fbpx
Δήμητρα Κονδυλάκη: «Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης» κριτική της Καλλιόπης Εξάρχου

Δήμητρα Κονδυλάκη: «Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης» κριτική της Καλλιόπης Εξάρχου


Δήμητρα Κονδυλάκη και Δημήτρης Δημητριάδης. Μια εικοσάχρονη σχέση σφραγίζεται δικαιωματικά με την έκδοση του πρώτου βιβλίου που αφορά στη δραματουργία του. Μια αγαστή και γόνιμη συγκατοίκηση, με τον παράφορο λόγο του Δ. Δημητριάδη να παρέχει, καιρό τώρα, στέγη και τροφή –αντισυμβατικές, δίχως άλλο– στη σκέψη της Δ. Κονδυλάκη.

Με το βιβλίο αυτό, η συγγραφέας εισέρχεται στη θεατρική εστία του Δ. Δημητριάδη με την άνεση παλιάς γνώριμης, αλλά ταυτόχρονα και με εκείνη την ανανεωμένη στοχαστική ματιά, που έχει πάρει πια τις αποστάσεις της από τον χρόνο των πρώτων συναντήσεων. Στις σελίδες του, αποθησαυρίζεται η πολυφωνική και πολύχρονη επαφή της με τη δραματουργία του Δ. Δημητριάδη, ιδωμένη πλέον υπό το φως της σημερινής θεατρικής και πολιτικής συγκυρίας. Με άλλα λόγια, η Δ. Κονδυλάκη επαναπροσδιορίζει και καθιστά επίκαιρη την προβληματική τού τότε μέσα από τη ματιά τού τώρα, διαβάζοντας ξανά και ξανά (θα έλεγε ο Δ. Δημητριάδης) κάθε λέξη που διατυπώθηκε και από τα δυο μέρη, είτε με τη μορφή συνέντευξης, είτε με τη μορφή άρθρων, εισηγήσεων ή κριτικών κειμένων, μέχρις ότου παραδώσει ένα σώμα ευάρμοστο προς γνώση και απόλαυση του αναγνώστη της.

Στην ερευνητική της πορεία τη συνοδεύουν οι πολύτιμες αποσκευές της ως μεταφράστριας θεατρικών έργων του Δ. Δημητριάδη στα γαλλικά. Με αυτή την ιδιότητα, η Δ. Κονδυλάκη διαφυλάσσει το αποκλειστικό προνόμιο να συνδιαλέγεται με τη σωματικότητα και θεατρικότητα των λέξεων, «στην πιο ζωική και ζωτική τους εμφάνιση» –χρησιμοποιώ φράση του Δ. Δημητριάδη– γεγονός που φωταγωγεί εκ των έσω τη θεωρητική της προσέγγιση.

Θα ξεκινήσω από την όψη του βιβλίου. Ο τίτλος που το συστήνει είναι ξεκάθαρος: Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης. Ο υπότιτλος, Εξερευνώντας τη δυνατότητα του αναπάντεχου,προαναγγέλλει τον πυρήνα των κεντρικών ζητημάτων, σχετικών με τη διαδικασία της δραματουργικής γραφής, που απασχολούν τη συγγραφέα, τόσο στην εισαγωγή της, όσο και στη σύνθεση των θεωρητικών κειμένων της.

Εξορύσσοντας με προσοχή τη βαθιά συμπόνια που κινείται στα υπόγεια ρεύματα της δραματουργίας του, προτάσσει την έννοια του ανθρωπισμού που τη διακατέχει από άκρη σε άκρη. Ενός ανθρωπισμού που εκπηγάζει από τα πάθη και όχι από τα υψηλά ιδεώδη της ηθικολογίας παντός τύπου.

