«Τομ Σόγιερ vs Εμπενίζερ Σκρουτζ (Μαρκ Τουέιν, Τσαρλς Ντίκενς)» του Πέτρου Γκάτζια
Είναι αδύνατος. Η περιγραφή του νεαρού δημοσιογράφου τον χαρακτηρίζει ηλικιωμένο, αν και δεν είναι πάνω από 55 ετών. Καλοντυμένος, με γκρίζα γενειάδα και φαλακρός. Ευκίνητος.
Όλοι τον κοιτάζουν όταν ανεβαίνει στη σκηνή για να διαβάσει αποσπάσματα από τα βιβλία του. Είναι διάσημος πλέον στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπως συνηθίζεται να αποκαλούν τη Νέα Γη, καθώς εκείνος προέρχεται από τη Γηραιά Αλβιώνα.
Κάθεται αμήχανος αλλά χαμογελαστός. Μπροστά του ένα τραπέζι και πάνω του ακουμπισμένο ένα βιβλίο. Δίπλα ένα ποτήρι νερό, ένα βάζο με λίγα λουλούδια. Ο κύριος αυτός έχει κάτι από δανδή, αποπνέει ολόκληρος στιλ, μέχρι που ανοίγει το στόμα του.
Ιανουάριος του 1868. Νέα Υόρκη. Ο Τσαρλς Ντίκενς βρίσκεται στην πόλη, στο Steinway Hall, και ετοιμάζεται να γνωριστεί με τους αναγνώστες του. Φαίνεται να τους έχει κερδίσει από πριν, εκτός από έναν: τον νεαρό δημοσιογράφο, ο οποίος καλύπτει το γεγονός για λογαριασμό της εφημερίδας San Francisco Alta California.
Ο Μαρκ Τουέιν ήταν τότε μόλις 32 ετών και δεν είχε εκδώσει παρά μόνο μερικά διηγήματα. Καθόταν στη μέση της αίθουσας, περιμένοντας να απολαύσει τον ομιλητή, αλλά απογοητεύτηκε τόσο που δεν πήγε καν να τον γνωρίσει μετά.
«Αυτός ήταν ο Ντίκενς, ο Ντίκενς;» θα γράψει αργότερα. «Δεν υπήρχε αμφιβολία επ’ αυτού, αλλά δεν ήταν και τόσο εύκολο να το συνειδητοποιήσει κανείς. Κατά κάποιον τρόπο αυτός ο ισχυρός θεός δεν ήταν παρά ένας άνθρωπος…»
Πράγματι, είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τον ακριβή λόγο που ο συγγραφέας του Τομ Σόγιερ απέρριψε τον συγγραφέα του Εμπενίζερ Σκρουτζ. Το σίγουρο είναι πως δεν τον ενθουσίασε καθόλου ο τρόπος που άρχισε να διαβάζει το βιβλίο του για το κοινό, τον Ντέιβιντ Κόπερφιλντ. Τον αποκάλεσε κακό αφηγητή, μασούσε λέξεις και συλλαβές. «Οι λέξεις του δεν είχαν συναίσθημα», έγραψε στην ανταπόκρισή του από τη Νέα Υόρκη.
Στα χρόνια όμως που ακολούθησαν, ο Τουέιν δεν εκφράστηκε άλλη φορά αρνητικά για τον Ντίκενς, ενώ δεν υπάρχει καμία αναφορά για το αντίστροφο. Παρ’ όλα αυτά, οι δύο συγγραφείς είχαν τελικά πολλά κοινά μεταξύ τους, όπως το χιούμορ και τη σάτιρα στη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν στα βιβλία τους, την κριτική όσον αφορά την αδικία, ενώ βρίσκονταν συχνά στο πλευρό των αναξιοπαθούντων.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι πολλοί ήρωές τους είναι χαρισματικά παιδιά, τα οποία παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους μέσα σε μια σκληρή κοινωνία. Γι’ αυτό ίσως ο Τομ Σόγιερ κλείνει το μάτι στον μικρό Τιμ, όπως ποτέ δεν το έκλεισε –σε αυτή την άτυχη στιγμή του– ο νεαρός Τουέιν στον έμπειρο Ντίκενς…
