fbpx
Αντώνης Δ. Σκιαθάς: «Ο μόνος πιστός ένοικος»

Αντώνης Δ. Σκιαθάς: «Ο μόνος πιστός ένοικος»

O Αντώνης Δ. Σκιαθάς έρχεται ξανά στο λογοτεχνικό προσκήνιο με ένα βιβλίο-κόσμημα. Πρόκειται για το Ο μόνος πιστός ένοικος των πατρινών εκδόσεων Πικραμένος, μια τρίγλωσση ποιητική συλλογή που η ποιότητα των γραπτών της συμπορεύεται με τη μοναδικότητα των υδατογραφιών της Κατερίνας Καρκούλια και μια εξαιρετικά καλαίσθητη εκδοτική προσπάθεια, 14 ποιημάτων, 102 σελίδων ορθογώνιου σχήματος, διαστάσεων 20×32.

Προηγείται πάντα μια υδατογραφία εμπνευσμένη αποκλειστικά από τα ποιήματα της συλλογής αλλά και από πλακάκια παλιάς μονοκατοικίας των Πατρών, που δεν υπάρχει πια. Τα ξεχωριστής αισθητικής πλακάκια χρησιμοποιούνται πλέον σε άλλα αντικείμενα χρηστικής λειτουργίας και διάγουν μια δεύτερη πορεία ζωής. Τα ιδιαίτερα μοτίβα τους θα σταθούν αφορμή έμπνευσης για την Κ. Καρκούλια. Στις συγκεκριμένες υδατογραφίες κυριαρχούν παιχνιδιάρικα παιδιά, διάχυτος ερωτισμός και το μπλε του Αιγαίου παντού. Φωτεινά και αισιόδοξα σχέδια πρωτοπόρας έμπνευσης με έντονα χρώματα και πλαστικότητα χαρακτηρίζονται από λυρισμό της εικόνας και προσδίδουν κίνηση ακόμα και στο χαρτί. Όχι τυχαία κάνουν πραγματικότητα το δίστιχο:

ένα γεμάτο όνειρο επόθησα
μανόλιες ανθισμένες...
(«Ξυράφι ο ουρανός», σελ. 87)

Υπάρχει και η ευτυχής συγκυρία μιας ώριμης ποιητικής γραφής, αυτής του Αντώνη Σκιαθά, με την προσεγμένη και πιστή στο ύφος των ποιημάτων μετάφραση τόσο του Mario Dominguez Parra για την ισπανική, όσο και των Despina L. Crist και Robert L. Crist για την αγγλική γλώσσα. Άνθρωποι με εμπειρία στη μετάφραση λογοτεχνικών έργων και με ευαισθησία απέναντι στην ποιητική δημιουργία, συμπράττουν στη δημιουργία του Μόνου πιστού Ένοικου. Επικοινωνούν μέσω της ποίησης συμφιλιώνοντας τις γλώσσες:

με αποχαιρετισμούς θρασείς,
έρωτες κρυφούς,
με βρήκες, συμφιλίωση, στις κορυφές της μνήμης.
(«Μονοσύλλαβο ημερολόγιο», σελ. 19)

και χαίρονται, εκ του αποτελέσματος, το βιωθέν του πράγματος:

έκαιγε ο ήλιος.
Αντίδωρο μιας σπάταλης ελευθερίας.
(«Ιδρωμένες μέρες», σελ. 69)

Οι εκδόσεις Πικραμένος χρησιμοποιούν την τελειότερη τεχνική τους για να δημιουργηθεί ένα βιβλίο-σταθμός, που τόσο η αισθητική και το χρώμα του εξωφύλλου και του εσωφύλλου, όσο και η ποιότητα του χαρτιού αλλά και η απόλυτη χρωματική αποτύπωση των έργων της Κατερίνας Καρκούλια, υποστηριζόμενα από την «αχλύ» του ριζόχαρτου, το καθιστούν μια συλλεκτική –αριθμημένη– έκδοση που διαγράφει ήδη τη δική της τροχιά στη λογοτεχνική ιστορία.

Πάντα σταθερός στις αξίες του, ο Σκιαθάς αφιερώνει τα ποιήματά του σε φίλια, με την αρχαία ελληνική έννοια του όρου, πρόσωπα. Όπως έχω ξαναγράψει, αναγάγει την καθημερινότητά τους σε αιωνιότητα, άξια να υμνηθεί. Η διαφοροποίησή του σε σχέση με παρελθούσες αφιερώσεις είναι αφενός ότι όλα τα πρόσωπα είναι ζώντα και, αφετέρου, ότι κάποια που συνέβαλαν ενεργά στο συγκεκριμένο βιβλίο αναφέρονται με ολόκληρο το ονοματεπώνυμό τους και κάποια άλλα, πάντα αγαπημένα, με τα αρχικά και το πατρώνυμό τους.

