Όταν ξεκίνησα τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, η μόνη ισχυρή προδιάθεση που είχα, ήταν ξεκάθαρα να γράψω ένα κείμενο που δε θα εστιάζει στον μικρόκοσμο ενός ατόμου –όπως έκανα με τα προηγούμενα βιβλία μου– αλλά θα περιγράφει τη ζωή μιας κοινότητας, μιας ομάδας ανθρώπων, οι οποίοι ζουν κάτω από μια συγκεκριμένη συνθήκη. Δεν ήταν εύκολο, μιας που πάντα επιλέγω να αναλύσω τη ζωή ηρώων εμμονικών, σχεδόν αυτιστικών, κλεισμένων μέσα σε ένα προσωπικό, σκοτεινό καβούκι, απολαμβάνοντας την αποσύνθεσή τους. Επινόησα, λοιπόν, έναν κόσμο που διαθέτει «κανονική» ροή, ένα απομακρυσμένο χωριό, με τους κατοίκους να περιφέρονται στους δρόμους του, με καφενεία, οικογένειες που ζουν στα ζεστά τους σπίτια, βοσκοτόπια, γιορτές, στοιχεία που συνειδητά με απομάκρυναν από την επικέντρωσή μου σε έναν και μόνο ήρωα, δίνοντάς μου την ευκαιρία να ασχοληθώ και να περιγράψω και τη ροή της καθημερινότητας των άλλων, να κρυφοκοιτάξω από την κλειδαρότρυπα των κατοίκων εκείνου του παράξενου χωριού, δραπετεύοντας από τη δική μου –τελικά– εμμονική διάθεση, στο υπεραναλυτικό φιλτράρισμα του κεντρικού ήρωα. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ξεκίνησα να γράφω μια ιστορία, μια ιστορία με γραμμική σειρά και πλοκή που δεν έδινε έμφαση στον ψυχισμό ενός ανθρώπου, αλλά στα ίδια τα γεγονότα.

Τα γεγονότα του βιβλίου είναι, ή τουλάχιστον φαίνονται, τραγικά. Αδιευκρίνιστες αρρώστιες, αγωνία για την έκβασή τους και θάνατοι, οι οποίοι ρίχνουν το χωριό σε βαθιά μελαγχολία και τρόμο. Όλοι αναζητούν τη λύση σε αυτό το μυστήριο, στην αδιανόητη εκείνη κακοτυχία, στην κατάρα που έπεσε στον τόπο τους και στοχεύει στον αφανισμό τους. Δεν έχουν κανένα περιθώριο αντίδρασης, το μόνο που κάνουν είναι να παρακολουθούν αδρανείς την κακή τους αυτή τύχη. Ως μια σφιχτή και μικρή κοινωνία με ευέλικτα αντανακλαστικά, αρχικά λειτουργούν ως ένα σώμα και ενώνουν τις δυνάμεις τους για να βγουν απ’ το αδιέξοδο. Πραγματοποιούν συνελεύσεις, απευθύνονται σε γιατρούς κοντινών χωριών, κάνουν ό,τι μπορούν –αν και μάταια– για να ακυρώσουν αυτή τη νέα σκοτεινή πραγματικότητα που τους έχει εγκλωβίσει στην παρακμή και στην κατάθλιψη.

Η ιστορία, λοιπόν, κυλάει ικανοποιητικά, ξεδιπλώνεται όπως την έχω –κατά κάποιον τρόπο– σχεδιάσει, η ατμόσφαιρα της γραφής και η αρχική μου πρόθεση για τη δομή του μυθιστορήματος δεν παρεκκλίνουν και πολύ από το πώς έχει διαμορφωθεί το κείμενο. Όμως έκπληκτος συνειδητοποιώ ότι, όσο κι αν αυτή τη φορά έχω επιλέξει έναν διαφορετικό δρόμο να κινηθώ μυθιστοριογραφικά, τοποθετώντας στην πλοκή πολλά πρόσωπα, με έναν ανεξήγητο και για μένα τον ίδιο τρόπο, απομονώνω τον ήρωα και τον τραβάω και πάλι στον σκοτεινό του κόσμο. Καταλαβαίνω ότι όσο κι αν προσπαθώ να απλώσω τη γραφή, τίποτα πραγματικά δε με ενδιαφέρει, παρά ένας μόνο άνθρωπος, η οπτική γωνία του ενός ατόμου για τη ζωή. Όσο κι αν κρυφοκοίταξα από τη χαραμάδα στα σπίτια, στην καρδιά και στην καθημερινότητα των άλλων, το λογοτεχνικό σχήμα που συνεχίζει να με απασχολεί είναι ο ένας απέναντι στους άλλους, «εγώ και ο κόσμος». Ακόμη και στο Θάνατο των ανθρώπων, οι ήρωές μου δεν είναι ήρωες αλλά ήρωας, δεν έχουν πολλαπλές μορφές, όπως προκύπτει από την πρώτη εντύπωση, αλλά στην πραγματικότητα διαθέτουν μία καρδιά, ένα σώμα και έναν εγκέφαλο και ό,τι «συμβαίνει» είναι το αποτέλεσμα μιας εξίσωσης που οδηγεί στη μοναξιά και την προσπάθεια για απόδραση από την απελπισία που γεννούν εκείνες οι αλλόκοτες συνθήκες. Όταν ολοκληρώθηκε το βιβλίο, είχα την εντύπωση ότι διέφερε πολύ από τα προηγούμενα, ότι σε τίποτα δε θύμιζε την προηγούμενη δουλειά μου.

Τελικά, όταν πια το βιβλίο κυκλοφόρησε επίσημα, έκπληκτος αντιλήφθηκα πως αυτή η εντύπωσή μου δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Η άποψη των αναγνωστών, ακόμα και της κριτικής, δε συμμερίστηκαν τις δικές μου ιδέες για το τι είχα γράψει. Η εμπλοκή των κατοίκων του χωριού τούς φάνηκε απλώς ένα δευτερεύον στοιχείο, σχεδόν μια λεπτομέρεια και τίποτα δεν έκλεβε την παράσταση του ενός, ενός μοναχικού ήρωα, που πασχίζει να απεγκλωβιστεί από όσα σκοτεινιάζουν τη ζωή του.

Όσο, λοιπόν, περνάει ο χρόνος, σιγουρεύομαι ότι ένα βιβλίο γράφει ένας συγγραφέας στη ζωή του, ένα πράγμα θέλει να πει, να ουρλιάξει, να ακουστεί όσο το δυνατόν δυνατότερα, κατάκοπος επιστρέφει στη συγγραφική μοναξιά του και πάλι απ’ την αρχή, καταδικασμένος να μη βρει ποτέ την ησυχία του.

Ο θάνατος των ανθρώπων
Δημήτρης Σωτάκης
Κέδρος
299 σελ.
Τιμή € 15,50

Twitter