Ένα από τα ποιητικά βιβλία που κυκλοφόρησαν τελευταία και που εκκινούν από το μείζον ζήτημα της σχέσης που αναπτύσσει ο συγγραφέας με την πρώτη ύλη της δημιουργίας του, τις λέξεις, είναι αυτό της Χρύσας Ευστ. Αλεξοπούλου, που κυκλοφορεί με τον χαρακτηριστικό τίτλο Της γραφής. Ο υπότιτλος, «και άλλα γλωσσοκεντρικά ποιήματα», είναι επίσης ενδεικτικός της διάθεσης της ποιήτριας να ανοίξει έναν διάλογο με τη γλώσσα και την εντελέχειά της, όπως θα έλεγε και ο Αριστοτέλης, τη δυνατότητά της ή μάλλον τη δυναμική της να μορφοποιείται σε σώμα που κεντρίζει τις αισθήσεις, που εξάπτει τη φαντασία και τη γνώση. Η Αλεξοπούλου πραγματοποιεί με τις συνθέσεις της μια καταβύθιση, σχεδόν φιλοσοφικού τύπου, στο νόημα και την ουσία της γραφής όχι ως διαδικασίας ή μεθόδου, αλλά ως ενός τόπου, μιας περιοχής που μοιάζει γνώριμη και ανοίκεια μαζί. Η δημιουργός μοιάζει να θέλει να αποστασιοποιηθεί από την τέχνη της, για να μπορέσει να την αντικρίσει με βλέμμα παρθένο και ταυτόχρονα διεισδυτικό, με μια ματιά που επιχειρεί να συλλάβει και να αποδώσει τις ποικίλες πτυχές αυτής της διεργασίας που, τελικά, οδηγεί στο ποίημα. Θα μπορούσε να δει κανείς εδώ τη διαμόρφωση ενός είδους εγχειριδίου για την ποίηση, που προσφέρεται μέσα από μια σειρά προσεγγίσεων καθεμιά από τις οποίες αντιστοιχεί και σε ένα ποίημα. Πρόκειται, στην κυριολεξία, για μια πολιορκία που οργανώνει και πραγματοποιεί η ποιήτρια στην ποιητική γραφή, προκειμένου να μπορέσει να διερευνήσει τον ίδιο της τον ποιητικό εαυτό, την περιοχή εκείνη της ύπαρξής της που είναι αφιερωμένη, δεμένη, θα έλεγε κανείς, στο άρμα της τέχνης της: Το νόημα ατίθασο παιδί, κάποιες φορές δικό του/ κόσμο ιστορεί με επίθετα ουσιαστικά και γυμνές/ προθέσεις. Άλλοτε πάλι από το μανίκι σε/ τραβά, να δραπετεύσεις θέλει από εκείνη την/ ολισθηρότητα του έσω κόσμου με τις αντινομίες/ που φωνάζουν ματαιότητα.// Στο τέλος κανείς δεν ξέρει ποιος την πορεία/ χάραξε, γι’ αυτό είναι αίνιγμα η γραφή.

Τρεις ιδιαίτερες και ξεχωριστές ενότητες συγκροτούν τα ποιήματα που είναι αφιερωμένα στα σημεία στίξης, στους τόνους και στα πνεύματα αντίστοιχα. Ποιήματα που αναπτύσσονται γύρω από ένα κέντρο, διαφορετικό κάθε φορά, για να αποτελέσουν όχι απλώς και μόνο μια πρόταση ερμηνείας, μια περιγραφή, μιαν αποτύπωση, αλλά μια εικόνα, μια ιστορία, έναν μικρό μύθο. Όλα, λοιπόν, αυτά τα «αμελητέα» και σχεδόν απαρατήρητα σημάδια ή σχηματισμοί που ενυπάρχουν στη γλώσσα αποκτούν νέα αξία και σημασία, εξέρχονται σε πρώτο πλάνο για να κάνουν την παρουσία τους αισθητή, για να διατρανώσουν τη συμβολή τους στη νοηματοδότηση του λόγου. Γιατί, πράγματι, αν θελήσει κανείς να σκεφτεί πιο ψύχραιμα και θετικά, δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει τον καίριο ρόλο των σημείων στίξης στην ανάδυση και ανάδειξη των σημασιών που αλλιώτικα θα έμεναν κρυμμένες, «θαμμένες» μες στις λέξεις που απλώς θα κείτονταν ως έννοιες, θα λίμναζαν ως περιεχόμενο. Δεν μπορεί επίσης να μην παραδεχτεί την καλλιτεχνική μεταμόρφωση των λέξεων ως εικόνων ή, καλύτερα, ως σημαινόντων, με την προσθήκη των τόνων και των πνευμάτων που, πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα, φέρουν κατάσαρκα και το άρωμα του παρελθόντος, την αίσθηση της μακράς πορείας της ελληνικής γραφής μέσα στον χρόνο. Αλλά και η ποιητική εκμετάλλευση των διάφορων σχημάτων λόγου που συναντά κανείς στη λογοτεχνία δημιουργεί ένα άκρως ενδιαφέρον αποτέλεσμα στο μέτρο και στον βαθμό που καθιστά το λογοτεχνικό εργαλείο, ποιητικό στόχο, το εκφραστικό μέσο, εκφραστικό αποτέλεσμα, αλλάζοντας έτσι, σε κάποιο βαθμό, τους όρους και τα όρια της δημιουργίας: Αφουγκράζεσαι, ακούς,/ κοιτάζεις, βλέπεις,/ παρατηρείς,/ οραματίζεσαι, επινοείς,/ μοναχικά, αδιαμεσολάβητα,/ κατανοείς,/ νιώθεις, αισθάνεσαι,/ λιτά, βαθιά, εσύ, πρίγκιπας,/ σε σχήμα ασύνδετο μόνιμης/ σύνδεσης ομότροπων μα τόσο/ διαφορετικών.

