fbpx
«Μια άλλη ματιά σε όσα ξέρουμε για τον κινηματογράφο (η περίπτωση του Λάνθιμου)» της Διώνης Δημητριάδου

«Μια άλλη ματιά σε όσα ξέρουμε για τον κινηματογράφο (η περίπτωση του Λάνθιμου)» της Διώνης Δημητριάδου

Ο Λάνθιμος κέντρισε το ενδιαφέρον μου με τον Κυνόδοντα, αν και είχα δει ακόμη μια ταινία του (Ο καλύτερός μου φίλος), μάλλον αδιάφορη. Στην πραγματικότητα ο Κυνόδοντας με ξάφνιασε, έτσι όπως φάνηκε από την αρχή ότι είχε την πρόθεση να ανατρέψει όλα αυτά που ξέραμε για τις βασικές αρχές της κινηματογραφικής γλώσσας.

Κρατούσε σταθερή την κάμερα και δεν την άφηνε να παρακολουθεί τις κινήσεις των προσώπων, με αποτέλεσμα τα πλάνα να βγαίνουν μισά, τα σώματα των ηθοποιών να είναι ακέφαλα συχνά (κυρίως στους εσωτερικούς χώρους). Ταυτόχρονα η εκφορά της γλώσσας ακουγόταν παράξενη, σαν να καταργούσε τα νοητά σημεία στίξης, να έκοβε τις λέξεις στις συλλαβές τους, και να πρότεινε έναν μηχανικό τρόπο ομιλίας. Πάρα πολύ απείχε από τις διάφορες διδασκαλίες της υποκριτικής. Μια ενδιαφέρουσα όσο και παράξενη αντιμετώπιση του κινηματογράφου ως μιας απομυθοποιημένης εικόνας, που θα κέρδιζε τον θεατή (αυτό θα ήταν ένα στοίχημα για τον σκηνοθέτη) με το θέμα, το περιεχόμενο του λόγου και όχι την εξωτερική επικάλυψη με όσα τεχνάσματα σκηνοθεσίας και υποκριτικής είχε πλούσια στην κατοχή του ο κινηματογράφος του 21ου αιώνα. Σαν να έλεγε ο σκηνοθέτης: Μην παραπλανηθείς, θεατή, δεν θέλω να σου δώσω την ψευδαίσθηση της πραγματικότητας. Την ίδια την αλήθεια σου δείχνω, κάνοντας όμως κινηματογράφο. Ένα υπέροχο παιχνίδι ανάμεσα στην αλήθεια και στο επινοημένο (κατά σύμβαση αποδεκτό) ψέμα.

Σε μια δεύτερη «ανάγνωση», που ήρθε αργότερα μετά από νοητική πλέον επεξεργασία της ταινίας, όλη αυτή η στημένη κινηματογραφική γραφή (γιατί καταργούσε την επινοημένη μαγεία της μεγάλης οθόνης) θα μπορούσε να συνάδει απολύτως με το θέμα της ταινίας, την οικογένεια στα άδυτα της οποίας ο Λάνθιμος μαζί με τον συνεργάτη του στο σενάριο Ευθύμη Φιλίππου ήθελαν να μας οδηγήσουν. Η εσωτερική δυστοπία του πυρήνα του κοινωνικού ιστού, δηλαδή της οικογένειας μέσα στην παθογένειά της, δεν χρειαζόταν κανέναν κινηματογραφικό μύθο. Της αρκούσε η σκληρή και πεζή εικόνα, απαλλαγμένη από κάθε φτιασίδωμα, δηλαδή η αλήθεια της όπως την ήθελαν οι σεναριογράφοι. Έτσι όμως το ενδιαφέρον μεταπήδησε πέρα από τη σκηνοθεσία στο σενάριο, στην ιδέα, και ως συνολική αντιμετώπιση πλέον του κινηματογράφου η περίπτωση του Λάνθιμου φάνηκε ότι ήταν ιδιάζουσα και διπλά ενδιαφέρουσα.

