fbpx
 «Το “Λαστιχένιο φέρετρο” από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ» της Μαρίας Κοτοπούλη

«Το “Λαστιχένιο φέρετρο” από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ» της Μαρίας Κοτοπούλη

Τη μονόπρακτη, σκοτεινή όπερα δωματίου του Αργύρη Κουνάδη (1924-2011) Το λαστιχένιο φέρετρο, σε λιμπρέτο ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς, του Βασίλη Ζιώγα (1937-2001), παρακολουθήσαμε στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, στις 6-6-17, σε σκηνοθεσία του Βίκτωρος Αρδίττη και μουσική διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου, στη νέα εκδοχή, παραγγελία του ΜΜΑ το 2003.

Ο Κουνάδης υπηρέτησε πολλά και διαφορετικά είδη. Έγραψε όπερες, μουσική δωματίου, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, «λόγια» μουσική και τραγούδια. Ενορχήστρωσε έργα άλλων συνθετών (χωρίς την υπογραφή του) και δίδαξε. Από το πλούσιο συνθετικό του έργο, το οποίο ευτύχησε να δει να παίζεται σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά, Ιαπωνία, Αυστραλία, ξεχωρίζουν έργα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την κλασική και νεότερη εποχή, όπως το Χορικό, τα Ετεροφωνικά ιδιόμελα, το Κουιντέτο για πνευστά, το Κουαρτέτο για έγχορδα, ακόμα οι σατιρικού χαρακτήρα όπερες, όπως το Λαστιχένιο φέρετρο, τα Μαγεμένα αναλόγια, η Απόδραση, ο Τειρεσίας, οι Βάκχες κ.ά.

Ο συνθέτης αναζήτησε τρόπους δημιουργίας σύγχρονου μουσικού θεάτρου πέρα από τα όρια της όπερας της εποχής του, και σ’ αυτή την αναζήτηση το λιμπρέτο του Βασίλη Ζιώγα απεδείχθη ιδανικό για να πειραματιστεί και να εκφράσει τις ιδέες του. Το έργο γράφτηκε το 1965 και παίχτηκε στο Βερολίνο το 1968. Κυρίαρχο θέμα ο θάνατος και ο καθημερινός άνθρωπος, στη μοναχική του προσπάθεια να καταλάβει τον παραλογισμό του θανάτου ή να τον εξορκίσει. Ο Ζιώγας επιλέγει τη λύτρωση μέσα από το οικείο.

Καυτηριάζει την πίστη ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι ρυθμιστής των πάντων, ότι δηλαδή μπορεί να είναι υπεράνθρωπος. Ως εκ τούτου, είναι σε θέση να καθορίσει τον τρόπο, τον χρόνο και τον τόπο του θανάτου του, ταυτιζόμενος με την έννοια του Θεού. Έτσι ο Μάρκος, ο ήρωας του έργου, διαφοροποιείται από τον κοινό θνητό και επιχειρεί να προλάβει τον Χάροντα. Ετοιμάζει ένα φέρετρο, όχι από ξύλο, αλλά από υλικό που έχει την ιδιότητα της ευκαμψίας και μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με την περίπτωση, γιατί πιστεύει, στην τυφλότητά του, ότι η ιδιότητα αυτή θα του εξασφαλίσει άνεση, που ίσως δεν είχε στη ζωή του. Επιλέγει τους τελετάρχες και οργανώνει το τυπικό μιας «ωραίας» κηδείας. Καλεί κληρονόμους, συγγενείς, φίλους και γείτονες να συμμετάσχουν στην τελετή. Πρώτος, κατά τη γνώμη μας, υπαινιγμός, της αδυναμίας να απεμπολήσει ο άνθρωπος συνήθειες αιώνων και αιώνων. Μια δεύτερη ανθρώπινη αδυναμία που τονίζεται, από τον λιμπρετίστα, αναφαίνεται όταν ο ήρωας, ταυτίζοντας την έννοια της ζωής με αυτήν του θανάτου, λίγο πριν πιει το δηλητήριο, αλλάζει την απόφασή του να πεθάνει και πετάγεται έξω από το λαστιχένιο φέρετρο φωνάζοντας: «Ποιος ο λόγος να πεθάνω, αφού το ίδιο κάνει και να ζω». Η σκηνή των παρευρισκομένων είναι απολαυστική, καθώς βρίσκονται σε πλήρη αμηχανία, με τα φλιτζανάκια του καφέ της παρηγοριάς να μένουν μετέωρα στα χείλη τους, εφόσον η ματαίωση του θανάτου ακυρώνει το τελεστικό τους έργο –να μοιρολογήσουν–, αποκαλύπτοντας το μέγεθος της κοινωνικής υποκρισίας. Άραγε, ο ήρωας δεν έχει καταλάβει την αξία της ζωής και την ταυτίζει με τον θάνατο ή την ανάγει στη μεταθανάτια μεταφυσική σφαίρα και αρθρώνει έναν λόγο που επιδέχεται πολλές ερμηνείες, όπως έκανε με την κατασκευή του λαστιχένιου φερέτρου, υπαινισσόμενος ότι μέσα σ’ αυτό χωρεί ο καθένας; Η τρίτη και σημαντικότερη επισήμανση, παρά τον ευφυή σχεδιασμό από μέρους του πρωταγωνιστή, γίνεται όταν ο θάνατος απρόσκλητος, όπως πάντα, έρχεται βίαια να τον βρει, από το όπλο του ανεψιού του, που εποφθαλμιά τα κρεμασμένα στο στήθος του παράσημα, τα οποία ο ίδιος επιθυμούσε να έχει μαζί του στον άλλο κόσμο.

