Η ομορφιά της ιστορίας είναι ένα μυθιστόρημα που αναπαριστά γλαφυρά τη ζωή στα Βαλτικά κράτη κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κυριαρχίας. Με αφορμή την κυκλοφορία του στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Κωνσταντίνας Στασινού, η Βίβι Λούικ (γενν. 1946), μια καταξιωμένη και από τις πλέον δημοφιλείς συγγραφείς στην Εσθονία, μας μιλά για το βιβλίο που της απέφερε το Πολιτιστικό Βραβείο της Δημοκρατίας της Εσθονίας.

Η ομορφιά της ιστορίας  κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά. Τι σημαίνει για εσάς μια νέα μετάφραση και η ευκαιρία να επικοινωνήσετε τη δουλειά σας σε ένα νέο αναγνωστικό κοινό;

Μια νέα μετάφραση είναι πάντα ένα νέο βιβλίο. Και πάλι, ένα βιβλίο εκδίδεται πρώτη φορά και πάλι οι αναγνώστες βλέπουν το όνομα ενός νέου συγγραφέα. Σε αυτή την περίπτωση, μία συγγραφέας από τις μακρινές Βαλτικές χώρες συναντά τους Έλληνες αναγνώστες. Για τον εκδότη, αλλά και για τον νέο συγγραφέα, είναι ρίσκο. Το ρίσκο όμως είναι το μπαχαρικό και το αλάτι της ζωής!

Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 1991, μια κομβική χρονιά για την ιστορία της Εσθονίας. Ποιες ήταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκε και τι θα λέγατε ότι σας επηρέασε ιδιαίτερα όσο το γράφατε;

Έγραψα το βιβλίο τον χειμώνα του 1990, όταν τα σοβιετικά τανκς προσπαθούσαν να συντρίψουν την ελευθερία των χωρών της Βαλτικής. Στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της Λιθουανίας, και στη Ρίγα, την πρωτεύουσα της Λετονίας, άνθρωποι σκοτώθηκαν στους δρόμους. Αυτό το κύμα σφαγών δεν έφτασε στο Ταλίν, επειδή οι Εσθονοί έκαναν μια διπλωματική κίνηση και κάλεσαν τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Μπόρις Γέλτσιν, στο Ταλίν, όπου υπογράφηκε συνθήκη μεταξύ των τριών χωρών της Βαλτικής και της Ρωσικής Ομοσπονδίας για αμοιβαία αναγνώριση. Εθνική κυριαρχία. Τα οφέλη ήταν αμοιβαία. Οι Εσθονοί γλίτωσαν από τα ρωσικά τανκς και ο Γέλτσιν πήρε αυτό που χρειαζόταν στον αγώνα εξουσίας απέναντι στον Γκορμπατσόφ. Παρέδωσα χέρι με χέρι το χειρόγραφο του βιβλίου μου στο Ελσίνκι, διότι εκείνη την εποχή κανείς δεν ήξερε αν η Εσθονία θα ήταν ελεύθερη ή όχι. Θα ήταν αδύνατο να εκδοθεί αυτό το βιβλίο στη Σοβιετική Ένωση. Η μετάφραση του βιβλίου στα φινλανδικά εκδόθηκε το φθινόπωρο του 1991, όπως και το εσθονικό πρωτότυπο.

Τι ενέπνευσε την επιμέρους ιστορία που θα διαβάσουμε στο μυθιστόρημα και με ποια κριτήρια επιλέξατε/δημιουργήσατε τους βασικούς χαρακτήρες και τους εντάξατε στο ιστορικό πλαίσιο;

Γνώριζα καλά μια λετονική εβραϊκή οικογένεια και εμπνευσμένη από την ιστορία αυτής της οικογένειας έγραψα το μυθιστόρημα Η ομορφιά της ιστορίας. Το βιβλίο απεικονίζει με ακρίβεια τη Σοβιετική Ένωση εκείνης της εποχής, αλλά δείχνει και ανθρώπους που δεν επηρεάζονται από αυτό το περιβάλλον, που είναι διαφορετικοί. Υπήρχαν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι και η ύπαρξή τους ήταν ένας από τους λόγους της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης.

