Ολοκαίνουργιο το βιβλίο, φρέσκια και δροσερή στο χώρο της πεζογραφίας η νεαρή δερματολόγος, κάνει αισθητή την παρουσία της με μια νουβέλα που φέρει τον πρωτότυπο τίτλο: Οδοντωτή μνήμη. Τίτλος που παραπέμπει αυτομάτως σε «οδοντωτό σιδηρόδρομο», που σημαίνει ανάβαση με δυσκολία, αναρρίχηση, σκαρφάλωμα σε ανώμαλο, δυσπρόσιτο τοπίο ή δρόμο, αλλά και σε ό,τι είναι αιχμηρό, έχει δόντια και δαγκώνει.

Αναμφισβήτητα, η Ευρυδίκη Νικήτα είναι ταλαντούχα συγγραφέας, διαθέτει πλούσια φαντασία, η γραφή της έχει έντονο δυναμισμό, συνδυασμένο με εκφραστική ευλυγισία και ευκολία, ευχέρεια στη χρήση λέξεων και φράσεων από την καθημερινή σύγχρονη πραγματικότητα και ένταξή τους στη ροή του λόγου της.

Δυο παράγραφοι στο οπισθόφυλλο, που θα μπορούσαν να εκληφθούν και ως δείγμα γραφής, μας πληροφορούν ότι πρόκειται για:

Δύο αλληλοσυνδεόμενες ιστορίες εξάρτησης. Δύο παράλληλες –όχι χρονικά αλλά συναισθηματικά– ιστορίες ζωής. Ίσως και αγάπης, εάν η αγάπη φτάνει ως εκεί που βλέπει κανείς τα λάθη του στο πρόσωπο του άλλου ή βλέπει στο πρόσωπο αυτό τη σωτηρία από αυτά τα λάθη....

Και είναι βασικά στοιχεία του κειμένου και τα προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων που απασχολούν τη συγγραφέα. Η οποία, όπως από το πρώτο κεφάλαιο φαίνεται, έχει σκοπό να τα πει «έξω από τα δόντια», αφού «όποιος έχει δόντι» τα καταφέρνει. Και όλοι μιλούν για «δόντι», γερό δόντι. Μόνο έτσι κάνεις τη δουλειά σου».

Όσο πολύπλοκες, αλληλοσυγκρουόμενες, αλληλένδετες και, ενίοτε, αν όχι συχνά, διαταραγμένες είναι οι σχέσεις των ηρώων, τόσο και η ροή της αφήγησης περιπλέκεται περισσότερο με παλινδρομήσεις και η επεμβατική παρουσία της στο χώρο της λογοτεχνίας γίνεται με πρωτότυπο και εντυπωσιακό τρόπο για να επιτευχθεί το αναμενόμενο αποτέλεσμα: η αποκατάσταση των διαπροσωπικών σχέσεων ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις εξελίσσονται ανακυκλούμενες, επαναπροσδιορίζονται οι καταστάσεις με διαφορετικά ή με τα ίδια πρόσωπα σε διαφορετικούς ή και στους ίδιους ή παρεμφερείς χώρους και ρόλους, χρησιμοποιώντας συνήθως δεύτερο πρόσωπο: Εσύ... πήγες, έκανες αυτό ή το άλλο, κάποτε αναφέρεται και σε τρίτο πρόσωπο μέσω του δευτέρου, ενίοτε και σε πρώτο, όταν ο ήρωας ή η ηρωίδα μιλάει για τους γονείς ή τους παππούδες, φεύγει από μια άριστα δομημένη περιγραφή και πηγαίνει σε μια άλλη, επίσης άριστα δοσμένη, αλλά σε άλλο χώρο με τους ήρωες σε άλλη διάσταση και ηλικία, όπως στις δύο συνεχόμενες παραγράφους:

Την κατάπιαν οι πύλες αναχώρησης. Βιάστηκε, ίσα που σου άγγιξε το μάγουλο με τα χείλη. Το σάλιο σου είχε στεγνώσει. Ούτε ήξερες πόση ώρα καθόσουν στο αυτοκίνητο πριν βγεις από το παρκινγκ τρίβοντας νευρωτικά το τιμόνι· οι παλάμες σου ήταν ιδρωμένες, η αναπνοή σου κοφτή, τα πόδια σου, απ’ τα γόνατα και κάτω, δεν τα ένιωθες. Έκλεισες τα μάτια κι άνοιξες το παράθυρο για να πάρεις αέρα.

Ήσουν οκτώ κι εκείνος ούρλιαζε στο σαλόνι. Είχατε μόλις επιστρέψει απ’ το λούνα παρκ κι εκείνη όρθια σε μια γωνιά τον άκουγε κοκαλωμένη φορώντας ακόμα τα γυαλιά ηλίου. Εσύ στη μέση κοιτούσες μια τον έναν και μια τον άλλον. Δεν θα τον κάνεις σαν τα μούτρα σου το γιο μου. Ξανά και ξανά άνοιγε το στόμα του ο λύκος. Για μέρες αναρωτιόσουν τι είχαν γίνει τα μούτρα εκείνης; Ούτε που τα ‘βλεπες κάτω απ’ τα γυαλιά.

