«Πάντα θαύμαζε τους συγγραφείς που κάθε μέρα ξεκινούν ένα ταξίδι προς το άγνωστο και, παρ’ όλα αυτά, κάθονται διαρκώς σε ένα δωμάτιο».

Με μότο μια πρόταση του Ενρίκε Βίλα-Μάτας, από τις εκπληκτικές σελίδες της Δουβλινιάδας, ξεκινά ο Ανταίος Χρυσοστομίδης το Οι κεραίες της εποχής μου, «ταξιδεύοντας με 33 διάσημους συγγραφείς σ’ ένα δωμάτιο», όπως δηλώνει παραπλανητικά ο υπότιτλος.

Δεν είναι όμως έτσι. Γιατί; Επειδή ο συγγραφέας, μαζί με την άξια συνάδελφο Μικέλα Χαρτουλάρη, διέσχισαν ηπείρους, πέρασαν ωκεανούς, άλλαξαν όλα τα μεταφορικά μέσα, αεροπλάνα, πλοία, τρένα, αυτοκίνητα, όχι μόνο για να συναντηθούν με τους πιο διάσημους λογοτέχνες τις εποχής μας, αλλά για πολλά, πολλά περισσότερα.

Φιλοδοξία τους ήταν να μιλήσουν μαζί τους, όχι με τυπικούς λόγιους όρους αλλά με καθαρό, εύληπτο, ανθρώπινο τρόπο, κατανοητό σε όλους μας.

Θέλησαν, ίσως, να αφουγκραστούν την ανάσα τους, να αποτυπώσουν στα αυτιά τους το ηχόχρωμα της φωνής τους, να «μεταφράσουν» τις σιωπές τους, να γίνουν αυτόπτες μάρτυρες των μικρών λεπτομερειών, να τις συνδυάσουν για να αναδείξουν την προσωπικότητά τους. Να παρατηρήσουν πώς ζουν, πού γράφουν και πώς γράφουν, πώς κινούνται μέσα στην πόλη όπου γεννήθηκαν ή διαμένουν, μα και πώς τους αντιμετωπίζει ο «έξω κόσμος», οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, όταν τους συναντούν τυχαία στο δρόμο. Ακόμα, επιθυμούσαν –υποθέτω– να διαπιστώσουν με ποιο τρόπο ο καθένας από αυτούς υποδέχεται δυο Έλληνες δημοσιογράφους και ένα ολόκληρο τηλεοπτικό συνεργείο που για ώρες θα τους αναστατώσει το σπίτι, που ήρθαν όμως από την άλλη άκρη της Γης για να τους γνωρίσουν, να τους μιλήσουν, να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με το μυστήριο της ζωής και το φόβο του θανάτου. Για τις ηθικές αξίες, για τη σύγχρονη πολιτική και, κυρίως, για τη λογοτεχνία· για το παρελθόν της, το παρόν της και το μέλλον της. Σε μερικές, σπάνιες περιπτώσεις εντοπίζεται η εκλεκτική συγγένεια, που προσπερνά ανεμπόδιστα τα πάντα· γλωσσικά και εθνικά εμπόδια, ανακαλύπτοντας τις ομοιότητες, παρά τις κάποιες ιδιαιτερότητες, των χαρισματικών ανθρώπων.

Το ραντεβού κλείνεται με ένα μήνυμα από το λάπτοπ και καταλήγει με ένα ούζο.

Ενίοτε και με μια θερμή αγκαλιά.

Αυτά ισχύουν περισσότερο για τις εξαιρετικές εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης Οι κεραίες της εποχής μας – οι οποίες ελπίζουμε να συνεχιστούν.

Το βιβλίο όμως; Α, αυτό είναι διαφορετικό, καταρρίπτει το μύθο ότι μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Μια καλογραμμένη φράση, όσο υπαινικτική και διακριτική κι αν είναι, αξίζει περισσότερο από χιλιάδες εικόνες. Ο λόγος έχει τεράστια δύναμη. Τη μεγαλύτερη.

Ο Ανταίος Χρυσοστομίδης φυσικά και δε διάλεξε τον εύκολο δρόμο της απομαγνητοφώνησης των συνεντεύξεων. Αντίθετα, επέλεξε την πιο δύσκολη διαδρομή για να δημιουργήσει ένα μοναδικό ιδιωτικό μουσείο, μια πινακοθήκη αριστουργηματικών εκθεμάτων, «ζωγραφίζοντας» με την πένα του τα πορτρέτα των καλύτερων αλλά και των καλών συγγραφέων της εποχής μας. Κατάφερε να μας κοινωνήσει με το απόσταγμα εκείνων των συνομιλιών, να μεταδώσει την ατμόσφαιρα, να αναπλάσει πόλεις, αλλά και να φωτίσει κάποια σκοτεινά σημεία, τα οποία ο φακός της κάμερας αδυνατούσε να απαθανατίσει. Ο συγγραφέας, αλλάζοντας συνεχώς το ρυθμό της γραφής του σε κάθε διαφορετική προσωπικότητα, κατάφερε να εισχωρήσει αθόρυβα αλλά πολύ ευγενικά στο βάθος της ψυχής του κάθε συγγραφέα για να διαχωρίσει το φαίνεσθαι από το είναι.

Αν αντιστρέψουμε και παραφράσουμε τα λόγια του Μάτα, το βιβλίο αυτό εκδίδει ένα εισιτήριο στον αναγνώστη να ταξιδέψει προς το άγνωστο, παρόλο που δε θα μετακινηθεί από ένα δωμάτιο.

Την ώρα που γίνεται τούτη η μικρή –ελλιπής– αναφορά στο Οι κεραίες της εποχής μου, τέσσερις από τους εκλεκτούς, τους καλύτερους συγγραφείς έφυγαν για το άλλο, το άγνωστο ταξίδι. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου, ο Χάρι Μούλις, ο Αντόνιο Ταμπούκι και ο Κάρλος Φουέντες.

Προσωπική μου άποψη πάντα ήταν ότι είναι καλύτερα να κρατάς αποστάσεις ασφαλείας από τους συγγραφείς που θαυμάζεις, γιατί εάν τους γνωρίσεις από κοντά, ενδέχεται να απογοητευτείς. Μου έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν.

Το βιβλίο αυτό, όμως, με έκανε να το ξανασκεφτώ, και να είμαι λιγότερο απόλυτη.

Οι κεραίες της εποχής μου
Ανταίος Χρυσοστομίδης
Εκδόσεις Καστανιώτη
589 σελ.
Τιμή € 18,11 

Twitter