ίδια η σκηνοθέτιδα σε καταξιωμένους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς και πεζογράφους, ήρθε ο δεύτερος κύκλος με τα υπόλοιπα έξι. Εμπνευσμένα από τον πρωτοποριακό παραστασιακό χώρο της Αμαξοστοιχίας-Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ, τα πρώτα έξι εξελίσσονται στα compartments του New Wagon της Αμαξοστοιχίας, ενώ στον δεύτερο κύκλο στις θέσεις θεατών του Θεατρικού Βαγονιού. Η θεματολογία τους καλύπτει μια μεγάλη γκάμα σύγχρονων προβληματισμών της ελληνικής κοινωνίας, σύμφωνα με την ιδιαίτερη τοποθέτηση του/της κάθε συγγραφέα. Έτσι, αναδεικνύονται θέματα όπως οι ενδοοικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις, η μοναξιά των ηλικιωμένων, η αναζήτηση της ατομικής σε σχέση με τη συλλογική ταυτότητα, η παραδοξότητα του θανάτου, οι επιπτώσεις μιας πατριαρχικής κοινωνίας στη γυναικεία υπόσταση, η προσγείωση των εφηβικών αναζητήσεων στην πραγματικότητα των ενηλίκων κ.ά.
Στον δεύτερο κύκλο λοιπόν παρουσιάζονται τα υπόλοιπα έξι θεατρικά, συνολικής διάρκειας μίας ώρας και σαράντα τριών λεπτών. Το εικαστικό αποτέλεσμα έξοχο. Πέραν της εξαιρετικής σκηνοθετικής καθοδήγησης της Τατιάνας Λύγαρη και των εξαιρετικών θεατρικών κειμένων, σε αυτό συμβάλλει και η πλειάδα καταξιωμένων συντελεστών, όπως η προσεγμένη κινηματογράφηση του Πάτροκλου Σκαφίδα, η διεύθυνση φωτογραφίας του Σάκη Μπιρμπίλη, η πρωτότυπη μουσική των Φώτη Μυλωνά, Άλκηστης Ραυτοπούλου και Γιώργου Στεφανακίδη και η ηχοληψία του Πάνου Γασπαράτου, με βοηθό σκηνοθέτη τον Ευθύμη Χρήστου. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν πως όλα εξελίσσονται σε ένα παλιό βαγόνι τρένου, εύκολα γίνεται αντιληπτή η δυσκολία του όλου εγχειρήματος, που φέρνουν σε πέρας άπαντες, με το εξαιρετικό αποτέλεσμα επί της οθόνης.
Τα έξι θεατρικά που περιλαμβάνονται στον δεύτερο κύκλο είναι τα εξής (με σειρά εμφανίσεως): Αν δεις νεκρό της Αμάντας Μιχαλοπούλου, με τους Μάνο Ζαχαράκο και Πηνελόπη Μαρκοπούλου στους ρόλους, Γυάλινος απόγονος της Φωτεινής Τσαλίκογλου, με τον Νέστορα Κοψιδά, Η εκδήλωση του Μάκη Τσίτα, με την Τατιάνα Λύγαρη και τη Ζωή Ρηγοπούλου, το Ε, και; του Σάκη Σερέφα, με τους Νικόλ Νικολακοπούλου και Μάνο Ζαχαράκο, το Μια εκδρομή στην Αρχαία Ολυμπία του Ανδρέα Στάικου, με την Εμμανουέλα Κοντογιώργου και τη Μαριλένα Λιακοπούλου, και το Ψ της Μιράντας Βατικιώτη, με την Εβελίνα Αραπίδη και τον Νέστορα Κοψιδά. Η θεματολογία των θεατρικών ποικίλλει, στηριζόμενη όμως πάνω σε έναν γενικό άξονα που έχει τη βάση του στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία και τους προβληματισμούς της. Πιο συγκεκριμένα…