 Ό,τι δεν εκφράζεται με λόγια, δεν υπάρχει στη συνείδησή μας.

Το εν λόγω βιβλίο θεωρείται το εμβληματικό σας έργο, έχει λάβει ένα πολύ σημαντικό βραβείο και, λόγω της θεματολογίας του, εκτιμάται σε μεγάλο βαθμό και ως ιστορικό τεκμήριο. Νιώσατε το βάρος της ιστορίας, όταν το γράφατε;

Όταν το βιβλίο κυκλοφόρησε στα σουηδικά, ένας Σουηδός συγγραφέας που μόλις το είχε διαβάσει είπε ότι αυτό το βιβλίο μεταφράζει την εμπειρία τού να ζεις ως Εβραίος ή Εσθονός στη Σοβιετική Ένωση σε μια γλώσσα κατανοητή σε έναν Δυτικοευρωπαίο. Ήταν η μεγαλύτερη αναγνώριση που έχω λάβει ποτέ. Ενώ έγραφα το βιβλίο, δεν ένιωθα τίποτα πια. Έγραφα το βιβλίο. Ό,τι είχα νιώσει, το είχα νιώσει πριν, ζώντας εκείνη την εποχή.

Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να διαχειριστείτε τους περιορισμούς στην έκφραση που αντιμετώπισαν γενικά οι συγγραφείς κατά τη σοβιετική περίοδο, ένα θέμα με το οποίο ασχολείστε και στο βιβλίο;

Ως συγγραφέας, δεν επέτρεψα ποτέ να με επηρεάσουν οι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης. Πάντα έγραφα χωρίς να το σκέφτομαι. Θαύματα γίνονται και τα βιβλία μου εκδόθηκαν.

Έχετε γράψει πολλά βιβλία – μυθιστορήματα, ποίηση, παιδικά. Πώς ήρθε η συγγραφή στη ζωή σας και ποια θα λέγατε ότι ήταν η καθοριστική στιγμή για εσάς ως συγγραφέα;

Άρχισα να «γράφω» από παιδί, πριν ακόμα μάθω να γράφω. Τότε ζωγράφιζα τις ιστορίες μου. Η καθοριστική στιγμή για μένα συγγραφικά ήταν όταν συνειδητοποίησα ότι ο κόσμος υπάρχει μέσα από τις λέξεις. Ό,τι δεν εκφράζεται με λόγια, δεν υπάρχει στη συνείδησή μας. Το συνειδητοποίησα σε ηλικία πέντε ετών, όταν η μητέρα μου μου διάβασε το ποίημα ενός Εσθονού κλασικού λογοτέχνη, που μιλούσε για ένα χειμωνιάτικο βράδυ. Με τη βοήθεια αυτού του ποιήματος, είδα αυτό το βράδυ στην πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα με περικύκλωσε εκείνο το βράδυ, αλλά για να δω τη λαμπρότητά του ο ποιητής έπρεπε να το εκφράσει με λέξεις. Για μένα ήταν μια δυνατή εμπειρία.

Η… ομορφιά της λογοτεχνίας; Ποια είναι για εσάς, από την πλευρά της συγγραφέα αλλά και της αναγνώστριας;

Για μένα σημαίνει ένα μήνυμα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Από εσένα σ’ εμένα και από εμένα σ’ εσένα. Σημαίνει ότι κάπου υπάρχει, ή υπήρξε, κάποιος άλλος άνθρωπος που νιώθει το ίδιο μ’ εμένα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη υποστήριξη που μπορεί να προσφέρει ένας άνθρωπος σε έναν άλλο.

Η ομορφιά της ιστορίας
Βίβι Λούικ
μετάφραση: Κωνσταντίνα Στασινού
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 182
ISBN: 978-618-231-013-7
Τιμή: 13,78€

Twitter