Στην πρώτη εκδοχή του, γραμμένη το 1997, αν θυμάμαι καλά, το Πώς τελειώνει ο κόσμος –τότε, βέβαια, είχε άλλο τίτλο– ήταν ένα μικρό διήγημα για κάποιον Ορέστη που αποφάσιζε να πάει να μείνει (καλύτερα: να εξοριστεί) στο χωριό του πατέρα του, χωριό στο οποίο δεν είχε τίποτα πέρα από το μισοδιαλυμένο δίπατο του παππού του. Εκεί έβρισκε έναν τυφλό κιθαρίστα, κι έβρισκε, επίσης, έναν ακατονόμαστο κουτσό άγνωστο χωρίς μαλλιά και φρύδια, που κατέληγε να πεθάνει περικυκλωμένος από γιασεμιά σε μιαν από τις κοντινές σπηλιές.

Γι’ αυτούς σκέφτηκα ότι έπρεπε να γραφτούν κι άλλα, έπρεπε να γραφτεί το πριν σ’ αυτό το μετά, οπότε άρχισα να γεμίζω κόλλες αναφοράς. Στις ογδόντα, περίπου, κόλλες, είχαμε φτάσει στη σπηλιά, στα γιασεμιά, κι είπα ότι τέλειωσε αυτή η ιστορία.

Μετά έχασα το χειρόγραφο, του οποίου δεν είχα κρατήσει αντίγραφο, κι άρχισα να την ξαναγράφω. Στις εκατό, νομίζω, σελίδες, την άφησα στην άκρη, ικανοποιημένη ότι τάχα κάτι έγραψα, κι άρχισα μια άλλη ιστορία, την ιστορία ενός Φώτη και της αδελφής του, της Ουρανίας.

Κι έπειτα ξανάπιασα την πρώτη ιστορία και, ελλείψει υπολογιστή, τη δακτυλογράφησα σε μια γαλάζια γραφομηχανή, για μήνες μεροκάματο από τις δέκα το πρωί έως τις έντεκα το βράδυ στο πράσινο τραπέζι μιας κουζίνας στην Καλλιθέα, τελικός αριθμός σελίδων 400, 450 – κάπου τόσες.

Η επόμενη εκδοχή του βιβλίου –2005 πια– δακτυλογραφήθηκε σε υπολογιστή, σε μια γκαρσονιέρα στο Γκύζη, και σε μία από τις πολλές εκτυπώσεις και κόντρα εκτυπώσεις των διορθώσεών της, χαράματα, ο μικρός μου εκτυπωτής έβγαλε μια κραυγή, αιμορράγησε πράσινο μελάνι (το μαύρο είχε τελειώσει λίγο πριν απ’ τα μεσάνυχτα) και αυτό ήταν, πάει.

Αυτή την εκδοχή, την εκδοχή που έφαγε δεν ξέρω κι εγώ πόσα πακέτα κόλλες Α4 κι έναν εκτυπωτή, τη νόμισα οριστική. Δεν ήταν: όταν την ξαναδιάβασα, μήνες μετά, συνειδητοποίησα ότι για άλλη μια φορά το βιβλίο που είχα γράψει δεν ήταν το βιβλίο που νόμιζα πως είχα γράψει.

Άφησα το δακτυλόγραφο στην άκρη και ξεκίνησα να γράφω ένα άλλο – μια πρόβα μυθιστορήματος που θα με βοηθούσε να επιστρέψω, αργότερα, σ’ αυτή την παλιά ιστορία και ν’ αποφασίσω αν ήθελα ακόμα να ειπωθεί και πώς.

Η πρόβα μυθιστορήματος έγινε το πρώτο τυπωμένο βιβλίο μου, το Rewind, που αντί να είναι μια άλλη ιστορία αποδείχτηκε μια αρχή ή ίσως μέση αυτής της ιστορίας, του Πώς τελειώνει ο κόσμος. Στο οποίο αναγκαστικά επέστρεψα κι αναγκαστικά το ξανάγραψα, όλο απ’ την αρχή, μισό στο Γκύζη, μισό στον Νέο Κόσμο, γύρω στα δέκα πυκνογραμμένα τετράδια (ένα γεμάτο σημειώσεις για τη δομή και μόνο· από ένα άλλο, ούτε λέξη δεν διασώθηκε στο τελικό βιβλίο), αναρίθμητες εκτυπώσεις και διορθώσεις, κι ιδού, οι 104.000 πάνω-κάτω λέξεις του βιβλίου, οι 352 σελίδες του κι οι 1.288 αμφιβολίες μου γι’ αυτό.

Από εκδοχή σε εκδοχή, ήρωες πήγαιναν κι έρχονταν. Κάποιοι, όπως ο τυφλός κιθαρίστας, εξαφανίστηκαν για πάντα απ’ τις σελίδες, άλλοι μεταμορφώθηκαν σε άλλους ήρωες. Ο Φώτης κι η Ουρανία του άλλου χειρόγραφου γλίστρησαν στις σελίδες του Πώς τελειώνει ο κόσμος, πιστεύοντας ότι αυτό, κι όχι το άλλο, είναι το βιβλίο τους. Η σπηλιά με τα γιασεμιά θάφτηκε σε κάποια κατολίσθηση και δεν υπάρχει ούτε μια σύντομη αναφορά σ’ αυτήν.

Οπότε, το Πώς τελειώνει ο κόσμος είναι ένα μυθιστόρημα-ματριόσκα με δύο τουλάχιστον τρόπους: ο ένας, η δομή, η μια ιστορία που περιέχει την άλλη, ο ένας χαρακτήρας που περικυκλώνει τον άλλον, οι κύκλοι γύρω από το ίδιο κέντρο της εξαφάνισης μιας Άννας, κι ο άλλος, η ιστορία της γραφής του, οι διαφορετικές εκδοχές, η μια μέσα στην άλλη (με άλλη διατύπωση, ματριόσκα διαδοχικών Μαριών που προσπαθούν να βρουν τα πατήματά τους και να γράψουν), για να φτάσουμε τελικά σ’ αυτό που εκδόθηκε ως μυθιστόρημα το 2012.

Πώς τελειώνει ο κόσμος
Μαρία Ξυλούρη
Καλέντης
352 σελ.
Τιμή € 16,00

Twitter