Όσον αφορά στη διάρθρωση του βιβλίου, αυτή οικοδομείται από δυο θεματικές ενότητες: πρώτον, την αναλυτική εισαγωγή, και δεύτερον, τη σύνθεση από συνεντεύξεις που της παραχώρησε ο συγγραφέας, εισαγωγικά κείμενά της σε εκδόσεις έργων του Δ. Δημητριάδη, επίμετρα και ανακοινώσεις της σε συνέδρια.

Στην άκρως κατατοπιστική εισαγωγική θεώρησή της, με τίτλο «1994-2014, Εκείνο που έρχεται στην επιφάνεια», η Δ. Κονδυλάκη θέτει τους άξονες της δομής και της πρόσληψης του θεάτρου του Δ. Δημητριάδη, αφορμώμενη από τα ερωτήματα που την απασχολούν εδώ και χρόνια σχετικά με τη μοίρα του σύγχρονου δραματικού κειμένου. Σε αυτό το τοπίο της θεατρικής πραγματικότητας που έχει διαμορφωθεί, η Δ. Κονδυλάκη εντάσσει και παρακολουθεί την περιπέτεια της φόρμας στο έργο του Δ. Δημητριάδη, από τη δεκαετία του ’80-’90, εποχή του «ολικού θεάτρου», όπως το αποκαλεί, μέχρι σήμερα.

Διαθέτοντας τη διεισδυτική ματιά του εμβριθούς ερευνητή, η Δ. Κονδυλάκη μάς εισάγει στην απεραντοσύνη του λόγου ενός συγγραφέα σε διαρκή αν-ησυχία, σε εξαντλητική αναζήτηση, γεγονός που συνάδει με τη θεμελιωμένη άποψή του περί γραφής, ως μη τελεσίδικης πράξης, αλλά αενάως εξελισσόμενης στον ορίζοντα, πέρα από αυτήν. Η Δ. Κονδυλάκη αφουγκράζεται και επισημαίνει τη δημιουργική αγωνία της γραφής του Δ. Δημητριάδη, μέσα από τη μελέτη των σταθμών της πολύτροπης διαδρομής του, αρχής γενομένης από τα παραδοσιακά του δράματα έως τις ποιητικές διαστάσεις του θεάτρου του. Ορίζοντας ως υπερ-θεατρικό το όραμα του δραματουργού, η συγγραφέας δίνει ευθύβολα το στίγμα της απεριόριστης, ακατάπαυστης δοκιμασίας στην οποία υποβάλλεται ο Δ. Δημητριάδης, αποφεύγοντας να «κανονικοποιήσει» το έργο του, που επιμένει, ευτυχώς, να είναι σε κατάσταση αδιάλειπτης ανατροπής.

Έτσι, εξαίροντας το δομικό στοιχείο του αναπάντεχου, διεισδύει στο Δράμα του Σύμπαντος του Δ. Δημητριάδη, προσδιορίζοντας τις κατευθύνσεις της δικής της ανάγνωσης. Με όχημα τις έννοιες της καταστροφής,του ολόκληρου και του ανολοκλήρωτου,της παντοδυναμίας του πόθου και της ιστορικότητας/ελληνικότητας, η Δ. Κονδυλάκη αναγορεύει την εμβέλεια και μετουσίωση αυτών των εσωτερικών καταστάσεων, που αισθητοποιούν το θέατρο του Δ. Δημητριάδη, σε εμπειρία γραφής με αποκεκαλυμμένη διαθεσιμότητα.

Στη δεύτερη ενότητα, συγκεντρώνει ένα εξίσου πολύτιμο υλικό για τους μελετητές του θεάτρου του Δ. Δημητριάδη και όχι μόνο. Θα αφήσω τις συνεντεύξεις και τις συνομιλίες, που έχουν ιστορική αξία ως σπάνια ντοκουμέντα ζωντανής μαρτυρίας των συμμετεχόντων, να τις απολαύσετε στην ιδιωτικότητα της προσωπικής σας ανάγνωσης. Στην παρούσα κριτική, θα αποστάξω τα συμπεράσματα που συνθέτουν την εικόνα της στοχαστικής προσέγγισης της συγγραφέως μέσα από τα άρθρα, τα επίμετρα και τις ανακοινώσεις της, διότι συνιστούν μεγάλη προσφορά στη βιβλιογραφία της δραματουργίας του Δ. Δημητριάδη.

