Θωμάς Ψύρρας: «Θα βοσκήσω το μαύρο»
Ο πολιτικός χαρακτήρας με τον οποίο είναι δομημένα τα διηγήματα του Θωμά Ψύρρα (και πρόκειται για αφηγήματα και όχι για μυθιστορίες, μια που η μυθιστορία είναι ένα άλλο είδος του πεζού λόγου, τεράστιου σε έκταση, μεγαλύτερου του μυθιστορήματος και με θεματολογικό ιστό παλιότερου ιστορικού συμβάντος ή συμβάντων) είναι άμεσος, καθοριστικός και εξωστρεφής. Πράγματι, όλα τα γεγονότα της σύγχρονης ιστορικής ζωής, όπως ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, οι βασανισμοί, οι εκτοπίσεις, οι φυλακές και τα ξερονήσια, η Χούντα, η Μεταπολίτευση (άλλη μια ακόμη ήττα), η πτώση του Τείχους, και κατά συνέπεια των Σοβιετικών Δημοκρατιών, μέχρι την επίκαιρη τρομοκρατία, περνάνε απ τις σελίδες του βιβλίου με ματιά αριστερή, με τρόπο ευθύ, με κριτική και επικριτική διάθεση, με προοδευτικό πρόσημο, έτσι ώστε να μιλάμε για μια λογοτεχνική γραφή άκρως προσαρμοσμένη σε αξιακές και ιδεολογικές βάσεις. Ο γνωστός για αυτού του είδους τις αφηγήσεις Λαρισαίος συγγραφέας Θωμάς Ψύρρας, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύει πως γράφει για λόγους συμμετοχής σε έναν διάλογο, ο οποίος έχει να κάνει με το μέλλον μιας φιλοσοφικής διάστασης, όχι μόνο για την πατρίδα μας αλλά παγκοσμίως, για μια φιλοσοφία που σήμερα, επίκαιρη όσο ποτέ, μπορεί να υπερσκελίσει αδιέξοδα και κρίση, μπορεί να δώσει νέα προοπτική και παράλληλα να σταθεί εμπόδιο στην τεράστια συσσώρευση χρήματος και πλούτου, που κάνει πολλούς πιο φτωχούς απ’ ό,τι ήταν πριν. Χωρίς, δηλαδή, να προπαγανδίζει αριστερό κρατισμό ή αριστερή μεθοδολογία προς άγραν δυσαρεστημένων και αγανακτισμένων πολιτικά προς ομοειδή κόμματα, χωρίς δηλαδή να πολιτικολογεί ασύστολα υπέρ κάποιων σχηματισμών, ο Ψύρρας κάνει πολιτική με τη λογοτεχνία, απλώνει την προσωπική του σφαίρα και διευρύνει τα πνευματικά μας όρια πάντα απ’ τη μεριά των ηττημένων.
Ο Ψύρρας τολμά […] να πραγματοποιήσει μια λογοτεχνική εμφάνιση στόχος της οποίας είναι η συμμετοχή σε ένα σύμπαν που καθημερινά αλλάζει, αφήνοντάς μας μια πικρή γεύση στο στόμα για όλα όσα ελπίζαμε να γίνουν και (κοιτώντας τα απαισιόδοξα) δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ.
Παρά όμως την έντονη πολιτικοποιημένη ματιά του ξεχωριστού συγγραφέα Θωμά Ψύρρα, τα τρία καλύτερα διηγήματα της συλλογής (τα οποία βρίσκονται προς το τέλος του βιβλίου) έχουν να κάνουν, θεωρητικά, θα έλεγα, με την οικονομία (έστω και αν και αυτή είναι πολιτική πράξη). Στο ένα, με τον τίτλο «Μισή αρχοντιά», ο πεζογράφος μας αφηγείται την ιστορία κάποιου σύγχρονου Νεοέλληνα, ο οποίος γίνεται με διάφορα οικονομικά όπλα πάμπλουτος, λειτουργώντας ως επιχειρηματίας και επενδυτής, ζει σε παλάτια, ενώ οι φίλοι του και συμφοιτητές του διαβιούν με το φάσμα της φτώχειας. Στο άλλο, με τίτλο «Κανείς δεν χάνεται» (το οποίο, αν δεν κάνω μεγάλο λάθος, είναι και το εκτενέστερο) παρακολουθούμε έναν νέο, μόλις απολυμένο από τον στρατό, να εισέρχεται στον χώρο της παρανομίας, σχετικά με τη διαχείριση πάρκινγκ και προστασίας σε μαγαζιά, το οποίο και παρουσιάζει έναν δραματικό χαρακτήρα στο φινάλε, όπως άξιζε άλλωστε στο δικό του αφεντικό. Και στο τρίτο, με τον τίτλο «Διαχείριση θυμού», έχουμε έναν τυπικό έλεγχο εφοριακού σε κάποιο μαγαζί, σύμφωνα με την πρόσφατη διαταγή προς πάταξη της φοροδιαφυγής, ο οποίος καταλήγει σε ένα ατέλειωτο φαγοπότι και σε μια πλήρη έλλειψη, από πλευράς ελεγχόμενου, φορολογικής κανονικότητας. Τα τρία αυτά διηγήματα, που ως κοινωνικά χαρακτηριζόμενα παίρνουν χρώμα από τη σατιρική εκφορά τους, επισκιάζουν τις εμπειρίες, τα βιώματα, αλλά και τις συναισθηματικές εκτονώσεις των ακραίων πολιτικά εμπνεύσεων του συγγραφέα, οι οποίες βέβαια και δεν αποτελούν εύκολη λεία όταν έρχεται η ώρα και η στιγμή να αξιολογηθούν αναγνωστικά.
