Η αξιοπρεπής στάση απέναντι στη ζωή και στη μοίρα, η αγάπη για τον άνθρωπο, η απλότητα, η πνευματική κινητικότητα και το όραμα για μια κοινωνία δικαιότερη και πιο ανθρώπινη είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν το έργο του πεζογράφου Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη.

Στο τελευταίο βιβλίο του, Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, ο συγγραφέας, μέσα από την αφήγηση της ζωής δύο νέων, ερωτευμένων και ανήσυχων ανθρώπων, του Μιχάλη και της Μαρκέλλας, χρησιμοποιώντας μια ευρηματική τεχνική παρουσιάζει στον αναγνώστη τη ζωή και τη σκέψη του μεγάλου και πρωτοπόρου μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, για τον οποίον ο Άινσταϊν είχε δηλώσει:

«Κύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα, κανείς σας όμως δε θέλησε να μάθει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε τον δρόμο προς την ανώτερη μαθηματική επιστήμη, σκέψη και έρευνα. Και για να μη σας κουράσω, σας το λέω έτσι απλά, χωρίς λεπτομέρειες ότι ο μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, στον οποίο, εγώ προσωπικά, αλλά και η μαθηματική επιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας, χρωστάμε τα πάντα».

Για την πολυκύμαντη όσο και πολυσήμαντη ζωή του μεγάλου μαθηματικού και ανθρώπου, για τον οποίο δυστυχώς τα φλύαρα σχολικά μας βιβλία ελάχιστα πράγματα αναφέρουν, μας μιλάει ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, με απλότητα και σαφήνεια, στοιχεία που διαγράφουν την προσωπικότητα του Καραθεοδωρή σε όλη την έκταση του έργου και χαρτογραφούν τον χώρο, απεικονίζοντας τις σχέσεις των ανθρώπων, ακόμη και εκείνων που έχουν διαφορετική μεταξύ τους εθνότητα.

Κατά τη μυθοπλασία, ο Μιχάλης βρίσκεται στο Μόναχο για μεταπτυχιακές σπουδές στη Φυσική.

Η «καρμική συνάντησή του» με τη Μαρκέλλα, ένα κορίτσι αστραφτερό που αγαπάει με πάθος τη μαθηματική λογοτεχνία, θα τον οδηγήσει στον μαγικό κόσμο των Μαθηματικών και τη μυστηριακή σημαντική τους. Συμπτώσεις επίσης μυστηριακές θα σπρώξουν τους δυο νέους στην ανίχνευση της ζωής και των θαυμαστών επιτευγμάτων της σκέψης του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Αυτός είναι ο μεγάλος σκοπός που νοηματοδοτεί την καθημερινότητά τους και τους ενώνει με τους ακατάλυτους δεσμούς της Αγάπης.

Το βιβλίο, ωστόσο, του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη δεν είναι βιογραφία. Ο συγγραφέας μεταπλάθει την ιστορία των δύο νέων και τη ζωή του μεγάλου μαθηματικού σε λογοτεχνικό έργο, που δεν έχει τον χαρακτήρα ενός πεζογραφήματος ανάκλησης στη μνήμη στιγμών μιας παλιότερης εποχής. Επεμβαίνει δημιουργικά εκεί που τα γεγονότα θα καθιστούσαν το βιβλίο απλώς ένα ιστορικό χρονικό, απομακρύνοντάς το από τη λογοτεχνία.

Οργανώνοντας τον λόγο σωστά, εξασφαλίζει τη σταδιακή κορύφωση της δραματικής έντασης, πιστοποιώντας την αυθεντικότητα ενός άρτιου λογοτεχνικού έργου με βασικό χαρακτηριστικό την εναλλαγή του χώρου, των παραστάσεων και των εικόνων.

Με καίριο και λιτό λόγο, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία, με λέξεις «γυμνές», δοσμένες στην κυριολεξία τους, με την αποφυγή των επιθέτων, με προτάσεις πυκνές και ύφος απλό μεταφέρει το βίωμα στη λογοτεχνία.