Στο Αν δεις νεκρό της Αμάντας Μιχαλοπούλου, έχουμε τη συνομιλία σε ένα βαγόνι τρένου μεταξύ δύο αδελφών. Πρόκειται για μια ονειρική συνάντηση, αφού ο αδελφός έχει πεθάνει στα σαράντα του και η επιθυμία της αδελφής του να συνομιλήσει μαζί του οδηγεί την κουβέντα σε ακαθόριστες ατραπούς. Εκείνη προσπαθεί να του θυμίσει πράγματα που έχουν ζήσει ή που του άρεσαν εν ζωή, πλην όμως μάταια. Οι δύο κόσμοι δεν πρόκειται να συναντηθούν ποτέ και τα ενδιαφέροντα των ζώντων δεν γίνεται να καλύψουν ή να καλυφθούν από τα ανύπαρκτα, για τα καθ’ ημάς, ενδιαφέροντα των τεθνεώτων. Αίφνης όμως υπάρχει κάτι που μπορεί να φέρει πιο κοντά αυτούς τους δύο κόσμους. Το γέλιο. Στην επίμονη προσπάθεια της αδελφής να βρεθεί ένας τόπος συνομιλίας, για να μη χαθεί το ονειρικό στοιχείο που έχει φέρει τον νεκρό αδελφό σε αυτή τη συνάντηση, έρχεται το ανέκδοτο, με αποτέλεσμα να ελαφρύνει την κατάσταση και να δημιουργήσει έναν διαφορετικό τόπο συνάντησης μεταξύ τους. Τόσο ξένο και παράξενο, σύμφωνα με την παράδοσή μας, που πραγματικά φτάνει να δώσει μια κάποια λύση. Το γέλιο και ο Χάιντεγκερ! Η ασπρόμαυρη φωτογραφία και η εξαιρετική απόδοση του Μάνου Ζαχαράκου και της Πηνελόπης Μαρκοπούλου επιτείνουν το θετικό αποτέλεσμα.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν πως όλα εξελίσσονται σε ένα παλιό βαγόνι τρένου, εύκολα γίνεται αντιληπτή η δυσκολία του όλου εγχειρήματος, που φέρνουν σε πέρας άπαντες, με το εξαιρετικό αποτέλεσμα επί της οθόνης.
Στον Γυάλινο απόγονο της Φωτεινής Τσαλίκογλου, η συγγραφέας πιάνει το νήμα από το θεατρικό του πρώτου κύκλου και φέρνει τους απογόνους του ήρωά της, που βρήκε ένα κομματιασμένο αρχαίο άγαλμα την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης και παθιάστηκε μαζί του, στη σύγχρονη πραγματικότητα, διακόσια χρόνια μετά. Κι αν μπορεί να χαρακτηριστεί μια τρέλα η υπαρξιακή σχέση του Νεοέλληνα με το παρελθόν του στο πρώτο θεατρικό, εδώ έχουμε μια πιο χειροπιαστή τρέλα του ήρωα απογόνου, που πάει στην Ελβετία να θάψει τον πατέρα του. Πλέον εδώ έχουμε μια βιώσιμα καθημερινή τρέλα, που πηγάζει μέσα από τη συνθήκη της ελληνικής οικογένειας και που καταβάλλει το άτομο, οδηγώντας το σε λύσεις παιδικές, καίτοι ενήλικας. Λύσεις που φυσικά αποδεικνύονται αδιέξοδες και που μας κάνουν να αναλογιστούμε το σαθρό υπόβαθρο των όλων δεδομένων μας. Και πάλι εδώ, όπως και στο πρώτο θεατρικό, ο Νέστωρ Κοψιδάς αποδεικνύεται ένας εξαιρετικός ημίτρελος-σώφρων ενήλικας!
