Γεωργία Τάτση: «Χορός στα ποτήρια»
Γνωρίσαμε τη Γεωργία Τάτση πριν από σχεδόν μία δεκαετία. Χορός στα ποτήρια ήταν το πρώτο της προσωπικό βιβλίο, με το οποίο έκανε αίσθηση στο αναγνωστικό κοινό, και μάλιστα συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα Κρατικών βραβείων λογοτεχνίας στην κατηγορία διήγημα-νουβέλα. Το βιβλίο επανεκδίδεται με επιτυχία το 2023, αποδεικνύοντας πως η καλή ελληνική πεζογραφία είναι εδώ και παραμένει.
Η συγγραφέας μέσα από αυτή τη σπονδυλωτή νουβέλα χαρίζει κινηματογραφική γραφή στο κείμενο, και λόγω της ιδιότητάς της ως σκηνοθέτιδας, αποδίδοντας με ζωντάνια, σκληρότητα και ταυτόχρονα ποιητικό λόγο, το χρώμα και το ήθος μιας μελανής εποχής. Το βιβλίο είναι εξαιρετικά δομημένο και χωρίζεται σε τρία μέρη. Τρεις σπονδυλωτές ιστορίες, που ενώνονται μεταξύ τους στην ατέρμονη περιπλάνηση των τραγικών ηρώων ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, που είναι και το μεγαλύτερο, ο κεντρικός χαρακτήρας, Αλέξανδρος, προσπαθεί να ενσωματωθεί στον κοινωνικό ιστό της Σουηδίας, όπου έχει μεταναστεύσει. Στην ουσία, δεν είναι αυτό που τον ενδιαφέρει. Ο νους και η ψυχή του βρίσκονται πίσω στο χωριό του, στην πατρίδα. Εποχή της επταετίας στην Ελλάδα και ο ίδιος γίνεται αποδέκτης αναμνήσεων και εικόνων σε μια ξένη χώρα, καθώς σκαρφαλώνει στα ψηλά κτίρια όπου δουλεύει καθαριστής τζαμιών. Χορεύει σχεδόν στον αέρα με τους ήχους της πατρίδας του, δεν ανήκει ούτε εδώ ούτε εκεί. Βλέπει τους νεκρούς του, συνομιλεί μαζί τους, κάνοντας αυτή την επικίνδυνη δουλειά παρέα με τον Χάρο.
Όλα όμως θα αλλάξουν, όταν τον καλεί η αδερφή του στον γάμο της στο χωριό. Η επιστροφή του είναι ταυτόχρονα επιστροφή εκδίκησης, εξαιτίας ενός ξαδέρφου του που σακατεύτηκε από έναν βασανιστή αστυνομικό κι ο αναστενάρικος χορός πάνω στα ποτήρια, στο γλέντι του γάμου, θα είναι τελικά ένας χορός θανάτου. Ένας φόνος –ο φόνος όμως τίνος;– και όλα τελειώνουν.
Τραγικό και μεστό, σαν απόηχος ηπειρώτικου τραγουδιού που χάνεται πάνω από τα ψηλά βουνά, με θλίψη και περηφάνια για ό,τι αφήνει κανείς πίσω του, για ό,τι κέρδισε και για ό,τι έχασε.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ο φονιάς έχει γεράσει πλέον και η Θεία Δίκη τον έχει καταδικάσει σε άσχημα γηρατειά. Μόνος και άρρωστος, αναρωτιέται, φυτοζωεί, αφουγκράζεται τον εαυτό του για όσα έγιναν. Το βάρος που κουβαλά είναι ασήκωτο. Χωρίς να έχει μετανιώσει, όμως, κάποιες ρωγμές μέσα του ανοίγουν. Αλλά το φως δεν είναι για κείνον, είναι καταδικασμένος να βιώνει το σκοτάδι. Ακόμα και στο τρίτο μέρος, όπου μιλά πλέον ως νεκρός, φαίνεται πως φεύγει με την απορία τι ήταν σωστό και τι λάθος.
Ένα τόσο μεστό κείμενο, μέσα σε ένα τόσο μικρό βιβλίο, δείχνει το εύρος των δυνατοτήτων της συγγραφέα, καθώς με έναν μαγικό τρόπο οδηγεί τα συναισθήματα του αναγνώστη μέσα από την τραγική ιστορία που αφηγείται. Με όλες τις επιμέρους σκέψεις που μοιράζεται μαζί μας, με όλα τα επακόλουθα από «μικρές» πράξεις, που καταλήγουν στη σύσταση του θηρίου που λέγεται άνθρωπος.
Ταυτόχρονα, η τιμή και η ανδρεία προβάλλουν με δύναμη στους χαρακτήρες, με κορύφωση τον παραδοσιακό χορό πάνω στα ανάποδα ποτήρια, στον γάμο της αδερφής του ήρωα. Καθώς ο Αλέξανδρος σκύβει για να αλλάξει πόδι ισορροπώντας πάνω στα ποτήρια, με το κλαρίνο να ηχεί δίπλα στο αυτί του, γίνεται ένα με τον εσώτερο εαυτό του, αγγίζει με το χέρι το χώμα όπου έχει θάψει τους νεκρούς του, κι έπειτα υψώνεται με ανοιχτά τα χέρια σαν αϊτός, έτοιμος να πετάξει πάνω από τα μίζερα και τις ανθρώπινες αδυναμίες. Η δραματική στιγμή του τέλους του χορού ηχεί σαν ντουφεκιά στην καρδιά του αναγνώστη.
Θεωρώ ότι το βιβλίο της Γεωργίας Τάτση Χορός στα ποτήρια είναι από τα αρτιότερα στην ελληνική πεζογραφία των τελευταίων χρόνων. Τραγικό και μεστό, σαν απόηχος ηπειρώτικου τραγουδιού που χάνεται πάνω από τα ψηλά βουνά, με θλίψη και περηφάνια για ό,τι αφήνει κανείς πίσω του, για ό,τι κέρδισε και για ό,τι έχασε.
Χορός στα ποτήρια
Γεωργία Τάτση
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 110
ISBN: 978-618-5733-75-9
Τιμή: 12,72€