Η απουσία μελοδραματισμού και η ποιητική ελλειπτικότητα χαρακτηρίζουν τον τρόπο, με τον οποίο χειρίζεται την εσωτερική φόρτιση και τη συγκίνησή του ο συγγραφέας. Διαβάζουμε την περιγραφή της σκηνής στο αμφιθέατρο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου:

«Μπήκε στο αμφιθέατρο κρατώντας την τσάντα του στο δεξί χέρι. Οι φοιτητές σηκώθηκαν αμέσως όρθιοι και ξανακάθισαν, για να αρχίσει το μάθημα. Ο Κωνσταντίνος τούς μίλησε για τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς και τους εξήγησε πως η παρουσία τους ήταν σημαντική για την κοινωνία του καιρού τους. Ανέφερε τον Αρχιμήδη, τον Θαλή τον Μιλήσιο και τον Πυθαγόρα. Καθώς τους έλεγε για τους πυθαγόρειους νόμους και την πυθαγόρεια λογική, πρόσεξε δύο φοιτητές που είχαν πιάσει την κουβέντα. Γύρισε και τους κοίταξε με οργή. Σταμάτησαν, αλλά τα νεύρα του βρίσκονταν σε υπερένταση. Κάπου χάθηκε ο ειρμός και ένας φοιτητής τού ζήτησε να μιλάει πιο δυνατά. Ο Κωνσταντίνος δυνάμωσε τη φωνή του… Ξαφνικά, από το βάθος της αίθουσας ακούστηκε στεντόρεια η φωνή του ενός από τους δύο φοιτητές που ενοχλούσαν, ο οποίος με μια δόση ειρωνείας φώναξε:

– Νοχ άιν μαλ! ακόμη μια φορά.

Ο ήρεμος και ευγενέστατος Κωνσταντίνος έγινε πυρ και μανία και ούρλιαξε:

– Είμαι Έλλην! Είμαι Έλλην!»

Αν και η σκηνή φορτίζει ιδιαίτερα τον αφηγητή, κατορθώνει να την αποδώσει αρκετά συγκρατημένα, χωρίς εξάρσεις. Μπορεί κάπου να χρησιμοποιεί ειρωνικό ύφος εναντίον των υπευθύνων, αλλά δεν φτάνει στον μελοδραματισμό.

Εκτός από την παραστατικότητα και τη ρεαλιστική παρουσίαση των γεγονότων, η συχνότητα του διαλόγου σε πολλά σημεία κρατά το κείμενο ζωντανό και σπάει τη δεδομένη μονοτονία της αφήγησης. Επειδή η φύση της ιστορίας είναι δραματική, ο διάλογος συμβάλλει ακόμη περισσότερο στη διατήρηση της έντασης, και αυτό γίνεται ιδιαίτερα αισθητό στον διάλογο της Ούρσουλας (ήταν οικονόμος στο σπίτι του Καραθεοδωρή) και του ναζιστή Φριτς.

– Έφυγε;

– Ναι, απάντησε. Μπορείς να έρθεις.

Μέσα στο σαλόνι εμφανίστηκε ένας άντρας με κάτασπρα μαλλιά… Πλησίασε την Ούρσουλα και τη ρώτησε θυμωμένα.

– Τι θέλει από σένα;

– Για τον κύριο με ρώτησε.

– Δεν του είπες ό,τι σου είπα;

– Ναι, αλλά πες μου, γιατί είσαι ακόμη και σήμερα αρνητικός με τον Καραθεοδωρή; Έχουν περάσει τόσα χρόνια! Τι θα σε πείραζε αν τον βοηθούσα; Είναι άντρας της ανιψιάς μου.

Τι ήθελε και το είπε… Η οργή του ξέσπασε πάνω της. Σήκωσε το χέρι σαν να τη σημάδευε και άρχισε να εξαπολύει μύδρους.

– Ξέχασες ότι τότε καταστραφήκαμε γιατί πέρα από τους εξωτερικούς εχθρούς είχαμε και τους εσωτερικούς… Ο κύριός σου ήταν μια από τις περιπτώσεις που παρακολουθούσα… Κάποτε με πληροφόρησαν πως βοήθησε να σωθούν Εβραίοι καθηγητές του πανεπιστημίου. Είναι τυχερός που δεν είχα αδιάσειστα στοιχεία. Θα τον διέλυα. Θα τον συνέτριβα…»

Η ικανότητα του συγγραφέα να πλάθει ζωντανούς χαρακτήρες είναι εμφανής.

Τη δομή του έργου αποτελούν σκηνές-πράξεις που δίνουν στο κείμενο θεατρική λειτουργία.

Ο τίτλος ενεργός. Αποτελεί το καλύτερο εισαγωγικό σημείωμα, με το οποίο ο πεζογράφος εισάγει τον αναγνώστη στην υπόθεση του έργου.

Ο επίλογος παρουσιάζει το ίδιο ενδιαφέρον, αφού ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά στην αποκάλυψη της εργασίας που ήταν το κύκνειο άσμα του μεγάλου μαθηματικού.

Με λίγα λόγια, Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή είναι ένα καλό βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί απνευστί από μεγάλους αλλά και από μικρότερους αναγνώστες.

Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή
Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης
Στοχαστής
176 σελ.
Τιμή € 12,78

Twitter