Η Σάντρα Ελευθερίου σπούδασε γραφικές τέχνες και από το 2004 εργάζεται ως εικονογράφος, έχοντας συνεργαστεί με μια πλειάδα εκδοτικών οίκων. Το έργο της έχει διακριθεί αρκετές φορές. Έλαβε έξι φορές το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου, εκπροσώπησε την πατρίδα της στην Τιμητική Λίστα του ΙΒΒΥ 2012, προτάθηκε για το Βραβείο Άντερσεν 2020 και διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής Κρατικών Βραβείων Εικονογράφησης. Παράλληλα με την εικονογράφηση ασχολείται με τη συγγραφή, όπου επίσης έχει βραβευτεί. Έλαβε έπαινο από τον ΘΟΚ για το θεατρικό Η επιστροφή του χαμένου πρίγκιπα (Εκδόσεις Πήλιο), Α’ βραβείο από τον ΚΣΠΝΒ (IBBY Κύπρου) για το μυθιστόρημα Από την πόλη έρχομαι…, το οποίο έγραψε σε συνεργασία με τη συγγραφέα Φυτούλα Βακανά (Εκδόσεις Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου) και Κρατικό Βραβείο Νεανικής Λογοτεχνίας για το μυθιστόρημα Ο Φύλακας του 8κτώ – Η αρχή… (Ελληνοεκδοτική, 2016). Τελευταίο της βιβλίο, όπου υπογράφει το κείμενο και την εικονογράφηση, είναι το Είσαι αστέρι!, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Πότε και πώς ξεκίνησε η αγάπη σας για την εικονογράφηση βιβλίων;

Το 2003, αν δεν κάνω λάθος, η αδερφή μου με ενθάρρυνε να λάβω μέρος σε έναν διαγωνισμό εικονογράφησης. Εννοείται ότι δεν είχα ιδέα τι έκανα, όμως κατάλαβα πως ήθελα να μάθω περισσότερα και να ασχοληθώ με αυτήν.

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία που θα κοσμήσετε με τις εικόνες σας;

Το να δουλεύεις ως ανεξάρτητη επαγγελματίας σημαίνει πως οι συνεργασίες σου εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Ιδανικά, για να εικονογραφήσω ένα βιβλίο, πρέπει να ταιριάξω με το κείμενο. Διαβάζοντάς το, να δω εικόνες. Κάποτε όμως κριτήριο είναι η αμοιβή, που είναι αρκετή για να με «εμπνεύσει» ακόμη και ένα αδιάφορο κείμενο. Μπορεί να θέλω να κάνω κάτι διαφορετικό και γι’ αυτό να αναλάβω ένα κείμενο που κανονικά δεν θα εικονογραφούσα. Ή να έχω την ανάγκη, γιατί νιώθω με έναν άλφα τρόπο σ’ εκείνη τη φάση της ζωής μου και να πέσει στα χέρια μου το κατάλληλο κείμενο.

Έχετε εικονογραφήσει πολλά βιβλία κι έχετε αποσπάσει και πολλά βραβεία για τη δουλειά σας. Ποια είναι τα συναισθήματά σας για την αποδοχή του έργου σας;

Είναι οπωσδήποτε σημαντικό. Όπως και το να σε ζητήσει προσωπικά ένας συγγραφέας ή να επικοινωνήσει μαζί σου ο εκδότης. Όλα είναι σκαλιά που σου δίνουν ανάσα και λόγο να συνεχίζεις.

Υπάρχουν εικονογράφοι που αποτέλεσαν πρότυπο και ήταν καθοριστικοί για την πορεία και την εξέλιξή σας;

Δεν θα πω πως είδα εικόνες του τάδε και ακολούθησα τα βήματά του. Με εμπνέουν, ωστόσο, πολλοί και διάφοροι εικονογράφοι με διαφορετικό στιλ, που αγαπώ και παρακολουθώ τη δουλειά τους κι αγοράζω βιβλία για να ταξιδεύω με τις εικόνες τους.

Τα παιδικά βιβλία με καλή εικονογράφηση είναι και μια πρώτη επαφή των παιδιών με την τέχνη της ζωγραφικής και κατ' επέκταση με τις εικαστικές τέχνες. Θέλετε να σχολιάσετε;

Δεν είμαι σίγουρη ότι συμφωνώ. Τα παιδιά έχουν τα δικά τους κριτήρια και δεν ξέρω γιατί να θεωρούμε εμείς οι ενήλικες ότι ξέρουμε καλύτερα για να τα καθοδηγήσουμε.

Ο συγγραφέας έχει τη δουλειά του, ο εικονογράφος τη δική του και δεν πρέπει ο ένας να μπαίνει στα χωράφια του άλλου.

Ποια είναι η μεγαλύτερη ανησυχία σας κατά την πρόοδο των εργασιών για την εικονογράφηση ενός βιβλίου;

Να μην αδικήσω το κείμενο, να έχω διαλέξει το σωστό στιλ, παλέτα, ήρωες. Να κρατήσω το ίδιο στιλ σ’ όλο το βιβλίο. Να έχω κάνει το καλύτερό μου σε κάθε εικόνα. Να είναι ενδιαφέρουσα η κάθε εικόνα. Να σταματήσω να αμφιβάλλω, γιατί δεν θα προλάβω το deadline. Κι άλλα τόσα.