Όταν στον Αστακό η ματιά του είχε κάπως διαφοροποιηθεί (για πολλούς η ταινία ήταν πολύ καλύτερη από τον Κυνόδοντα), ήμουν πλέον βέβαιη ότι αυτός ο ιδιόμορφος δημιουργός είχε ανοίξει έναν καινούριο δρόμο στην τέχνη του κινηματογράφου. Γιατί μένοντας πιστός στη βασική του επιλογή, τον παράξενο κινηματογράφο, ανακάλυπτε νέους τρόπους για να αποδώσει τα πολυσήμαντα τοπία του. Εξαιρετικά σενάρια, δουλεμένα από τον ίδιο και τον μόνιμο συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου, και μια σκηνοθετική ματιά τόσο αιφνιδιαστικά όμορφη, ακόμη και μέσα στους δυστοπικούς χώρους που δημιουργούσε. Η παράξενη οικογένεια του Κυνόδοντα τώρα έβρισκε τον ευρύτερο χώρο μιας εξίσου παράξενης κοινωνίας, που όμως μετά από λίγο ένιωθες ότι σε αφορά με κάποιο τρόπο, που ίσως μόνο η τέχνη μπορεί να κάνει ορατό. Ο πιο ανοιχτός χώρος του Αστακού έδωσε τη δυνατότητα στον Λάνθιμο να συναρμολογήσει κομμάτια τόσο αντίθετα μεταξύ τους και τόσο εντυπωσιακά οικεία παραδόξως. Μαγική η σκηνή του κυνηγιού, σε αργή κίνηση και με ηχητική υποστήριξη από το τραγούδι του Αττίκ «Από μέσα πεθαμένος» με τη φωνή της Δανάης (με το τραγούδι να λειτουργεί ως leitmotiv όλης της ταινίας μέσα στον εύγλωττο συμβολισμό του). Η διάρκεια της βίαιης αυτής σκηνής, που άηχη από τους φυσικούς ήχους προσφέρεται στον θεατή, μου έφερε στον νου τον μεγάλο Ακίρα Κουροσάβα και την ταινία Ραν, με τη σκηνή της σφοδρής αιματηρής σύγκρουσης να μεταφέρεται χωρίς ήχο. Μια υπόμνηση για τη βουβή βία να έρχεται από τόσο μακριά στα θεατρικά δρώμενα, όταν στον Προμηθέα δεσμώτη ο Αισχύλος βάζει βουβό υποκριτή τη Βία, μια που αυτή καμία ανάγκη φωνής δεν έχει. Η παρουσία της και μόνον αρκεί για να συγκλονίσει.

Η πρόσφατη βράβευση στις Κάννες έρχεται στη σειρά των άλλων σημαντικών διακρίσεων, και θα αναμένονται και άλλες στο μέλλον. Αυτό θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο. Και είναι κάτι που αξίζει να χαροποιεί κάθε εραστή του καλού κινηματογράφου. Η βράβευση του Λάνθιμου, τουλάχιστον σε ό,τι με αφορά, με ικανοποιεί όχι γιατί πάλλομαι από εθνική περηφάνια και τα λοιπά επιφανειακά και ανούσια, αλλά γιατί έφερε στον κινηματογράφο μια άλλη αίσθηση, εντελώς διαφορετική από οτιδήποτε άλλο. Και ναι, είμαι στη μειοψηφία που αγάπησε τον Κυνόδοντα για την καινούρια ματιά στη σταθερή κάμερα και στην απομυθοποίηση της υποκριτικής των ηθοποιών και, φυσικά, για το θέμα. Και στον Αστακό είδα (πέρα από το πρωτότυπο θέμα) κάποιες εξαιρετικής αισθητικής σκηνές. Πάνω απ’ όλα όμως ο κινηματογράφος, όπως τον εννοεί με τις ταινίες του, δίνει μια καινούρια αίσθηση, προσφέρει μια άλλη προνομιούχο θέα στα μαγικά δρώμενα της μεγάλης οθόνης. Και αυτό δεν είναι καθόλου λίγο.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΑΠΟΨΕΙΣ
«Για “Τα γενέθλια” της Ζωρζ Σαρή: Μικρή βιωματική ανάγνωση» της Εριφύλης Μαρωνίτη

Αν ζούσε εκείνος –ο νονός, ο μπαμπάς– θα έκλεινε φέτος τον Απρίλη τα 95. Η Άννα, η βαφτισιμιά, θα γινόταν 65. Στη ζωή και στο βιβλίο. Το νήμα, ωστόσο, των κοινών γενεθλίων στις 22 Απριλίου των...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Η “εφαρμοσμένη” διαλεκτική επιστήμης και “ποίησης” στο έργο του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη» της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού

Για τον γλωσσολόγο ως φορέα επιστημονικού λόγου με αντικείμενο τη γλώσσα, εν αρχή ην ο Λόγος. Αν αναρωτηθούμε πότε και με ποια κυρίαρχη συνθήκη γεννιέται συνειδητά το ανθρώπινο πλάσμα, η απάντηση...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Χουάν Χέλμαν (1930-2014), η φωνή και η συνείδηση της Αργεντινής» του Πάνου Νιαβή

Τον περασμένο Νοέμβριο, το Diastixo.gr δημοσίευσε δυο ποιήματα του Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman) σε δική μου απόδοση στα ελληνικά (δείτε εδώ). Μ’ εκείνη τη δημοσίευση, επιχείρησα να συστήσω στους λάτρεις της ποίησης έναν από τους...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.