Ο εξαιρετικός λογοτέχνης Θωμάς Ψύρρας είναι ένας κατ' εξοχήν ρεαλιστής δημιουργός. Πράγματι, με μια γλωσσική εκφορά που αφήνει τα πάντα ορατά, που δεν κρύβει ερεθίσματα και μηνύματα, που δεν προσπαθεί να κλέψει απ' τον δέκτη μια σκοτεινή σκηνή η οποία και δημιουργήθηκε από δική του πρόθεση, καταθέτει ιστορίες που όλοι όσοι έχουμε την ίδια με αυτόν ηλικία μπορούμε αβίαστα να καταλάβουμε. Όπου υπάρχει λόγος για δραματοποίηση του μύθου, αυτό γίνεται, όπου υπερισχύει το σκωπτικό, αυτό δέχεται πλήρη επεξεργασία. Το ύφος διαφέρει ανάλογα με το θέμα, ενώ διάσπαρτη είναι και η ατμόσφαιρα παρά την ολοκληρωτική και σαν από καθρέπτη παραγωγή εικόνας που λειτουργεί ως είδωλο, έξοχη αντιμετώπιση της γλωσσικής και εκφραστικής απόχρωσης. Έτσι, τα διαφορετικά σκηνικά που στήνονται λειτουργούν ως οικείες μονάδες, ως φίλιες φωλιές, μέσα στις οποίες μπορεί κανείς να δει τον εαυτό του, τους άλλους, τους φίλους του, τους συντρόφους του, όλα τέλος πάντων με τα οποία συνυπήρξε ως ενεργό μέλος στην σύγχρονη κοινωνία. Ο Ψύρρας τολμά (με ήρεμο βηματισμό είναι η αλήθεια) να καταγγείλει στρεβλώσεις και ιδεολογικά απολιθώματα, να μιλήσει για αγώνες πετυχημένους ή μη, να δηλώσει δράματα που έπεσαν στην αντίληψή του, στα διαβάσματά του, στην οικογένειά του, τέλος να πραγματοποιήσει μια λογοτεχνική εμφάνιση στόχος της οποίας είναι η συμμετοχή σε ένα σύμπαν που καθημερινά αλλάζει, αφήνοντάς μας μια πικρή γεύση στο στόμα για όλα όσα ελπίζαμε να γίνουν και (κοιτώντας τα απαισιόδοξα) δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ. Μια εφήμερη, δηλαδή, ήττα μέσα στις τόσες που δέχτηκε κομμάτι αξιόλογο του ελληνικού λαού, από ενάρξεως του επίσημου ελληνικού κράτους και παράλληλα με αυτή την αδιέξοδη εθνική του πορεία, που πολλές φορές μας έφερε στο χείλος του γκρεμού.
Προτείνω το βιβλίο με διηγήματα του Θωμά Ψύρρα προς ανάγνωση σε όσους δεν έχουν παρωπίδες, σε όσους δεν φορούν παραμορφωτικά γυαλιά, σε όσους θέλουν να συμπληρώσουν το παζλ της Νεότερης Ιστορίας μας με όλα τα κομμάτια, σε όσους δεν φοβούνται να παραδεχθούν την ήττα. Καθώς έτσι μια λογοτεχνική περιπέτεια, η οποία δεν τελειώνει (θα έλεγα πως μόλις αρχίζει), η οποία δεν φείδεται στοιχείων για την ολοκλήρωσή της, η οποία δεν επιθυμεί να κρύψει οτιδήποτε που θα φαινόταν ωφέλιμο στην κατανόησή της, ανοίγεται μπροστά μας ως εφόδιο στη λύση γρίφων, αινιγμάτων, παρανοήσεων αλλά και πραγματικών γεγονότων.
Θα βοσκήσω το μαύρο
Θωμάς Ψύρρας
Μεταίχμιο
280 σελ.
ISBN 978-618-03-1194-5
Τιμή: €15,50