Με σαφώς εξελιγμένη ποιητική φόρμα απ’ τα προηγούμενά του έργα, ακόμα και από την «Ευγενία», δίνει το παρών, εν έτει 2018, με δεκατέσσερα ποιήματα-εικονογραφίες εποχών, συναισθημάτων, καταστάσεων και ελπίδων. Με φροντίδα περισσή, με χαϊδεμένες λέξεις μάχεται την αντιερωτική και ανίερη εποχή υποστηρίζοντας:

ένα κομμάτι έκοψα ουρανό
με ζάχαρη το τύλιξα
να γλυκάνω τις μοίρες σου.
(«της Ευγενίας μου – πάλι και πάλι», σελ. 9)

Πάντα φέγγει το φως του καινούριου ήλιου και η πίστη στη δύναμη του ανθρώπου και της αγάπης. Δημιουργικός και ανήσυχος μοιράζεται με τον αναγνώστη καημούς αλλά και ευοίωνες σκέψεις, πίκρες αλλά και θετικές προοπτικές:

λεηλατημένη σάρκα
της γραίας Σαπφούς
παντοδύναμη καθώς
κοιμίζει αστέρια στα νερά
και νανουρίζει σύννεφα
ως ευπατρίδης θάνατος…
[…]
Λεροί κι οι ήχοι
της ηδονής λοιπόν
στο ξεχαρβαλωμένο πιάνο
από το Αϊβαλί

ως το χαίρε που λάτρεψα
αυτή τη νύχτα που όρισε
το τελευταίο σύμφωνο
ανάμεσα στα σκέλια σου.
(«Το μοιρολόι της Σαπφούς», σελ. 51)

Ο ποιητής γράφει ζώντας τις ιστορίες του και ζει γράφοντας το πάθος που τον τρέφει ποιητικά. Η συκιά, ιερό σύμβολο της παρούσας συλλογής, δέντρο ικανό να αντέχει στη σκληρότητα του καιρού, να βλαστίζει και να δίνει καρπούς κάθε άνοιξη και καλοκαίρι, να θυμίζει κάθε φορά που κόβεις τον καρπό του τη σχέση με τη μάνα, αλλά και ικανό να τιμωρήσει αυστηρά με τα καυστικά υγρά του όποιον αποφασίσει να το ακρωτηριάσει. Είναι σημείο αναφοράς στη συλλογή, καθώς επαναλαμβάνεται σε αρκετά ποιήματα, είναι εκείνη που εμπιστεύεται ο ποιητής:

Έτσ’ η συκιά χειμώνες-καλοκαίρια
ν’ ακούει γκιώνηδες και κλάματα πνιχτά
βράδια έμεινε
στης σάλας προς της στέρνας τη μεριά

ο μόνος πιστός ένοικος.
(«Η έμπιστος συκιά», σελ. 25)

Είναι αυτή που στηρίζει «εμάς τους ανυποψίαστους που φύγαμε», γιατί δύναται και γιατί το επιθυμεί.

Ανταποδίδει στη ζωή τη χαρά της βίωσης πλήθους συναισθημάτων που του χαρίζουν πληρότητα, όπως ο έρωτας και η αγάπη. Απόλυτος ερωτισμός κυριαρχεί στον «Πλανόδιο μουσικό», ποίημα συνοδευόμενο με μία απ’ τις ωραιότερες ίσως υδατογραφίες του βιβλίου. Συνδυάζεται το θελκτικό του επιθυμητού γυναικείου κορμιού με τη θελκτικότερη όλων των πανσελήνων, αυτής του Αυγούστου, αλλά και η τέχνη της μουσικής με τη ζωντάνια και την αναγκαιότητα του πλανόδιου καλλιτέχνη. Ο έρωτας, όμως, ταυτίζεται και με το σπουδαίο ορόσημο και την ολοκλήρωση της Έβδομης Ημέρας της Δημιουργίας, όπου η απόλυτη δύναμη του σύμπαντος, η θεϊκή, δίνει για όλους το έναυσμα της ζωής.

Στις ερημιές μου της αγάπης,
μοσχοβολούσαν μέντα τα λινά της ρούχα
θέριευαν ως Πανσέληνοι τ’ Αυγούστου
οι ρώγες της.

Στις ακρώρειες του στήθους της
πλανόδιος μουσικός
ο Έρωτας κλαίει
την Έβδομην Ημέραν της Δημιουργίας
κλαίει
καθώς χορδίζει έγχορδο την απουσία.
(«Πλανόδιος μουσικός», σελ. 31)

Το θέρος και ειδικά ο Αύγουστος, τα νησιά του Αιγαίου, η δικαιοσύνη, η συμφιλίωση με το θείο και τους γεννήτορες σηματοδοτούν το περιεχόμενο της συλλογής. Σταθερά σημεία αναφοράς στους στίχους του ποιητή, τον κάνουν ικανό «το αποκεφαλισμένο χάος /…το πλανόδιον πωλών επί πιστώσει θέρος» να το αντιμάχεται ως δημιουργός και να το υπερσκελίζει ως άνθρωπος. 