Με την Εκδήλωση του Μάκη Τσίτα, ερχόμαστε σε πιο απτά και καθημερινά προβλήματα της ελληνικής καθημερινότητας. Η μοναξιά δύο ενήλικων κυριών που συναγωνίζονται μεταξύ τους, με ευγένεια και χιούμορ, για το πόσες εκδηλώσεις έχουν παρακολουθήσει ή πρόκειται να παρακολουθήσουν, από παρουσιάσεις βιβλίων μέχρι μικρές συναυλίες σε διάφορους χώρους, σχολιάζοντας τους πάντες και τα πάντα. Από τη χήρα ενός ποιητή μέχρι τα catering και τους μπουφέδες με κρασί που τυχόν υπάρχουν. Φτάνουν δε σε σημείο να γνωρίζουν, από την πολλή συναναστροφή, μέχρι και ανθρώπους του χώρου και να σχολιάζουν, μη γνωρίζοντας φυσικά ούτε το έργο του δημιουργού μα ούτε καν το περιεχόμενο του κάθε βιβλίου. Κατακριτέο παντοειδώς; Μέσα από τη γραφή του Τσίτα και με τις άψογες αποδόσεις της Τατιάνας Λύγαρη και της Ζωής Ρηγοπούλου, κατακριτέον ουδέν! Ποιος θα μπορούσε να τα βάλει με δυο καλοπροαίρετες κυριούλες που γεμίζουν τη μοναχική και μάλλον ανιαρή ζωή τους πηγαίνοντας σε εκδηλώσεις, εφόσον κάτι τέτοιο τους δίνει νόημα ζωής! Ακόμα κι αν δεν έχουν τα φόντα να παρακολουθήσουν ουσιαστικά κάτι τέτοιο; Το ανθρώπινο στοιχείο μέσω της τρυφερότητας, της ευαισθησίας, έτσι όπως αναδεικνύεται εδώ, γίνεται οδηγός και καταλύτης της μοναχικότητας, προκειμένου το άτομο να συνεχίσει να επιβιώνει. Ιδίως όταν δεν ενοχλεί με τη στάση του…
Στο Ε, και; του Σάκη Σερέφα, ερχόμαστε σε πιο συγγραφικά «προβλήματα». Ευφάνταστα και με χιούμορ. Δυο ήρωες ενός θεατρικού έργου, σε ένα τυχαίο διάλειμμα του δημιουργού κατά τη συγγραφή, αυτονομούνται αποφασίζοντας, μέσα σε δεκαπέντε λεπτά, όσα και η τυχαία παύση της δημιουργίας, να ζήσουν μια ολόκληρη ζωή. Μπουχτισμένοι από αυτά που τους βάζουν οι συγγραφείς να παίξουν, επιζητούν μια ήρεμη οικογενειακή ζωή, που θα ξεκινάει από τη γέννηση και θα φτάνει μέχρι τον θάνατο. Απλή, λιτή, δίχως περιφράσεις και όσο πιο ανώδυνη γίνεται. Και τα καταφέρνουν. Λεκτικά και μόνο καταφέρνουν να γεννηθούν, να μεγαλώσουν, να παντρευτούν, να κάνουν παιδιά, αυτά με τη σειρά τους να μεγαλώσουν, να αποκτήσουν εγγόνια και να έχουν έναν ήρεμο θάνατο, όπως τον επιθυμεί έκαστος. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε εδώ το σχεδόν υποδόριο σχόλιο του Σερέφα, ως συγγραφέα, πάνω στο συγγραφικό κυνήγι δημιουργίας χαρακτήρων που απέχουν μακράν της πλειονότητας των απλών καθημερινών ανθρώπων. Η ευαισθησία του συγγραφέα για τους ήρωές του, παίρνοντας τη θέση τους, γίνεται καθρέφτης του αισθήματός του απέναντι στο πανανθρώπινο στοιχείο. Απολαυστικοί στους ρόλους τους η Νικόλ Νικολακοπούλου και ο Μάνος Ζαχαράκος.
