Sebastiao Salgado: «Από τη γη μου στη Γη»
Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του εξωφύλλου καθηλώνει τη ματιά μ’ αυτό που απεικονίζει. Βλέπουμε χιλιάδες ανθρώπους σαν μυρμήγκια να εργάζονται δίπλα δίπλα, σκαρφαλωμένοι σχεδόν ο ένας στην πλάτη του άλλου, στο ορυχείο χρυσού της επαρχίας Παρά στη Βραζιλία, με το όλο αποτέλεσμα σε άσπρο μαύρο να θυμίζει βιβλική εικόνα.
«Η φωτογραφία είναι μια γραφή με πολύ μεγάλη δύναμη, επειδή μπορεί να αναγνωσθεί από όλους τους ανθρώπους, σ’ όλον τον κόσμο, χωρίς να χρειάζεται μετάφραση».
Πρόκειται για φωτογραφία του Sebastiao Salgado, ενός από τους μεγαλύτερους και πιο πολυβραβευμένους (το αποδεικνύουν οι τέσσερις σελίδες με τις βραβεύσεις του στο τέλος του βιβλίου) φωτογράφους της εποχής μας, και η οποία αποτελεί το εξώφυλλο του βιβλίου που εκδόθηκε πρόσφατα στη χώρα μας με τον τίτλο Από τη γη μου στη Γη.
Το εν λόγω βιβλίο –το οποίο ολοκληρώθηκε με τη συνδρομή της Isabelle Francq– δεν είναι μόνο ένα οδοιπορικό, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα μια συγκλονιστική μαρτυρία-βιογραφία του Βραζιλιάνου φωτογράφου, που όπως είναι φυσιολογικό, πολλά από τα λεγόμενά του περιστρέφονται γύρω από τη φωτογραφία. «Η φωτογραφία μου δεν είναι μια μορφή ακτιβισμού, δεν είναι ένα είδος στράτευσης, δεν είναι ένα επάγγελμα. Είναι η ίδια μου η ζωή. Λατρεύω τη φωτογραφία, να φωτογραφίζω, να κρατάω στο χέρι τη μηχανή μου, να καδράρω, να παίζω με το φως. Μου αρέσει να ζω με τους ανθρώπους, να παρατηρώ τις κοινότητές τους, και τώρα τελευταία τα ζώα, τα δέντρα, τις πέτρες. Η φωτογραφία μου είναι όλα αυτά και δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι οι αποφάσεις που με οδηγούν να πάω εδώ ή εκεί είναι λογικές. Είναι μια ανάγκη που πηγάζει από τα βάθη του εαυτού μου. Είναι το πόθος να φωτογραφίσω που με ωθεί να ξαναφύγω. Να δω κάτι άλλο, κάπου αλλού. Να ψάξω για άλλες εικόνες. Να τραβήξω ξανά και ξανά καινούριες φωτογραφίες».
Η αφήγηση του 72χρονου φωτογράφου, ο οποίος επέλεξε να αφήσει την υψηλά αμειβόμενη θέση του οικονομικού συμβούλου για τη φωτογραφία, ξεκινάει με την περιγραφή της γενέθλιας γης, μιας φάρμας στην ενδοχώρα της Βραζιλίας και των πολύ όμορφων παιδικών στιγμών που τον συνοδεύουν. Ακολουθούν οι σπουδές του, η Βραζιλία της δεκαετίας του ‘50 και του ‘60, η εγκαθίδρυση στρατιωτικού καθεστώτος, η φυγή στη Γαλλία, η ζωή και η προσπάθεια ενσωμάτωσης εκεί, η γνωριμία με τον φωτογραφικό φακό.
Όπως είναι αναμενόμενο, μεγάλο μέρος του βιβλίου καταλαμβάνουν οι εμπειρίες του φωτογράφου από τα φωτογραφικά project που έχει στήσει ανά την υφήλιο όπως οι «Άλλες Αμερικές», το «Χέρι του Ανθρώπου», οι «Έξοδοι», η «Γένεσις» και στα οποία κοινή συνισταμένη και κυρίαρχο ρόλο παίζει το ασπρόμαυρο των φωτογραφιών. «Το ασπρόμαυρο και όλο το φάσμα των γκρι, μου δίνει τη δυνατότητα να συγκεντρωθώ στην ένταση των προσώπων, στη συμπεριφορά τους, στο βλέμμα τους, χωρίς να με παρασύρει το χρώμα. Βέβαια δεν είναι έτσι η πραγματικότητα· ωστόσο, όταν κοιτάζουμε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, εισέρχεται μέσα μας, τη χωνεύουμε και, ασυνείδητα, τη χρωματίζουμε. Το ασπρόμαυρο, αυτή η αφαίρεση, αφομοιώνεται λοιπόν από τον θεατή, ο οποίος στη συνέχεια ιδιοποιείται τη φωτογραφία. Αυτήν τη δύναμη του απρόμαυρου τη βρίσκω εκπληκτική. Γι’ αυτό, χωρίς δισταγμό, για να αποτίσω φόρο τιμής στη φύση, διάλεξα το ασπρόμαυρο. Ήταν για μένα ιδανικό για να αποτυπώσω την προσωπικότητά της, να αναδείξω την αξιοπρέπειά της».
Το βιβλίο δεν είναι μόνο ένα οδοιπορικό, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα μια συγκλονιστική μαρτυρία-βιογραφία του Βραζιλιάνου φωτογράφου.
Ο Sebastiao Salgado δεν αρκέστηκε να αποτυπώσει με το φακό του στιγμές που εξυμνούσαν το μεγαλείο της φύσης και αναδείκνυαν την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πέρα από ένας σπουδαίος επαγγελματίας φωτογράφος, ανέπτυξε δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, με πιο σπουδαία το Instituto Terra, την αναγέννηση δηλαδή της αποψιλωμένης γης που κληρονόμησε από τους γονείς του, φυτεύοντας δύο εκατομμύρια δέντρα. Όχι απλά θεατής αυτών που φωτογραφίζει, αλλά συμμέτοχος, όπως δηλώνει με τον τρόπο του: «Ο δικός μου τρόπος συμμετοχής στο Κίνημα των Ακτημόνων ήταν να τους ακολουθήσω. Ο δικός μου τρόπος καταγγελίας της πείνας στην Αφρική, ήταν να δείξω εικόνες από τον λιμό. Οι εικόνες αυτές προκάλεσαν παντού αντιδράσεις. Η φωτογραφία είναι μια γραφή με πολύ μεγάλη δύναμη, επειδή μπορεί να αναγνωσθεί από όλους τους ανθρώπους, σ’ όλον τον κόσμο, χωρίς να χρειάζεται μετάφραση».
Η πολύ φροντισμένη ελληνική έκδοση του πιο προσωπικού βιβλίου του Sebasiao Salgado συστήνει με τον καλύτερο τρόπο τον σπουδαίο Βραζιλιάνο φωτογράφο και τις πολύπλευρες δράσεις του, εναλλάσσοντας το κείμενο με τις φωτογραφίες, οι οποίες έχουν πολύ μεγάλη δυναμική και το αποτέλεσμα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Από τη γη μου στη Γη
Οδοιπορικό
Sebastião Salgado
Σε συνεργασία με την Isabelle Francq
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Στερέωμα
176 σελ.
ISBN 978-960-8061-44-6
Τιμή: €15,00
