Κώστας Π. Παππής: «Κλιματική αλλαγή, διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και προσαρμογή των επιχειρήσεων»
Εδώ και περίπου μία δεκαετία καταβάλλεται επίμονη προσπάθεια για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εφοδιαστικής αλυσίδας και των εμπορευματικών μεταφορών (cargo), μιας και η συγκεκριμένη δραστηριότητα, στην ολότητά της, θεωρείται σημαντική πηγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τα οποία ευθύνονται για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Εμπορεύματα διακινούνται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα σε όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις από τον τόπο παραγωγής στον τόπο κατανάλωσής τους και στο ενδιάμεσο αποθηκεύονται, μεταφορτώνονται, συσκευάζονται ή συντηρούνται. Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται ενέργεια, ενέργεια, ενέργεια…
Δεν υπάρχει μεταφορικό μέσο το οποίο να μην έχει επηρεαστεί από αυτή την παγκόσμια απόφαση – η οποία θυμίζουμε ότι γενέθλιο τόπο έχει το Κιότο της Ιαπωνίας και ληξιαρχική πράξη γέννησης το περίφημο Πρωτόκολλό του (1997 ψήφιση και 2005 εφαρμογή). Λιγότερο απ’ όλα έχει επηρεαστεί ο κατά τεκμήριο καθαρότερος τρόπος μεταφοράς, ο σιδηροδρομικός και περισσότερο ο πλέον ρυπογόνος, ο οδικός. Θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές καλούνται επίσης αυτό το διάστημα να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις κοινός παρονομαστής των ρυθμίσεων είναι τα καύσιμα – αυτή είναι η πηγή του κακού.
Ο Κώστας Παππής, καθηγητής Διοίκησης Παραγωγής στο Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Πειραιά, συγκέντρωσε στο παρόν βιβλίο ένα πλούσιο κομμάτι της γνώσης που έχουμε κατακτήσει ως ανθρωπότητα για την έννοια, τη φύση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Δεν έμεινε όμως εκεί: σε ένα δεύτερο επίπεδο, συνέδεσε τις παγκόσμιες προσπάθειες για τον περιορισμό του φαινομένου με τις απαιτήσεις που έχουν οι σύγχρονες εφοδιαστικές αλυσίδες και προσπάθησε να καταγράψει το πώς προσαρμόζονται οι εμποροβιομηχανικές επιχειρήσεις στις νέες συνθήκες. Το τι μέτρα λαμβάνουν δηλαδή και πώς οργανώνουν στρατηγικά την επιχειρηματική δραστηριότητά τους, έτσι ώστε και σύμφωνες να είναι με τις περιβαλλοντικές επιταγές των καιρών, αλλά και κέρδη να αποκομίσουν από τον περιορισμό του αποτυπώματός τους. Γιατί «λεφτά υπάρχουν», όταν περιορίζεις την ενεργειακή σπατάλη…
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι η κύρια αιτία των αλλαγών στο κλίμα που συμβαίνουν στη Γη από τη Βιομηχανική Επανάσταση, στα μέσα του 18ου αιώνα, δηλαδή από τότε που ξεκίνησε στη Βρετανία και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο μια περίοδος ταχύτατης βιομηχανικής ανάπτυξης με τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες», αναφέρει ο συγγραφέας στο κεφάλαιο που παρουσιάζει τα βασικά δεδομένα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Κύρια πηγή του η Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (στοιχεία 2007), ενώ σε αρκετά σημεία του βιβλίου, ειδικά εκεί όπου προτείνονται μοντέλα διαχείρισης και λύσης για μια οικονομία χαμηλού άνθρακα («low carbon economy» είναι ο διεθνής όρος), ανατρέχει στη διάσημη έκθεση του Βρετανού πανεπιστημιακού και πολιτικού Sir Nicholas Stern (2006).
Στο σχετικό με την εφοδιαστική αλυσίδα κεφάλαιο αναλύει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής χρησιμοποιώντας πληθώρα αριθμητικών στοιχείων και, όπως είναι φυσικό, δεν περιορίζεται στη μεταφορά και την αποθήκευση αγαθών, αλλά πηγαίνει κι ένα βήμα παραπέρα, στο εμπόριο και την κατανάλωση – εκεί τα πράγματα είναι ακόμα πιο σοβαρά. Ο καθηγητής του Παν/μίου Πειραιά θεωρεί ότι η τεχνολογία παρέχει σήμερα αρκετές λύσεις για τον μετριασμό της έντασης του φαινομένου και οι δύο σημαντικότερες από αυτές είναι το Πρωτόκολλο του Κιότο (και οι μηχανισμοί του, όπως εμπόριο εκπομπών, κοινό ταμείο, όρια εκπομπών, κ.ά.) και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ως υποκατάστατο των ορυκτών καυσίμων. Για να γίνουν αυτά όμως χρειάζονται κεφάλαια, δέσμευση και ελεγκτικοί μηχανισμοί. Μα πάνω απ’ όλα θέληση.