Πρόσφατα εικονογραφήσατε δύο βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη, όπως ανατυπώθηκαν από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Ποια τα συναισθήματά σας για το εγχείρημα αυτό;

Πολύ σχετική η ερώτηση με την προηγούμενη απάντηση. Πρώτα ακράτητος ενθουσιασμός και μετά φοβερό άγχος. Καζαντζάκης! Πώς να είσαι σίγουρη ότι δεν αδικείς το κείμενο; Οι εικόνες λίγες, γι’ αυτό και είναι ακόμη πιο σημαντικό να βγουν σωστά. Εικονογράφησα λοιπόν τις εικόνες που ο 9χρονος εαυτός μου θα ήθελε να δει σ’ ένα βιβλίο.

Έχετε γράψει και δικά σας βιβλία. Πόσο σημαντικό είναι για έναν/μία εικονογράφο να εικονογραφεί δικά του/της κείμενα;

Πάντα λέω πως ο συγγραφέας έχει τη δουλειά του, ο εικονογράφος τη δική του και δεν πρέπει ο ένας να μπαίνει στα χωράφια του άλλου. Αν όμως είσαι συγγραφέας που εικονογραφεί ή το αντίστροφο, αυτό είναι ιδανικό για το βιβλίο. Έχω γράψει αρκετά κείμενα που δεν έχω βρει χρόνο να εικονογραφήσω. Απ’ αυτά που έχουν εκδοθεί, να εξομολογηθώ πως κοιτάζοντας δουλειές συναδέλφων, σκέφτομαι πόσο θα με χαροποιούσε αν κάποιος από αυτούς είχε κάνει την εικονογράφηση.

Ποιο είναι το πρόσημο από τη συνεργασία σας με τους συγγραφείς παιδικών βιβλίων;

Μέσα από τη δουλειά μου έκανα φιλίες, φιλίες σημαντικές που κρατούν χρόνια και γνώρισα αξιόλογους ανθρώπους.

Η περίοδος της πανδημίας ήταν γόνιμη για εσάς;

Μακάρι να μπορούσα να πω πως κατά την περίοδο της πανδημίας είχα μυαλό για οτιδήποτε. Ήταν όμως τα κορίτσια μου στη Σκοτία κι εγώ στην Κύπρο, κολλημένη στις ειδήσεις. Θυμάται κανείς πόσο τρελή ήταν εκείνη η φάση της ζωής μας;

Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;

Ένα παιχνίδι με κανόνες  της Μαρίας Αγγελίδου και εικονογράφηση Κατερίνας Βερούτσου, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Άρτια έκδοση από κάθε άποψη, το κείμενο σε ταξιδεύει και μέσα από ελάχιστες γραμμές γνωρίζεις ανθρώπους που έχουν χαθεί στην ιστορία. Υπέροχο κείμενο!

Για την επιτυχημένη πορεία ενός βιβλίου το κύριο βάρος έχει ο συγγραφέας ή ο εικονογράφος;

Εδώ θα διαφωνήσω με το ερώτημα. Την πορεία του βιβλίου, αν μιλάμε για εμπορικότητα και αριθμό πωλήσεων, καλώς ή κακώς την ορίζει ο εκδότης. Φυσικά, θα βοηθήσει ένα καλό κείμενο, μια θελκτική εικονογράφηση, ένα γνωστό όνομα. Χωρίς όμως το σπρώξιμο του εκδότη, ένα βιβλίο δεν μπορεί να πάει μακριά. Ακόμη κι ένα βραβευμένο. Θέλει μπάτζετ, θέλει διαφήμιση, παρουσιάσεις, συνεχή παρουσία στα σόσιαλ μίντια, εκδηλώσεις σε σχολεία. Αλλιώς ξεχνιέται.

Ποια στοιχεία ορίζουν τον καλό εικονογράφο;

Ο καλός εικονογράφος ανεβάζει το βιβλίο με τις εικόνες του. Με όποιο στιλ και να έχει επιλέξει. Το ταιριάζει με το κείμενο, ακόμη κι όταν του πάει κόντρα. Το βοηθά χωρίς να το επισκιάζει.

Είσαι αστέρι!
Σάντρα Ελευθερίου
εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου
Μεταίχμιο
40 σελ.
ISBN 978-618-03-2868-4
Τιμή €12,20

Στα παλάτια της Κνωσού
Ιστορικό μυθιστόρημα
Νίκος Καζαντζάκης
εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου
Διόπτρα
σ. 360
ISBN: 978-960-653-874-2
Τιμή: €19,90

Η Χαριτίνη Μαλισσόβα είναι εκπαιδευτικός και αρθρογράφος λογοτεχνίας στην εφημερίδα Θεσσαλία.

Άλλα κείμενα:

• Αλέξανδρος Ψυχούλης: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
• Ηρώ Σκάρου: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
• Πέλα Σουλτάτου: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
• Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Twitter