 «Το “Λαστιχένιο φέρετρο” από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ» της Μαρίας Κοτοπούλη

Ο Βίκτωρ Αρδίττης κέντησε σκηνοθετικά, μέσα σε έναν σκηνικό χώρο διαμορφωμένο από τον Αντώνη Δαγκλίδη και με τους ήρωες του έργου ντυμένους με τα ευφάνταστα κοστούμια του. Δημιούργησε σκηνές απολαυστικές, με υπερρεαλιστικές επιρροές και συμβολισμούς, με μνήμες από τη μεταπολεμική δραματουργία και τη λαϊκή παράδοση, όπως το μοιρολόι που εξελίσσεται σε ομηρικό καβγά, και πρόβαλε αριστοτεχνικά τον γκροτέσκο χαρακτήρα της όπερας, αξιοποιώντας το ταλέντο τραγουδιστών και ηθοποιών. Τα μέγιστα συνέβαλε και η κινησιολογία της Ίριδας Νικολάου, με την ευρηματική παντομίμα των δίδυμων τελεταρχών στην έναρξη, που απέδωσαν έξοχα οι δυο νέοι, αγνώστου ονόματος και επωνύμου, καθώς και το στιλιζάρισμα των περίλυπων συγγενών και γειτόνων με τα έξυπνα, θεαματικά tableau vivant.

Ξεχώρισαν με τις ερμηνείες τους ο Βαγγέλης Μανιάτης (Μάρκος), ο Γιώργος Ρούπας (Δημητράκης), ο Νίκος Στεφάνου (Σάββας), η Αθηνά Καστρινάκη (Ανεψιός), η Βαρβάρα Μπιζά (Εξαδέλφη) και όλοι οι Γείτονες.

Αν και το θεατρικό στοιχείο υπερτερεί του μουσικού, είναι η μουσική που δίδει άλλη διάσταση και ποιότητα και απογειώνει το έργο. Ο αρχιμουσικός Νίκος Βασιλείου, διορατικός, συνέλαβε από την αρχή το λεπτό αυτό στοιχείο και κράτησε απίστευτες ισορροπίες. Κινήθηκε σε υψηλό μουσικοθεατρικό επίπεδο, προβάλλοντας άριστα λόγο και μουσική με την ορχήστρα Ergon Ensemble, την Οκταμελή Χορωδία της ΕΡΤ, και τους εκλεκτούς τραγουδιστές και ηθοποιούς. Θα προσθέταμε και τη θαυμάσια απόδοση του συγκλονιστικού θρήνου της Αντιγόνης, αντί για μοιρολόι, που χρησιμοποιεί ο συνθέτης, μέσα στη σουρεαλιστική αυτή ατμόσφαιρα. Και βέβαια, τη θαυμάσια sarabande που μας δώρισε, μετά την παράσταση, ο αρχιμουσικός με την ορχήστρα!

Ο λόγος του πρωταγωνιστή αιωρείται ως το τέλος του έργου, καθώς μένει ανερμήνευτος και καλείται ο θεατής να τον αποκωδικοποιήσει. Η Ύβρις φέρνει την Άτη, η Άτη τη Νέμεση, η Νέμεσις την Τίσιν ή, για να κλείσουμε με τον λόγο του Σοφοκλή από το χορικό της Αντιγόνης:

«Το κακό φαντάζει καλό
στο νου εκείνου
 που ο θεός στη συμφορά τον πάει».
(μτφρ. Κ. Γεωργουσόπουλος, στ. 616-618).


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΜΟΥΣΙΚΗ
«Παναγία – Η Μητέρα του Φωτός»: ένα σύγχρονο ορατόριο του Γιώργου Θεοφάνους στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Το Ινστιτούτο «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός», σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τη Διεύθυνση Πολιτισμού Τουρισμού Δήμου Θεσσαλονίκης, το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής...

ΜΟΥΣΙΚΗ
«Άξιος Λόγος»: αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά σε μελοποίηση του Πασχάλη Τόνιου στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός»

Με αφορμή τα 81 χρόνια από τον θάνατο του εμβληματικού Έλληνα ποιητή Κωστή Παλαμά, ο συνθέτης και ερμηνευτής Πασχάλης Τόνιος μελοποιεί σπουδαία ποιήματα από το πολύ σημαντικό έργο του και μας...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.