Συνυφαίνει την αναζήτηση με την εξύμνηση, τη φιλοσοφική ενατένιση με τη βαθιά αίσθηση της αξίας, της δύναμης και της επενέργειας του λόγου στην ίδια την εγκόσμια τάξη.

Η Αλεξοπούλου επιλέγει μια διαφορετική, μια άκρως πρωτότυπη ποιητική αφετηρία που της επιτρέπει να αποκαλύψει τον βαθύ, εσωτερικό δεσμό που ως λογοτέχνιδα έχει με τη γλώσσα και, μάλιστα, τη γλώσσα της ποίησης. Γιατί αυτή η τελευταία αποτελεί έναν συμπαγή πυρήνα, καμωμένο από τα ίδια υλικά με αυτά της γλώσσας που θα χαρακτηρίζαμε συμβατική, απόλυτα όμως αυτοτελή και αυθύπαρκτο, τόσο που να μοιάζει διαφορετικός και αποκομμένος. Ένα μυστήριο είναι λοιπόν η ποίηση, ένα αίνιγμα που ελκύει με τη δύναμη ενός μαγνήτη όλους λίγο-πολύ τους ποιητές να δώσουν απάντηση και λύση. Και επειδή λύση δεν βρίσκεται, ούτε απάντηση μπορεί να δοθεί, τις περισσότερες φορές, όπως συνέβη και στην περίπτωση της Αλεξοπούλου, η περιδίνηση αυτή, η συνεχής πολιορκία για την αποκρυπτογράφηση της ιδιαίτερης ποιότητας και φύσης του ποιητικού φαινομένου απολήγει σε ένα είδος αποδοχής της «ήττας» του ποιητή να εξηγήσει τον μηχανισμό της εμπλοκής του στη συγγραφή και, συνακόλουθα, στην αναγνώριση της υψηλής στάθμης στην οποία βρίσκεται η ποίηση, του δυσθεώρητου ύψους το οποίο αυτή καταλαμβάνει. Και αυτή η αναγνώριση καταλήγει να γίνει ύμνος στην τέχνη αυτή που τόσοι υπηρέτησαν και υπηρετούν, κανείς όμως δεν μπόρεσε να παραδεχτεί ότι την κατέχει ολοκληρωτικά. Εδώ ακριβώς έγκειται και η συνάφεια, η σύνδεση της ποίησης με τη φιλοσοφία. Στη διαρκή αναζήτηση, στη διατύπωση εκδοχών, στην αποδοχή του μεγαλείου του κόσμου – του κόσμου του ποιήματος, από τη μία, του κόσμου των όντων και της δημιουργίας, από την άλλη. Έτσι και εδώ, η Αλεξοπούλου συνυφαίνει την αναζήτηση με την εξύμνηση, τη φιλοσοφική ενατένιση με τη βαθιά αίσθηση της αξίας, της δύναμης και της επενέργειας του λόγου στην ίδια την εγκόσμια τάξη.

Της γραφής
Χρύσα Ευστ. Αλεξοπούλου
Εκδόσεις Περισπωμένη
64 σελ.
ISBN 978-618-5739-22-5
Τιμή €11,00

Η Ευσταθία Δήμου είναι φιλόλογος και συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Θεώνη Κοτίνη: «Με το σώμα»
• Gustave Courbet: «Γράμματα στους Γερμανούς»
• Χρυσοξένη Προκοπάκη: «Αβαρής»
• Γιώργος Δουατζής: «Η μοιραία μετάφραση»

Twitter