συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Γιάννης Ξανθούλης είναι μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας αλλά και δημοσιογράφος. Γράφει εδώ και δεκαετίες και έχει κατακτήσει δίκαια την αγάπη του αναγνωστικού κοινού. Στο νέο του μυθιστόρημα Ο γιος του δάσκαλου ανακαλύπτει το νήμα ενός οικογενειακού του δράματος. Ο θάνατος του Βασίλη και η λεγόμενη «αυτοχειρία» του, καθώς και η μη εξήγηση του τι έγινε άφησαν πολλά ερωτήματα. Η συγκάλυψη της υπόθεσης δεν κατάφερε να απαντήσει στο τι συνέβη εκείνη τη νύχτα που χάθηκε ο φαντάρος ο Βασίλης. Ο Γιάννης Ξανθούλης με στοιχεία δράσης αλλά και αστυνομικής πλοκής καταφέρνει στο Γιο του δάσκαλου να μας κερδίσει την προσοχή και να μας φανερώσει τον εσωτερικό κόσμο μερικών επιφανών ανθρώπων που μέσα στο υποσυνείδητό τους κρύβουν πάθη, λανθασμένες συμπεριφορές και απρόβλεπτες καταστάσεις.

Ο τίτλος του μυθιστορήματος Ο γιος του δάσκαλου είναι ευρηματικός ή υπονοεί κάποιες απρόοπτες καταστάσεις;

Είναι μια ιστορία ενδοφιλικής βίας γιατί τα θύματα και οι θύτες είναι στενοί φίλοι κι έτσι το εννοούν ακόμα κι όταν υπόκεινται στις συνέπειες της ίδιας τους της βίας. Όλα ξεκίνησαν από ένα πραγματικό γεγονός το 1972, το οποίο και έζησα, αφού βρισκόμουν στο ίδιο στρατόπεδο με την άγρια παρέα αυτών των αγοριών. Δε με εγκατέλειψε ποτέ η ιστορία τους και έπειτα από σαράντα χρόνια φαίνεται πως ήρθε η ώρα. Έπαιξε, φυσικά, ρόλο και η απόσταση ασφάλειας από το χρόνο του δράματος.

Ο γιος του δάσκαλου κρύβει ένα μυστικό. Η αποκάλυψη αυτή δεν μπορεί να δημιουργήσει εκπλήξεις;

Ο γιος του δάσκαλου είναι το πρόσωπο που δέχεται την επίθεση των «αγαπημένων» φίλων, οι οποίοι διακατέχονται από ένα ιδιότυπο χιούμορ φρίκης. Όσο για το δάσκαλο, είναι ένας αθώος ηθικός αυτουργός όσων συμβαίνουν, αφού εκπαίδευσε κατάλληλα την επίλεκτη ομάδα του. Δηλαδή να είναι σκληρή, ασυμβίβαστη, θεωρητικά δίκαιη και πάντα από πάνω.

Ο Νικόδημος μέσα στο μυθιστόρημα είναι ίσως ο μόνος που φαίνεται να έχει καθαρό μυαλό. Μήπως αυτό τον κάνει να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά αλλά και να τα αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη ευελιξία;

Ο Νικόδημος είναι ο μικρός γιος της οικογένειας του δάσκαλου, που ξέφυγε από την επιρροή του πατέρα μισώντας την «τελειότητα» που διακήρυσσε ο δάσκαλος. Συμπτωματικά, κληρονομώντας τον ευκατάστατο παππού του έφυγε για σπουδές γενικώς και αορίστως στο Παρίσι. Από κει και πέρα τόσο ο χαρακτήρας του όσο κι ο «εξευρωπαϊσμός» του έκαναν αγεφύρωτη τη σχέση του με το πνεύμα του δάσκαλου και το χωριό του. Ένα χωριό κάπου στη Θεσσαλία.

Το τμήμα του μυθιστορήματος όπου αναφέρεστε στο στρατό και την κατάσταση που επικρατεί και βιώνει ο αδελφός του Νικόδημου μου θύμισε άλλες εποχές. Αλήθεια, τύποι όπως ο ταγματάρχης υπάρχουν στην καθημερινή μας ζωή;

Αυτό αναρωτιέται και ο Νικόδημος μαθαίνοντας με καθυστέρηση την ιστορία αυτοχειρίας του αδελφού του. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι αυτά τα πρόσωπα, όπως ο ταγματάρχης Δανιήλ με την καταπιεσμένη ομοφυλοφιλία, είναι πολύ περισσότερα απ’ όσο φανταζόμαστε. Μιλώ για ανθρώπους, που οι ερωτικές τους προτιμήσεις βγαίνουν προς τα έξω με κυνισμό και απαξία για ζωές και αισθήματα. Προφανώς κρατούν τέτοια στάση διακατεχόμενοι από ένα ύποπτο αίσθημα αυτοτιμωρίας. Φυσικά δεν το ομολογούν ούτε στον εαυτό τους.