Ο Κ. Παππής δεν είναι ακτιβιστής του περιβάλλοντος, επομένως δεν είναι παράδοξο να βλέπει στην κλιματική αλλαγή δυνατότητες επιχειρηματικής ανάπτυξης για εταιρείες που καινοτομούν και εξελίσσονται. Αν και αναγνωρίζει ότι η κλιματική αλλαγή, εκτός από μια ανθρώπινη τραγωδία, είναι και μια απασφαλισμένη χειροβομβίδα για ορισμένες επιχειρήσεις (π.χ. την τουριστική βιομηχανία σε διακεκαυμένες ζώνες ή την αγροτική οικονομία), εκτιμά ότι μπορεί να αποτελέσει και ευκαιρία, σε κάθε περίπτωση όμως δεν πρέπει να είναι τροχοπέδη.
Παρά την οικονομική κρίση, η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει αναδιατάξει τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων (η «επιβίωση» σήμερα είναι ο μεγάλος στόχος…), η προσαρμογή των επιχειρήσεων στην προστασία του περιβάλλοντος συνεχίζεται κανονικά, αν και με χαμηλότερο ρυθμό. Νέα μειωμένα όρια εκπομπών από τους κινητήρες των φορτηγών θεσπίζονται παντού στην Ευρώπη, νέοι περιορισμοί για την κίνηση φορτηγών στο κέντρο των πόλεων έχουν τεθεί σε εφαρμογή (πράσινοι δακτύλιοι…), νέοι κανονισμοί για τα ναυτιλιακά καύσιμα τέθηκαν σε ισχύ από τον International Maritime Organization (IMO) στις αρχές του 2013, ενώ στους αιθέρες η μάχη συνεχίζεται με τις ασιατικές και αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες που πετούν στην Ευρώπη (κι αντιμετωπίζουν με καχυποψία τις δυτικές προτεραιότητες) να αρνούνται να δεχτούν περιορισμούς στη χρήση καυσίμων και υπαγωγή τους στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Έτσι, σημαντικό τμήμα του βιβλίου αφορά σε αυτή ακριβώς τη λεπτή ως προς τους χειρισμούς διαδικασία μετάβασης των επιχειρήσεων από την εποχή της περιβαλλοντικής ασυδοσίας στην προσαρμογή. Παρουσιάζονται τα σημαντικότερα διεθνή προγράμματα προσαρμογής και επιβράβευσης εταιρειών (όπως το Climate Leaders και το Carbon Disclosure Project), αναλύονται κλάδοι που ανταποκρίνονται πιο γρήγορα στα περιβαλλοντικά κελεύσματα (αλλά και κλάδοι που υστερούν…), ενώ δίνονται συνοπτικά ορισμένα αξιομνημόνευτα case studies.
Τα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου είναι τα πιο managerial, καθώς σε αυτά ο συγγραφέας, με τη βοήθεια ορισμένων κανονιστικών πλαισίων που έχουν υιοθετηθεί (και παράγουν έργο…), ασχολείται κυρίως με τη διαχείριση της αβεβαιότητας και του κινδύνου – ένας καθημερινός «πονοκέφαλος» για τις εταιρείες. Στα κεφάλαια αυτά συνδυάζεται η περιβαλλοντική στρατηγική με τις αρχές του management και σχεδιάζεται ένα πλάνο αντιμετώπισης των προκλήσεων που θέτει η κλιματική αλλαγή (π.χ. γρήγορες αποφάσεις όταν κινδυνεύει το περιβάλλον, διαχείριση κρίσεων, απαιτήσεις αποζημιώσεων, κ.ά.).
Το βιβλίο συνοδεύει μια πλούσια βιβλιογραφία που είναι αφορμή για περαιτέρω διερεύνηση ενός θέματος που, όταν με το καλό περάσει η καταραμένη κρίση –γιατί θα περάσει–, θα το βρούμε και πάλι μπροστά μας. Γιατί η κλιματική αλλαγή είναι, δυστυχώς, ενδημική του πολιτισμού μας…
Κλιματική αλλαγή, διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και προσαρμογή των επιχειρήσεων
Επιπτώσεις της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στην οικονομία
Κώστας Π. Παππής
Επίκεντρο
616 σελ.
Τιμή € 40,00