Οι ανακυκλώσεις, οι αναδρομές σε γεγονότα παρελθόντα, το «φλας μπακ», όλα τα πισωγυρίσματα και οι περιπλοκές γίνονται σκόπιμα, ακριβώς για να φανεί και το περίπλοκο των διανθρώπινων σχέσεων και κυρίως των ενδοοικογενειακών. Τα παιδιά, μοιραία, αντιγράφουν τις συμπεριφορές των γονιών, έτσι χτίζεται το μέλλον των παιδιών πάνω στα ερείπια των γονικών πεπραγμένων. Η μάνα άβουλη και καταπιεσμένη μια ολόκληρη ζωή, ο πατέρας, καπετάν ένας, αυταρχικός, το τέλειο αρσενικό:

Δεν μπορούσε να διανοηθεί ούτε γι’ αστείο ότι ο γιος του, το σπέρμα του, η συνέχειά του, θα ήταν μια σκέτη αποτυχία. Ο γιος του μπαλαρίνα;

Ίδιος ήταν και ο παππούς και για εκείνον:

Τα θηλυκά μόνο φασαρία είναι και σαν είναι ζώα και σαν είναι άνθρωποι...τι να την κάνω τη φοράδα εδώ χάμου...

Αναμφισβήτητα, η Ευρυδίκη Νικήτα είναι ταλαντούχα συγγραφέας, διαθέτει πλούσια φαντασία, η γραφή της έχει έντονο δυναμισμό, συνδυασμένο με εκφραστική ευλυγισία και ευκολία, ευχέρεια στη χρήση λέξεων και φράσεων από την καθημερινή σύγχρονη πραγματικότητα και ένταξή τους στη ροή του λόγου της. Εκμεταλλεύεται τα στοιχεία αυτά με τον τρόπο που επέλεξε για να έχει και το αποτέλεσμα που επεδίωκε: τη διευθέτηση των σχέσεων των δύο γενεών σε οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο.

Η αφήγηση γίνεται με αναγωγές στο παρελθόν, στη βιωμένη πραγματικότητα, πηγαίνει μπρος πίσω στο χώρο και στο χρόνο. Όλα είναι ρευστά και συγκεχυμένα. Ο χρόνος είναι ά-χρονος:

Ο αέρας σφυρίζει. Ακούς πόρτες να χτυπάνε. Άκουγες κόσμο να φωνάζει. Ή μήπως ακούς κόσμο να φωνάζει κι άκουγες πόρτες να χτυπάνε. Άδειος μέσα κι έξω. Παραμένεις ξαπλωμένος στην πολυθρόνα του οδοντιατρείου και χαζεύεις ένα πλαστικό ποτήρι στο περβάζι, μισολιωμένο απ’ τον ήλιο. Έτσι θα ‘χει λιώσει και η φωτογραφία της στον τοίχο του σπιτιού στη Λιέγη.

Τελικά, όταν τα υλικά είναι φτηνά, χέσ’ τα, δεν υπάρχει σωτηρία. Ειδικώς, όταν έχει ήλιο με δόντια.

Οι ανακυκλώσεις, οι αναδρομές σε γεγονότα παρελθόντα, το «φλας μπακ», όλα τα πισωγυρίσματα και οι περιπλοκές γίνονται σκόπιμα, ακριβώς για να φανεί και το περίπλοκο των διανθρώπινων σχέσεων και κυρίως των ενδοοικογενειακών.

Όλα ευδιάκριτα, ορατά, προαποφασισμένα, προκαθορισμένα, αμετάκλητα. «Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Τα παιδιά, συνήθως, αντιγράφουν τα συν και περισσότερο τα πλην των γονιών τους. Επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη στις σχέσεις τους με τα δικά τους παιδιά.

Η Ευρυδίκη Νικήτα καταπιάστηκε συγγραφικά με ένα συνηθισμένο, για τούτο και πολύ δύσκολο στη διαχείρισή του θέμα και το διαπραγματεύτηκε με τους δικούς της όρους και κανόνες και από τη σκοπιά του νέου ανθρώπου που θέλει να διορθώσει τα κακώς κείμενα. Κατάφερε να πλέξει με τον καλύτερο τρόπο μια ενδιαφέρουσα ιστορία ενδοοικογενειακών σχέσεων, θα μπορούσαμε να πούμε: ιστορία αγάπης και αντιπαλότητας που εξελίσσεται σε δύο παράλληλα, αλλά διαφορετικά επίπεδα και αντίστροφα στη ροή του χρόνου και που δεν υπάρχει περίπτωση να συναντηθούν πουθενά. Δεδομένου εκ των πραγμάτων ότι οι μεν γονείς, θέλοντας και μη, κλείνουν τους λογαριασμούς τους με τη ζωή, ενώ οι δε, τα παιδιά, χτίζουν τη ζωή τους με τα υλικά που κληρονόμησαν από τους γονείς. Θα καταφέρουν να κάνουν τις απαραίτητες ανατροπές για να μην κάνουν τα ίδια λάθη;

Γι’ αυτό θα αποφανθούν οι αναγνώστες του βιβλίου. Εμείς το προτείνουμε ως ένα πολύ καλό λογοτεχνικό βιβλίο, σύντομο, ευχάριστο, απολαυστικό και παράλληλα ως αρκετά ενδιαφέρον εγχειρίδιο διαχείρισης ενδοοικογενειακών και διαπροσωπικών σχέσεων.

Οδοντωτή μνήμη
Ευριδίκη Νικήτα
Ιωλκός
127 σελ.
ISBN 978-960-426-847-4
Τιμή: €10,00

Η Ελένη Χωρεάνθη είναι συγγραφέας, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφράστρια.

Άλλα κείμενα:

• Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης: «Πότες θα κάμει ξεστεριά…»
• Πολυχρόνης Κουτσάκης: «Ο αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης»
• Κατερίνα Σέρβη: «Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821»
• Στα περιθώρια της λύπης
• Τώνια Κατζουρού: «7 χρώματα πάνω σε μαύρο»

Twitter