Kajsa Ekis Ekman: «Κλεμμένη άνοιξη»
«Greece defaults on $1.7 billion payment»: αυτός ήταν ο τίτλος το βράδυ της 30ης Ιουνίου 2015, όταν ο βραχνοκόκορας Ρίτσαρντ Κουέστ [Richard Quest], σε ένα μπαλκόνι στη Μεγάλη Βρετανία και με φόντο το φωτισμένο Κοινοβούλιο, μετάδιδε από την Αθήνα για το CNN την πορεία της Ελλάδας προς την πτώχευση, σε αντίστροφη μέτρηση μάλιστα, με τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα να κυλούν προς το 00:00 της χρεωκοπίας. Η δόση προς το ΔΝΤ δεν επρόκειτο να πληρωθεί εκείνο το βράδυ. Ντροπιαστική εικόνα για την πατρίδα μας και μαύρη στιγμή για τη δημοσιογραφία.
Ευτυχώς, δεν υπάρχουν μόνο καλοπληρωμένοι «θεατρίνοι» σαν τον Ρίτσαρντ Κουέστ, αλλά και δημοσιογράφοι με ήθος και αξιοπρέπεια· η Σουηδή Κάισα Έκις Έκμαν [Kajsa Ekis Ekman] ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Η Έκμαν χρειάστηκε να ταξιδέψει πολλές φορές στην Ελλάδα, από το 2011, όταν προσκλήθηκε για πρώτη φορά από μια Ελληνίδα φίλη της, μέχρι τις αρχές του 2013 με στόχο να κατανοήσει και να καταγράψει τι ήταν εκείνο που μετέτρεψε μια ευημερούσα ευρωπαϊκή χώρα σε αποικία χρέους.
Στο πρώτο πλαίσιο, η συγγραφέας εξέτασε με προσοχή τους οικονομικούς κύκλους των τελευταίων δεκαετιών και ανέλυσε το πώς εμφανίζονται, διογκώνονται και εξαπλώνονται οι κρίσεις στο πλαίσιο ενός αρπακτικού χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού.
Τέσσερα πλαίσια «ανάγνωσης»
Το βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο Κλεμμένη Άνοιξη είναι ένα πλούσιο σε περιεχόμενο και δυνατό σε «εικόνες» δημοσιογραφικό χρονικό το οποίο αναπτύσσεται σε τέσσερα διαφορετικά πλαίσια: α) το περιβάλλον της ευρωπαϊκής οικονομίας που γέννησε την κρίση, β) το ειδικότερο της ελληνικής οικονομίας που ήταν παντελώς απροετοίμαστη να την αντιμετωπίσει, γ) το ελληνικό πολιτικό σκηνικό της μεταπολεμικής περιόδου όπου ιδεολογίες, κόμματα και ηγεσίες διαγκωνίζονταν για τη νομή της εξουσίας και δ) την καθημερινότητα της αθηναϊκής παρέας που φιλοξένησε τη συγγραφέα στα πολλά ταξίδια της στη χώρα μας.
Στο πρώτο πλαίσιο, η συγγραφέας εξέτασε με προσοχή τους οικονομικούς κύκλους των τελευταίων δεκαετιών και ανέλυσε το πώς εμφανίζονται, διογκώνονται και εξαπλώνονται οι κρίσεις στο πλαίσιο ενός αρπακτικού χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Απορρίπτοντας τον νεοφιλελευθερισμό, η μαχητική δημοσιογράφος από τη Σουηδία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στη βάση του σύγχρονου ευρωπαϊκού οικοδομήματος υπάρχει ο υπερδανεισμός: «Οι Ευρωπαίοι τώρα πια έχουν κι έναν καπιταλιστή στον κάθε ώμο που ζει από τη δουλειά τους. Στον ένα ώμο κάθεται ο εργοδότης και στον άλλο μια εμπορική τράπεζα», γράφει χαρακτηριστικά.
Στο δεύτερο πλαίσιο η Έκμαν ανέλυσε την παθογένεια της ελληνικής οικονομίας κάνοντας αναφορές σε μια σειρά φαινόμενα που ταλαιπωρούν τη χώρα μας εδώ και δεκαετίες: τον κομματικό συνδικαλισμό, την παρασιτική αστική τάξη, την απουσία πρωτογενούς παραγωγής, την αποβιομηχάνιση, κ.ά.
Στο τρίτο πλαίσιο η Σουηδή δημοσιογράφος μελέτησε σε βάθος τη μεταπολεμική ελληνική ιστορία με αφετηρία το Σχέδιο Μάρσαλ και σταθμούς την πολιτική της οικονομικής «μεγέθυνσης» επί δικτατορίας και την πολιτική της (υποτιθέμενης) «αναδιανομής» που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης. Για να ακτινογραφήσει καλύτερα το ταλαιπωρημένο ελληνικό, πολιτικό σώμα πήρε δεκάδες συνεντεύξεις από Έλληνες πολιτικούς όλου του κομματικού φάσματος, αλλά και από εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες (π.χ. Καζάκης).