Στο Μια εκδρομή στην Αρχαία Ολυμπία του Ανδρέα Στάικου, επανερχόμαστε σε πιο ατομικά προβλήματα. Η συνάντηση δυο πρώην συμμαθητριών ύστερα από χρόνια και η ανάμνηση μιας σχολικής εκδρομής στην Αρχαία Ολυμπία φέρνει τα πάνω κάτω στη ζωή τους, έτσι όπως την είχαν επιθυμήσει και την έχουν βιώσει. Στην ουσία, εκείνη η ανάμνηση παραμένει πολύ καθαρή, στα όρια της μνήμης, αφού το αποδεικτικό στοιχείο, μια φωτογραφία που τραβήχτηκε λάθρα και που έχει περιέλθει στα χέρια της μιας εκ των φίλων, γίνεται το έναυσμα για μια νέα, διαφορετική προσέγγιση της ζωής, για μια αφύπνιση της πρότερης εκρηκτικής νεότητας. Ο Στάικος εδώ μας δίνει μια κάποια λύση. Όταν η ανάμνηση αποκτήσει χειροπιαστά δεδομένα μπορεί να γίνει μνήμη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να κάνει τη δουλειά της. Δηλαδή, να απελευθερώσει το άτομο σε μια νέα πραγματικότητα, πέραν συμβάσεων και απαγορεύσεων, μακράν παραδόσεων και διαφόρων άλλων προσχωμάτων, οδηγώντας το είτε σε μια νέα ζωή είτε σε μια διέξοδο της υπάρχουσας. Οι δύο ακραίως αντίθετες ζωές βρίσκουν στο τέλος κοινή διέξοδο σε μια αλλαγή ταυτόσημη, δίχως να χάσουν το βάθος του πρότερου χαρακτήρα τους. Εκπληκτικές στην απόδοση η Εμμανουέλα Κοντογιώργου και η Μαριλένα Λιακοπούλου.
Τέλος, στο Ψ της Μιράντας Βατικιώτη, μέσω ενός «φόνου», ερχόμαστε ξανά στην κακοποίηση της γυναικείας προσωπικότητας, αυτή τη φορά σε πιο ειδικό επίπεδο. Η ερωτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν ψυχαναλυτή και την πελάτισσά του, απαγορευτικό στοιχείο αυτό καθαυτό κι επικίνδυνο, παίρνει σάρκα και οστά στο παρόν θεατρικό και φυσικά οδηγεί σε «φόνο». Είτε πραγματικός είτε φανταστικός αυτός ο φόνος, σκοπό έχει να αναδείξει τη γυναικεία κακοποίηση μέσα από μια πατριαρχική κοινωνία ακόμα και υπό το πρίσμα του ειδικού. Η κακοποιητική συμπεριφορά του ψυχαναλυτή, που παίρνει σάρκα και οστά ακόμα και σε ονειρικό επίπεδο, φέρνει στην επιφάνεια αναδεικνύοντας το βαθύτερο τραύμα που δημιουργείται στο άτομο, ακόμα κι από έναν ειδικό, στον οποίο εμπιστεύεται την επίλυσή του. Η πολυπλοκότητα των καταστάσεων δημιουργεί περαιτέρω αμφιβολίες για το ποιόν του ειδικού, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε αμφισβητήσεις προτύπων της ελληνικής κοινωνίας. Εξαιρετικοί στις αποδόσεις τους η Εβελίνα Αραπίδη και ο Νέστωρ Κοψιδάς.
Ο Β' κύκλος του υβριδικού καλλιτεχνικού project cine-theatre «Έξι στα Δώδεκα», που εμπνεύστηκε και σκηνοθέτησε η Τατιάνα Λύγαρη, προβλήθηκε on demand μέσω της πλατφόρμας του viva.gr καθώς και υπαίθρια στην Αποβάθρα της Αμαξοστοιχίας-Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ.
Το project«Έξι στα Δώδεκα» πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