Η Δ. Κονδυλάκη προσδιορίζει την περιπέτεια της θεατρικής γραφής του Δ. Δημητριάδη ως πράξης εμφορούμενης από τις προσδοκίες της ουτοπικής συνύπαρξης των αντιθέτων, σε πείσμα της καταστροφής που αφανίζει τα πάντα. Εξορύσσοντας με προσοχή τη βαθιά συμπόνια που κινείται στα υπόγεια ρεύματα της δραματουργίας του, προτάσσει την έννοια του ανθρωπισμού που τη διακατέχει από άκρη σε άκρη. Ενός ανθρωπισμού που εκπηγάζει από τα πάθη και όχι από τα υψηλά ιδεώδη της ηθικολογίας παντός τύπου.

Ως εκ τούτου, αναλαμβάνει να μας συστήσει έναν Νέο Έλληνα Τραγικό, που ανανεώνει την έννοια του τραγικού σήμερα, εντοπίζοντάς το στην ουσία του «λάθους» που δεν διαπράττεται ούτε απέναντι στον Κόσμο, ούτε απέναντι στην Κοινότητα. Το ανυπόφορο, ως στοιχείο πυρηνικό του Τραγικού, είναι το αναπόδραστο του πόνου και του παραλογισμού της ζωής, όπου υπάρχει αποδοχή της ανθρώπινης ενοχής και τιμωρίας, «η καταστροφική ατολμία στο διηνεκές», όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί η Δ. Κονδυλάκη. Η αφύπνιση του υποκείμενου και η ανάληψη της τιμωρίας στα χέρια του είναι η σημερινή κάθαρση στο θέατρο του Δ. Δημητριάδη.

Στην έννοια της επανάληψης –κεφαλαιώδους σημασίαςστον Δ. Δημητριάδη– η συγγραφέας αναγνωρίζει δυο ουσιαστικές εκφάνσεις της: κατ’ αρχάς, στο επίπεδο του λόγου, που γεννά διαρκώς νέες ερμηνείες, και, στη συνέχεια, στο επίπεδο της φιλοσοφίας (με έμφαση στον Κυκλισμό του τετραγώνου), όπου τίθεται το θέμα της διαχείρισης του χρόνου και της υπέρβασης των ορίων. Τοποθετώντας αυτή την ερμηνεία σε πλαίσιο ατομικό, αλλά και σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας, η Δ. Κονδυλάκη διαβάζει ένα θέατρο που θεάται την επανεκκίνηση (δικός της όρος)στη ζωή, ως πράξη ηρωική και επ-αναστατική – που περιέχει, δηλαδή, ζωτική ενέργεια, χωρίς συγκαλύψεις του πόνου, της δια-στροφής  (κατά Δ. Δημητριάδη) και της αντίθεσης.

«Η σκηνή είναι ένας κόσμος», λέει ο Δ. Δημητριάδης, αντιστρέφοντας τη γνωστή φράση του Σαίξπηρ: «Ο κόσμος είναι μια σκηνή». Το βιβλίο της Δήμητρας Κονδυλάκη, γραμμένο με επιστημοσύνη, αλλά και με ποιητική διάθεση, αποτελεί κατάκτηση «γενναία» αυτού του κόσμου. Και φυσικά κερδίζει το στοίχημα της συμβολής του στην έρευνα της ανεξάντλητης και αναπάντεχης επικράτειας του λόγου του δραματουργού.

Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης
Εξερευνώντας τη δυνατότητα του αναπάντεχου
Δήμητρα Κονδυλάκη
Νεφέλη
158 σελ.
Τιμή € 16,80
001 patakis eshop

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.