Μεταξύ των συνομιλητών της ξεχωρίζουν ασφαλώς ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου (διαβάστε τη συνέντευξή του και… γελάστε με τις απαντήσεις ενός ανθρώπου ο οποίος παραδέχεται ανοιχτά ότι δεν είχε όρεξη να κυβερνήσει ενώ κάποια στιγμή λέει το διάσημο πλέον: «Εγώ το μόνο που ήθελα ποτέ ήταν να ζω σε ένα ελληνικό νησί και να παίζω την κιθάρα μου») και ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας που δήλωνε με απόλυτη βεβαιότητα ότι δεν επρόκειτο ως πρωθυπουργός να υιοθετήσει καμία μνημονιακή πολιτική.
Το τέταρτο πλαίσιο έχει τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα καθώς η Έκμαν, πιστή στην ερευνητική δημοσιογραφία που προϋποθέτει επιτόπιο ρεπορτάζ, επισκέφτηκε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών της στην Ελλάδα αυτοδιαχειριζόμενους χώρους δουλειάς, ανταλλακτικά παζάρια και διανομές προϊόντων χωρίς μεσάζοντες, συμμετείχε σε πορείες και συγκεντρώσεις, παρακολούθησε συνελεύσεις στην Πλατεία Συντάγματος και εισέπνευσε μαζί με χιλιάδες άλλους τα ασφυξιογόνα της βάρβαρης καταστολής.
Αν και η Έκμαν γνώρισε την Ελλάδα με αφορμή την οικονομική κρίση και την ένταξή της σε εξευτελιστικά προγράμματα διάσωσης, εντούτοις οι παρατηρήσεις της για μια σειρά εκφάνσεις της ελληνικής πραγματικότητας είναι οξυδερκείς και μαρτυρούν διεξοδική αναζήτηση της αλήθειας.
Συνομίλησε με δεκάδες Έλληνες πολίτες απ’ όλο το ιδεολογικοπολιτικό φάσμα και μεταξύ αυτών την ομάδα των φίλων που τη φιλοξενούσε κατά τις επισκέψεις της. Παρακολούθησε την καθημερινότητά τους, τις τάσεις μετανάστευσης, την πορεία ορισμένων προς την κατάθλιψη ή την παγίδευση κάποιων άλλων στον (κεκαλυμμένο) ρατσισμό.
Ο Παπαδήμος Τεφάλ
Αν και η Έκμαν γνώρισε την Ελλάδα με αφορμή την οικονομική κρίση και την ένταξή της σε εξευτελιστικά προγράμματα διάσωσης, εντούτοις οι παρατηρήσεις της για μια σειρά εκφάνσεις της ελληνικής πραγματικότητας είναι οξυδερκείς και μαρτυρούν διεξοδική αναζήτηση της αλήθειας. Παράδειγμα η άποψή της για το ΚΚΕ για το οποίο πιστεύει ότι την ίδια ώρα που ριζοσπαστικοποιεί μερίδα του ελληνικού λαού, φρενάρει την αντίσταση. «Το ΚΚΕ έχει γίνει ένας θεσμός που δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνεχίσει την πορεία του ως αντιπολίτευση για πάντα», γράφει στο σχετικό κεφάλαιο. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η εκτίμησή της για την εικόνα που βλέπει στη σύγχρονη Αθήνα: «Περίεργες εποχές. Ο κόσμος έχει smartphone, αλλά δεν έχει να φάει. Έχει Internet, αλλά δεν έχει εισιτήριο για το λεωφορείο. Οι οικονομολόγοι μιλούν για τη “φτώχεια του ipad”» γράφει.
Η φράση όμως που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση αφορά τον πρώην πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, η επιλογή του οποίου το φθινόπωρο του 2011 είχε προκαλέσει την «ανακούφιση» του διεθνούς οικονομικού κυκλώματος επειδή ήταν… τεχνοκράτης. «Και τι στην ευχή σημαίνει τεχνοκράτης; Δεν είναι δικτάτορας, αλλά ούτε και ηγέτης εκλεγμένος από τον λαό. Είναι σαν αντικολλητικό σκεύος: δεν μπορούν να κολλήσουν επάνω του ούτε οι ελπίδες ούτε η οργή του κόσμου», γράφει η Σουηδή δημοσιογράφος για τον τραπεζίτη που επελέγη από τους δανειστές για τη θέση του πρωθυπουργού.
Η Kajsa Ekis Ekman δεν είναι η μόνη δημοσιογράφος που αντιμετωπίζει με αντικειμενικότητα την ελληνική περίπτωση και παρουσιάζει μια άλλη, διαφορετική από την κρατούσα στα ευρωπαϊκά media, εικόνα της ελληνικής κρίσης. Δείτε επίσης την παρουσίαση του βιβλίου Ο κόσμος σε εξέγερση (Εκδόσεις Δίαυλος), γραμμένο από έναν άλλο δημοσιογράφο ο οποίος βρέθηκε πολλάκις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, τον Βρετανό Πολ Μέισον. Η παρουσίαση στο Διάστιχο βρίσκεται εδώ.
Κλεμμένη άνοιξη
Το χρονικό της κρίσης με τη ματιά της σουηδής δημοσιογράφου Kajsa Ekis Ekman
Kajsa Ekis Ekman
Μετάφραση Κατερίνα Φέτση
Κέδρος
408 σελ.
ISBN 978-960-04-4509-1
Τιμή € 16,60
