fbpx
 Αντώνης Λάρδας: «Αναρραμοί»

Αντώνης Λάρδας: «Αναρραμοί»

Αναρραμοί είναι ο τίτλος της τέταρτης ποιητικής συλλογής του Χιώτη ποιητή Αντώνη Λάρδα. Όρος δυσεύρετος, μοναδικός ίσως, οπτικά ως εικόνα με τα δύο -ρρ- ανάμεσα σε δύο -α- που δημιουργούν αντίθεση, τα -ρρ- ένωση και τα -α-, ανοίγουν την εικόνα, ακουστικά εύηχος, εξαίσιος τίτλος. Μέχρις αποδείξεως του εναντίου, φυσικά, όπως σημειώνει ο ποιητής, συναντάται στο βιβλίο του Χίου Θ. Σαρικάκη Η Χίος, δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά-Αγγλικά), Νέα Υόρκη 1950, και σημαίνει: «Αναρραμοί: μικροί λίθοι τιθέμενοι εις υπάρχον κενόν μεταξύ δύο μεγάλων πετρών».

Πιθανώς, λέξη λατινική, που την έφεραν οι Γενουάτες μαζί με τον συγκεκριμένο τρόπο κάλυψης μικρών κενών ανάμεσα σε μεγάλες πέτρες με ανώμαλη επιφάνεια, όπως έκτιζαν τις παλιές λιθόκτιστες οικοδομές και συμβαίνει, πιθανώς, να κτίζουν ακόμα στην ορεινή ύπαιθρο σε μάντρες χωραφιών. 

Επιγραμματικός ως επί το πλείστον και μεθοδικός, κάτοχος του ρυθμού και της αρμονίας, του μέτρου και της σχέσης των στίχων με την πραγματικότητα, «οδηγεί το κοπάδι των τραγουδιών» του στην πραγμάτωση ποιητικού έργου, ώστε οι ποιητικοί οραματισμοί να έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα.

Η πρώτη του ποιητική συλλογή, Ορίζοντες μακρινοί, εκδόθηκε στη Χίο το 1966. Έξι χρόνια μετά, κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική του συλλογή με τον χαρακτηριστικό τίτλο Η συλλογή της θάλασσας, Χίος 1972, ενώ η τρίτη με τίτλο Ραβδοσκόπος εκδόθηκε στην Αθήνα το 1983, έντεκα χρόνια μετά.

Η πρόσφατη, τέταρτη ποιητική συλλογή του Αντώνη Λάρδα με τον μοναδικό και πρωτότυπο τίτλο Αναρραμοί, με εξαιρετικά απλό, λιτό, καλλιτεχνικό, επιβλητικό εξώφυλλο που κοσμεί το ερμηνευτικό σχέδιο, έργο της συζύγου του, Σοφίας Λάρδα, (σχεδιασμός-εκτύπωση: Bιβλιοτεχνία, Αθήνα), κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγέας, Χίος 2017.

Δεν ξέρω αν ο ίδιος υπήρξε ναυτικός, γεννήθηκε, μεγάλωσε κι ανδρώθηκε στη Χίο, στο κατεξοχήν νησί των ναυτικών, και δεν μπορούσε παρά να ξεκινήσει και ετούτη την ποιητική διαδρομή από τη θάλασσα, τη θαλασσινή του πατρίδα, με μια εκ βάθους καρδίας δεητική επίκληση ωσάν ταπεινός προσκυνητής ικέτης. Της εμπιστεύεται ένα «κοπάδι τραγούδια», τα αποθέτει στο «κατώφλι» της, πού αλλού, αφού όλοι οι νέοι, αγόρια και καημοί είναι αιωνίως στο «κατώφλι», έτοιμα να ταξιδέψουν με φως και ήχους πολλούς, να τους μάθει τα μύρια όσα μυστικά κρατάει στη θαλασσινή αγάπη της τώρα που θα «σαλπάρουν / για τις καρδιές των ανθρώπων». Την ικετεύει ως μεγαλοδύναμη θεά και προστάτιδα των τραγουδιών του:

Άχραντη θάλασσα
ταπεινά οδηγώ στο κατώφλι σου
κοπάδια τραγούδια
Τύλιξέ τα στο φως
Ελέησέ τα τον ήχο σου
Δίδαξέ τα τον πόνο
το φόβο, το θάρρος, τον έρωτα
τα μυστικά περάσματα των συμπληγάδων
για τις καρδιές των ανθρώπων.
Αύριο σαλπάρουν
(«Απόπλους»)

Μέσα σε δέκα στίχους που η διάταξή τους, καθόλου τυχαία, σχηματίζει αρχαϊκό αγγείο, κλείνει ολόκληρη τη θαλασσινή και τη νησιώτικη οικουμένη με αφοπλιστική ομορφιά και ποιητική, ποιοτική καθαρότητα. Αθόρυβα, αλλά με σταθερά, με σίγουρα πετάγματα, μεταφέρει παντού μια αύρα γαλήνης και ασύγκριτης τρυφερότητας για όλα τα πλάσματα. Με μια αγάπη ατελεύτητη για τη ζωή δημιουργεί το ποιητικό του σύμπαν αφήνοντας παράμερα τα όνειρα που δεν πραγματοποιήθηκαν:

Ήσουν τοιχογραφία ονειρική
σε παιδικό γαλάζιο ουρανό
κι απόμεινες εξόριστο φεγγάρι καρφωμένο
σε αποφάσεις κεντρικών επιτροπών.

Μα εγώ πεισματικά σε λέω ποίημα
του πάνω κόσμου περιβόλι
χρησμό που θάλλει και πορεύεται
Ήλιο που γδύνεται το φως του
να χτίσουν τα πουλιά τις εκκλησιές τους.
(«Β.Ι.Λ.»)

Πρόκειται για θαυμάσια ποιητική συλλογή που περιλαμβάνει 89 εξαιρετικά ποιήματα, στο σύνολό τους μονοσέλιδα, εκτός από δύο που απλώνονται σε δύο σελίδες. Επιγραμματικός ως επί το πλείστον και μεθοδικός, κάτοχος του ρυθμού και της αρμονίας, του μέτρου και της σχέσης των στίχων με την πραγματικότητα, «οδηγεί το κοπάδι των τραγουδιών» του στην πραγμάτωση ποιητικού έργου, ώστε οι ποιητικοί οραματισμοί να έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα.

Ο σημαντικός Χίος ποιητής δημιουργεί ποιητικά σύνολα είτε ολιγόστιχα είτε πολύστιχα, εύρυθμα και αρμονικά, νοηματισμένα, με εσωτερική συνοχή και συνέπεια χρησιμοποιώντας λιτά μέσα, χωρίς να καταφεύγει σε λογοτεχνικούς ακροβατισμούς και λεκτικά τεχνάσματα.

Οι εικόνες που δημιουργούν οι στίχοι του είναι απαράμιλλες. Φυσικό και ανθρώπινο τοπίο αποτελούν ένα υπέροχο μωσαϊκό με τον συνδυασμό μορφής και ουσίας:

Η φαντασία μου θάμπωσε
Την κουβαλώ τρομαγμένη περίλυπη
σαν παλιό αυτοκόλλητο σύνθημα
στο τζάμι της ψυχής μου
(«Ανάπαυση»)

Σε άλλο ποίημα, με έντονη δραματικότητα μας κάνει να σκύψουμε στην ποίησή του και να συλλογιστούμε μαζί του ξορκίζοντας την απώλεια και την καθημερινή ανοχή της συγκατάβασης:

Τα όνειρά μου πουλιά επιστρέφουν
από ξενύχτια σε ξένα σώματα.
Πέφτουν εξαντλημένα στα φυλλοκάρδια μου
αναζητώντας τροφή και νερό.
Εγώ μοναχά με λίγες ψευδαισθήσεις τα ταΐζω.
Είναι που πρέπει κι αυτό το ξημέρωμα
ν’ ανοίξω τη μέρα στα δυο κι όπως πάντα
να φορτωθώ το φως και το σίδερο
ανάμεσά σας να ταξιδέψω
τον άδοξο δρόμο της συγκατάβασης.
(«Όπως πάντα»)

Εκεί που λύνεται κυριολεκτικά η ψυχή του και ρέουν οι στίχοι λαγαροί, δυνατοί και με αποκαθαρμένη τη θλίψη, είναι στο ποίημα «Έκλειψη», που αποτελεί την πεμπτουσία τη ποίησής του. Αναφέρεται με λυγμικούς, αλλά συγκρατημένους στίχους, ντυμένους το μεγαλείο της εξαίσιας μνήμης που δεν τον εγκαταλείπει ποτέ.

Το ποίημα αυτό, πέραν των νοημάτων που περικλείει, αποτελεί και τρανταχτό δείγμα της τέχνης και της τεχνικής, όσον αφορά τη διάταξη των στίχων και τη μορφή του συγκεκριμένου ποιητικού κειμένου, αλλά και του συνόλου των ποιημάτων που «φιλοξενούν» οι Αναρραμοί:

Ακόμη με ζεσταίνει η μνήμη σας
Ήλιος μέσα στη βαρυχειμωνιά
της μαύρης θλίψης μου.
Ακόμη με χαράζει η μνήμη σας
Αστέρας διάττοντας
Που κάθε βράδυ πέφτει στην καρδιά μου.
Ούτε μπορώ ούτε και θέλω να ξεχάσω
όσα μαζί τολμήσαμε
όσα μαζί αγαπήσαμε
όταν κρατούσαμε στα χέρια
τα αναμμένα κάρβουνα της νιότης
και καίγαμε μικρές φωτιές
τα τρυφερά μας όνειρα
για να βρουν δρόμο οι ξωμάχοι της ζωής
όλοι αυτοί που τώρα τους θυμίζω
τη μουσική που ακόμα στέλνετε
κι ας είστε πια τόσο μακριά
χιλιάδες έτη πένθους σκοτεινού.

Ποίημα συγκλονιστικό στην απλότητα και την ειλικρίνειά του, διαχρονικών προδιαγραφών, δίαυλος μνήμης που μεταφέρει και σε μας που, λίγο πολύ, έχουμε όλοι βιώσει παρόμοια πένθη και κουβαλάμε τους δικούς μας προσφιλείς νεκρούς, με έναν απλό, τίμιο λόγο και αίσθημα: χιλιάδες έτη πένθους σκοτεινού». Ακόμα και μορφικά θυμίζει νεκρικά βάζα και λαγήνια ταφικά και φανερώνει πόσο βάρος απώλειας ενοικεί στην ψυχή και την καρδιά του.

Δεν μπορώ να ξεπεράσω ανώδυνα και να μην ακούσω τις κραυγές που οι στίχοι από τις «Ζωές στην κόλαση» βγάζουν μέσα από το σώμα του ποιήματος. Αναφέρω επιλεκτικά μερικούς στίχους από το μεγαλύτερο, δύο ολόκληρων σελίδων ποίημα:

Η ιστορία λέγαν επαναλαμβάνεται.
Δεν ξέραμε ακριβώς τι εννοούσαν
μέχρι που ήρθε η ώρα εμείς κι αυτή
μετωπικά να συγκρουσθούμε
όπως ερχόταν φορτωμένη θάνατο
από τα πέρατα της γης.
[…]
Τα πρόσωπα μια τραγωδία ολοζώντανη
σπίτι ερείπιο το ίδιο το κορμί τους.
Σέρναν μαζί ετοιμοθάνατα παιδιά
μια δυο φωτογραφίες ακατοίκητες
από την τόση οδύνη ξεβαμμένες.
[…]
Σε μια κοινή του μέλλοντος Διαθήκη
νέος προφήτης θα κομπάζει πάνσοφος:
Πώς γίνεται κρασί το αίμα
για να γλεντοκοπούν οι νυχτερίδες
Εμείς τουλάχιστον να λέμε στα παιδιά
ολόκληρη την ιστορία. Όχι μισόλογα.
Η ιστορία θα ξανάρχεται και θα ‘ναι
πάντα μες στο αίμα βουτηγμένη.
(«Ζωές στην κόλαση»)