Ψάχνοντας την υπόθεση ο Νικόδημος ανακαλύπτει το λόγο που ο αδελφός του χάθηκε. Μήπως όμως πρέπει να έχεις και λίγο αστυνομικό δαιμόνιο για να διερευνήσεις τέτοιες δύσκολες υποθέσεις;

Όπως γράφω και στο βιβλίο, «κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από τις συμπτώσεις». Έτσι κι ο Νικόδημος. Μάλιστα, από τη στιγμή που ξεκινά την έρευνα γύρω από το θάνατο του αδελφού του, γίνεται αλεξικέραυνο πληροφοριών.

Ο δάσκαλος ρώτησε το γιο του που ζούσε χρόνια στη Γαλλία: «Εσύ του είπες πώς τη γλίτωσες». (Και δεν έγινες σαν τους Γάλλους). Και ο Νικόδημος απάντησε: «Με έσωσε η αηδία για το τέλειο». Αυτό όμως δε χαρακτηρίζει και τον μέσο Έλληνα που δεν μπαίνει σε καλούπια;

Ο δεύτερος γιος του δάσκαλου υπερασπίζεται τη μοναχικότητά του δηλώνοντας: «Με έσωσε η αηδία για το τέλειο». Δηλαδή τη σπατάλη ενέργειας για πράγματα πιθανότατα ουτοπικά. Ο μέσος Έλληνας δε νομίζω ότι αρκείται στην κλίμακά του, αλλά αυτό είναι εντελώς προσωπική μου εκτίμηση.

Μου άρεσαν πολύ οι περιγραφές που κάνετε για την Αθήνα. Είναι αυθεντικές αυτές οι περιγραφές;

Η Αθήνα εδώ και μερικά χρόνια βιώνει τη συστηματική της κατάρρευση. Δε χρειάζεται ξεχωριστή παρατηρητικότητα για να το διαπιστώσεις.

Κλείνοντας το βιβλίο ένιωσα μια ευχαρίστηση. Το μυθιστόρημα κλείνει με ένα εξαίσιο σασπένς. Αυτό όμως δεν είναι και ένα μέρος της τεχνικής της γραφής;

Μια ιστορία, όσο αληθινή κι αν είναι στον πυρήνα της, χρειάζεται κάποια τεχνική μαγειρέματος. Οι λέξεις είναι από μόνες τους καλά υλικά, αρκεί να ξέρει τις σωστές δοσολογίες κι ο μάγειρας.

Από την εμπειρία σας, ένας νέος συγγραφέας μπορεί να βοηθηθεί από μια σχολή δημιουργικής γραφής;

Δεν έχω ειδική άποψη πάνω στο θέμα, αλλά σίγουρα έχει ενδιαφέρον πάντα μια επιστημονική προσέγγιση. Όμως το «γράψιμο» δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με τους «πρακτικούς» γιατρούς και τους γιατρούς με «δίπλωμα».

Ποια είναι τα κυριότερα στοιχεία που χρειάζεται ένας συγγραφέας για να γίνει μεθοδικός, ποιοτικός αλλά και παραγωγικός;

Η εύκολη απάντηση είναι να έχει αποδοχή το έργο σου. Η δύσκολη να έχεις αυτοέλεγχο και να έχεις όντως να πεις κάτι. Για μένα, ακόμα και τώρα το γράψιμο είναι εξαιρετικά επώδυνη κατάσταση.

Ποια μυθιστορήματα θα προτείνατε να διαβάσουν οι αναγνώστες μας;

Το θαυμάσιο Εκ Πειραιώς του Διονύση Χαριτόπουλου (εκδ. Τόπος) και το αυτοβιογραφικό εφιαλτικό θρίλερ του Σαλμάν Ρούσντι Τζότζεφ Άντον (εκδ. Ψυχογιός). Φυσικά μην παραλείψετε το απολαυστικό Μίλησε, μνήμη του Ναμπόκοβ (εκδ. Πατάκη).

Ο γιος του δάσκαλου
Γιάννης Ξανθούλης
Διόπτρα
310 σελ.
Τιμή € 15,90

Twitter