«Για το “Grippe Morale – Μαρία Κάλλας: τελευταία πράξη” του Δημήτρη Φοινίτση με την Ολύνα Ξενοπούλου» της Τούλας Ρεπαπή
Στις 2 Δεκεμβρίου 2023 εορτάστηκαν τα εκατό χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η οποία στην τέχνη της μουσικής έχει καταχωρηθεί όχι μόνον ως η κορυφαία υψίφωνος, αλλά και ως η φωνή του 20ού αιώνα. La voix du siècle.
Το βράδυ του Σαββάτου 2 Δεκεμβρίου 2023, στην Οικία Άγγελου & Λητώς Κατακουζηνού (Λεωφ. Βασιλίσσης Αμαλίας 4, Σύνταγμα), σε αυτό το μεγαλοαστικό σπίτι που παραπέμπει στο διαμέρισμα της Μαρίας Κάλλας στην Avenue George Mandel 36, στο Παρίσι, από την Ομάδα Παραστατικών Τεχνών προΤΑΣΗ έγινε η πρώτη δημόσια ανάγνωση του νέου έργου του Δημήτρη Φοινίτση, Grippe Morale – Μαρία Κάλλας: τελευταία πράξη. Η Ολύνα Ξενοπούλου, μέσα από το κείμενο αυτό, ζωντάνεψε τις τελευταίες ώρες της μεγάλης Ελληνίδας σοπράνο.
Είναι το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου 1977. Η Μαρία καθισμένη στην πολυθρόνα του σαλονιού της συνομιλεί με τον φανταστικό σκυλάκο της, τον Τόι. Ουσιαστικά είναι ένας μονόλογος για ένα γεύμα που θέλει να προετοιμάσει για έξι άτομα και που ακόμη δεν έχει αποφασίσει αν οι προσκεκλημένοι της θα είναι ζώντες ή νεκροί. Σε όλη αυτή τη συνομιλία η Μαρία αφηγείται τη ζωή της, η οποία περνά σαν κινηματογραφική ταινία από τα μάτια του θεατή. Αφετηρία της είναι η πείνα κατά και μετά τον Εμφύλιο. Πείνα, την οποία αργότερα επέβαλε στον εαυτό της βασανίζοντάς τον, για να αναγκάσει τους κριτικούς να ασχολούνται με την αρτιότητα της ερμηνείας της και όχι με τα κιλά της. Μιλά για τη σχέση της με τη μητέρα της, την αδελφή της, το μίσος και την εχθρότητα που εισέπραξε για την επιτυχία της, εχθρότητα η οποία την απομόνωσε ακόμη περισσότερο, διότι προστέθηκε στις άπειρες ώρες μοναξιάς, αφοσίωσής της και μελέτης για τη μουσική και τις τραγικές ηρωίδες που ερμήνευσε τόσο μοναδικά και αξεπέραστα, σαν όλες να ήταν κομμάτια του εαυτού της. Της δικής της ζωής.
Οι αναμνήσεις της για τον Αρίστο είναι οι μόνες που φωτίζουν τη φωνή και το πρόσωπό της. Αναπολεί τη δυναμικότητά του. Ένα τηλεφώνημά του –λέει– έφτανε για να έχει σε δύο λεπτά στα χέρια της ό,τι χρειαζόταν και τώρα χρειαζόταν αυτόν πιο πολύ απ’ όλους. Να την πει Μαρίτσα, έτσι όπως την έλεγε στις δικές τους στιγμές. Ταυτόχρονα ομολογεί με παράπονο και θλίψη πως τη μείωνε μπροστά σε κόσμο και πως τον ενοχλούσε που ασχολούνταν τόσο πολύ με το τραγούδι. Αναφέρεται και στο τσάκισμα της φωνής της –ρεσιτάλ στο Τόκιο–, το οποίο την οδηγεί σε επαγγελματική απόσυρση αλλά και εγκλεισμό στο διαμέρισμά της στο Παρίσι.
Η Ολύνα Ξενοπούλου ερμηνεύοντας το κείμενο ενδύεται όλα τα συναισθήματα της Μαρίας Κάλλας μαγεύοντας το κοινό, που άφωνο παρακολουθεί την τραγική αλλά και με τόση αξιοπρέπεια εξιστόρησή της.