«Ετοιμοπόλεμος» πάντα συνεχίζει την πορεία αψηφώντας τους ύπουλους αμμόλοφους, έστω κι αν:

Σήμανε υποχώρηση ο σαλπιγκτής
Σ’ ένα ταξίδι μες στο πένθος
[…]
Θα σκαρφαλώσω μες τον ποταμό
που πάει ανάποδα
και ρέει προς τα πάνω.
Ακόμα μια φορά πονώ
Μα επιστρέφω ετοιμοπόλεμος
Σ’ άγνωστες κορυφές θα συγκρουσθώ
όπως σου έχω υποσχεθεί κι άλλη φορά
με το κενό του κόσμου.
(«Ετοιμοπόλεμος»)

Πέρα από τους αιχμηρούς προβληματισμούς, ο Αντώνης Λάρδας έχει και ωραίους οραματισμούς και τρυφερές ευαισθησίες που φανερώνονται σε απλά πράγματα και περιστατικά και σε μοναδικές στιγμές του καθημερινού βίου. Και δεν λείπει και ο ερωτισμός που ενυπάρχει στα καθημερινά δρώμενα, η ομορφιά που αναδίνεται από την ποίηση των απλών πραγμάτων. Και ο ποιητής όλα τα έχει βιώσει:

Μόνο μισό φεγγάρι κι η σιωπή
Φωτίζαν τη χαρά μας.
[…]
Απ’ το μαντρότοιχο έκοψες
κόκκινο αγριολούλουδο να μου χαρίσεις
Στην άκρα ησυχία άκουσα
την πονεμένη του φωνούλα
όταν το χώριζες από τη μάνα του.
(«Επεισόδιο»)

Ο ποιητής κινείται ανάμεσα στους δύο πόλους της ζωής: τον έρωτα και τον θάνατο, και αντίστροφα: τον θάνατο και τον έρωτα. Υπάρχει παντού και πάντα ένα άλλο πρόσωπο με το οποίο διαλέγεται μέσα στον ποιητικό μονόλογό του και στο οποίο κατά κανόνα απευθύνεται και το καθιστά ενήμερο αυτών που υπήρξαν κοινά μεταξύ τους και αυτών που έχει βιώσει μόνος του μετουσιωμένα σε ποίηση. Και πάντα με το χαμόγελο στα φριγμένα από την αγωνία και το πάθος για έρωτα και για ζωή χείλη. Σε τελευταία, σύντομη ανάλυση, οι Αναρραμοί του Αντώνη Λάρδα είναι μια συνομιλία με το παρελθόν που στοιχειοθετεί συμβόλαιο-υποθήκη του μέλλοντος:

Τυλιγμένος καπνισμένα συνθήματα
λαμποκοπά νοσταλγία.
Σίδερο ακόμα δεν τον σκέπασε
δεν δέχεται καμιά χρεοκοπία
Χαμογελά σιβυλλικά
άλλων καιρών τους χάρτες ξεδιπλώνει
κι οριοθετεί απειλητικά
νέα πεδία μάχης.
(«Χαμόγελα»)

Όσο δυσοίωνο κι αν είναι το Αύριο, ο ποιητής δεν καταθέτει τα αήττητα όπλα, την ευαισθησία και το χαμόγελο. Κοιτάζει πάντα με αισιοδοξία προς το μέλλον, το δικό του και των άλλων.

 

Αναρραμοί
Αντώνης Λάρδας
Αιγέας
104 σελ.
ISBN 978-960-6831-12-6
Τιμή: €6
001 patakis eshop


 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.