Ο Αντώνης Δ. Σκιαθάς διαμορφώνει και διαμορφώνεται επηρεασμένος από τη δύναμη της καταγεγραμμένης κατάθεσης σκέψεων, ελπίδων, ακόμα και διαψεύσεων. Αυτό είναι και το ιδιαίτερο γνώρισμα της συλλογής από άποψη περιεχομένου.

Η μάνα –η παλαιοελλαδίτισσα μητέρα– πάντοτε παρούσα και τιμώμενη απ’ τον ποιητή να της αποδίδει τα μέγιστα σε κάθε δημιουργική πνοή, και δη αυτή της ποίησης:

Μαύρο το δάκρυ έμεινεν
Σε πλώρη, πες, λευκή,
Εξαίσια σκόπελος σφυράει
Στα θρύμματα της ποίησης,

Δυο λέξεων
Μνήμης δάνειο:

Αχ, Μάνα!
(«Υπέργηροι δαίμονες», σελ 37)

Συνεχίζει τα ποιητικά του ταξίδια στην ελληνικότητα χώρων, φύσης, και ιστορίας. Η αγαπημένη –«γλυκιά μου»– και επικίνδυνη μορφή ταξιδεύει μαζί του:

Μικρός την είδε γεμάτη αίματα
να φεύγει από την Σμύρνη,
τώρα τη βρήκε ανοιχτά της Εύβοιας
να καβαλά τα γλαρονήσια,
ν’ ανθίζει από της Σκιάθου τις Κουκουναριές,
στο Πήλιο να πνίγει την Βρεφοκρατούσα
στους ύμνους του Θεόφιλου.

(«Ο πνιγμένος φαροφύλακας», σελ. 43)

Θεολογικές αναφορές και ποιητικές ερμηνείες θεολογικού περιεχομένου πολλές:

Λαχανιασμένη κι αυτή η μέρα
στα υπόκωφα μοιρολόγια,
ξεκλειδωμένες οι ευχές
για τις αυτοκρατορίες των αγγέλων.

Πάντα μετά της Παναγιάς
στις ανθοφορίες των ύπνων
έρχεσαι κι εσύ ίσως υπέρ-
τιμημένη μου συνείδηση
ξανά και ξανά με ρωτάς…

Σου απάντησα μεγαλοφώνως
Χωρίς φόβο

θυμιάματα γυμνών ανέμων είναι…
(«Ανθοφορίες ύπνων», σελ. 93)

Και αρκετές όμως αφηγήσεις για «τις εποχές της λεηλασίας / των της Κολχίδας νυχτολούλουδων», με «τ’ άνθη του νυχτολούλουδου να δένουν» και να σκορπίζουν την ευωδιά τους στο βιβλίο. («Μονοσύλλαβο ημερολόγιο», σελ. 19 και «Πλανόδιος μουσικός», σελ. 31)

Ο Αντώνης Δ. Σκιαθάς διαμορφώνει και διαμορφώνεται επηρεασμένος από τη δύναμη της καταγεγραμμένης κατάθεσης σκέψεων, ελπίδων, ακόμα και διαψεύσεων. Αυτό είναι και το ιδιαίτερο γνώρισμα της συλλογής από άποψη περιεχομένου. Εμπνευσμένος ακόμη από τις αρνητικές εκβάσεις σε προσωπικό, πολιτικό, εθνικό, κοινωνικό επίπεδο, τις μετατρέπει σε δημιουργία ξορκίζοντας έτσι ό,τι δυσοίωνο. Η σχέση του με τους αναγνώστες αμφίδρομη, έχει την ιερότητα του δεσίματος που στοχεύει στην αγάπη:

Οι μοίρες μας, αλίμονο
τα συμφωνήσανε πολλά.antonis skiathas

Εμείς όμως
δίχως υπογραφές
χωρίς συμβόλαια και συμβολαιογράφους,

ν’ αγαπηθούμε πέπρωται.
(«Της Αγάπης», σελ. 13)

 

Η Μίνα Π. Πετροπούλου είναι φιλόλογος και διδάκτορας Κοινωνιολογίας.

 

Ο μόνος πιστός ένοικος
Με δεκαέξι υδατογραφίες της Κατερίνας Καρούλια
Αντώνης Δ. Σκιαθάς
Μετάφραση: Despina L. Crist, Robert L. Crist, Mario Dominguez Parra
Πικραμένος
104 σελ.
ISBN 978-618-5342-00-5
Τιμή: €25,00
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
Συλλογικό έργο: «Ανθολογία σύγχρονης ιρλανδικής ποίησης»

Η Ιρλανδία έχει δύο επίσημες γλώσσες. Την αγγλική και την ιρλανδική. Η ιρλανδική όμως ήταν απαγορευμένη και διδασκόταν μόνο η αγγλική, και αυτήν χρησιμοποιούσαν στο Κοινοβούλιο και σε όλους τους...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.