Τέλος, στέκει αναποφάσιστη για τα εδέσματα και τους καλεσμένους και, αφού έχει πάρει τα χάπια της, που της προμήθευε η Τζάκι από την Αμερική, αποσύρεται, σαν μια άλλη Βιολέτα, και πάει με τον Τόι να κοιμηθεί. Για πάντα.
Ο Δημήτρης Φοινίτσης, μέσα από ένα κείμενο με σφρίγος και συνοχή, με τέχνη συγγραφική σμίγει τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα, ξεδιπλώνοντας με μεγάλο σεβασμό την προσωπικότητα και την εξιστόρηση των τελευταίων ωρών της Μαρίας Κάλλας. Φωτίζει με το κείμενό του ακόμη περισσότερο την τραγικότητα της ύπαρξής της, αποδίδοντας και τη χροιά της πραγματικής της ζωής. Τα είχε όλα κι όμως δεν είχε τίποτα. Ούτε φωνή, ούτε αγάπη, ούτε έρωτα. Κι ίσως σε αυτό στηρίζεται κι υπαινίσσεται πως ο θάνατός της ήταν αυτοκτονία. Όντας πιστός στον μινιμαλισμό και στο αφαιρετικό πρόσημο της προΤΑΣΗΣ, διατηρεί στην αφήγηση το μέτρο των συναισθημάτων, δεν αφήνει την ηρωίδα του να γίνει μελό και μέχρι την τελευταία της στιγμή αποχαιρετά σαν μεγάλη πριμαντόνα, αποσύρεται από τη σκηνή και πάει να αποκοιμηθεί. Δυνατή, εύθραυστη και ευάλωτη. Μοναδική. Θεϊκή. Έτσι όπως ήταν και στη σκηνή.
Η Ολύνα Ξενοπούλου, από τη στιγμή που εισέρχεται στην αίθουσα, επιβάλλει την αρχοντική της παρουσία, παραπέμποντας αλλά και φέρνοντας αντιμέτωπο το κοινό με την προσωπικότητα την οποία θα ζωντανέψει μπροστά του. Τη Μαρία Κάλλας. Οι αυξομειώσεις στην ένταση της φωνής της, όπως και η γλώσσα του σώματός της δείχνουν όχι μόνο πείρα αλλά και πολύωρες πρόβες. Διατηρεί, όπως και ο συγγραφέας, το μέτρο στην έκφραση των συναισθημάτων και στα γεγονότα που την καταρράκωσαν, ενώ το πρόσωπό της φωτίζεται μόνον όταν μιλά για τον Αρίστο. Η Ολύνα Ξενοπούλου ερμηνεύοντας το κείμενο ενδύεται όλα τα συναισθήματα της Μαρίας Κάλλας μαγεύοντας το κοινό, που άφωνο παρακολουθεί την τραγική αλλά και με τόση αξιοπρέπεια εξιστόρησή της, βιώνει τον πόνο, τον δυναμισμό και την εύθραυστη πλευρά αυτής της θεϊκής προσωπικότητας, αντιλαμβανόμενο το μεγαλείο μέσα από την τραγικότητά της.
Το Grippe Morale – Μαρία Κάλλας: τελευταία πράξη ήταν μια παρουσίαση γεμάτη από τέχνη, ανθρωπιά και μεγαλείο. Έτσι όπως ταίριαζε στη Μαρία Κάλλας. Ο Δημήτρης Φοινίτσης και σκηνοθετικά υπήρξε λιτός, αφήνοντας την ατμόσφαιρα ενός μεγαλοαστικού σπιτιού να πλαισιώσει μια καρέκλα και δύο λάμπες εδάφους εκατέρωθεν για να φωτίσουν διακριτικά τον τελευταίο μονόλογο.
Τέλος, θεωρώ πως αν η παράσταση αυτή στεγαζόταν στο νέο Μουσείο Μαρία Κάλλας, η όλη ατμόσφαιρα θα προσέθετε στην αρτιότητά της, διότι κάθε τι γύρω θα απέπνεε την προσωπικότητα της Μαρίας Κάλλας. Θα απέπνεε την παρουσία της.
Περισσότερα για το θεατρικό αναλόγιο Grippe Morale – Μαρία Κάλλας: τελευταία πράξη μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
