Ζαχαρίας Μαυροειδής

Μεγάλωσα σε μια μονοκατοικία στο Χαλάνδρι. Στον κήπο του παλιού αγροκτήματος κυκλοφορούσαν ανέκαθεν γάτες, όλες σε μια κατάσταση ημιεξημέρωσης: καμιά τους δεν κοιμόταν εντός του σπιτιού, παρόλο που όλες είχαν το όνομά τους και τρέφονταν συστηματικά από την οικογένεια.

Η αγάπη μου για τις εφτάψυχες υπάρξεις ήταν κατά κάποιον τρόπο έμφυτη. Με γοήτευε από μικρό η ραθυμία τους, η ανεξαρτησία τους, ο τρόπος που εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Παρ' όλ' αυτά, δεν θεωρώ τον εαυτό μου παθιασμένο γατόφιλο. Καθότι είχα μάθει να συνυπάρχω με τις γάτες σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας ανεξαρτησίας, δεν απέκτησα ποτέ δική μου γάτα από τότε που μετακόμισα στα διαμερίσματα του κέντρου.

Γράφοντας το Εφτά ψυχές στο στόμα μπήκα βαθιά στον κόσμο των γατών. Τότε αναγνώρισα το πιο συναρπαστικό, κατά τη γνώμη μου, χαρακτηριστικό τους: την ευκολία με την οποία πηγαινοέρχονται ανάμεσα στην εξημέρωση και την αγριότητα. Αυτό το στοιχείο διατρέχει όλη την ιστορία του βιβλίου, η οποία αφηγείται ένα ταξίδι επιβίωσης σ' ένα κυκλαδίτικο νησί κατά τη διάρκεια ενός άγριου χειμώνα. Κι όταν η Μαρί Σαντάλ, η πρωταγωνίστρια, σκοτώνει πρώτη φορά, αναρωτιέται: μπορεί κανείς να εξαγριωθεί μέσω της εκλογίκευσης; Αυτή η ερώτηση νομίζω αντηχεί στην καρδιά της ιστορίας.

Προερχόμενος από τον κινηματογράφο και τη λιτή και αυστηρά μορφοποιημένη σεναριακή γραφή, η μετάβαση στη λογοτεχνία ήταν σα να βγαίνω από μακροχρόνια νηστεία.

Η συγγραφή του βιβλίου ξεκίνησε τελείως αυθόρμητα στον Γαλησσά της Σύρου, σ' ένα πανέμορφο εξοχικό ενός φίλου όπου κάναμε διακοπές μια μεγάλη παρέα. Στο σπίτι είχαν εμφανιστεί δύο γατάκια, με διαφορά ολίγων ημερών, τα οποία είχαν αποφασίσει να συγκατοικήσουν μαζί μας. Η οικειότητα που είχαν μεταξύ τους, το παρεμφερές μέγεθός τους και η πανομοιότυπη γούνα τους άφηναν βάσιμες υποψίες για κάποια συγγένειά τους.

Σύντομα βαφτίστηκαν: Τόντο, ο παιχνιδιάρης αρσενικός, και Μαρί Σαντάλ, η απόμακρη θηλυκή. Η συμβίωση με τα δύο γατιά ήταν καθ' όλα αρμονική. Καθώς όμως οι διακοπές πλησίαζαν προς το τέλος τους, κανείς δεν έδειχνε διατεθειμένος να τα υιοθετήσει και να τα πάρει μαζί του στην Αθήνα. Με άλλα λόγια, σύντομα ο Τόντο και η Μαρί Σαντάλ θα έπρεπε να τα βγάλουν πέρα μόνα τους. Αυτή ήταν η αφορμή για να αρχίσω το γράψιμο: το ερώτημα «πώς βγάζουν τον χειμώνα οι γάτες που παραθερίζουν στα διάφορα εξοχικά».

Έγραψα τις πρώτες γραμμές με τα δύο γατιά στα πόδια μου θεωρώντας ότι ξεκινώ ένα σενάριο για ταινία κινουμένων σχεδίων. Σύντομα όμως άρχισα να παρασύρομαι προς μια λογοτεχνική γραφή, καθώς ενδεικνυόταν για την αποτύπωση των βουβών δράσεων και αντιδράσεων των εφτάψυχων πρωταγωνιστών. Έτσι, κατά έναν μαγικό τρόπο, χωρίς να ήταν ποτέ στις προθέσεις μου, βρέθηκα να γράφω το πρώτο μου μυθιστόρημα.

Πολύ σύντομα με μάγεψε η ελευθερία της λογοτεχνικής γραφής. Προερχόμενος από τον κινηματογράφο και τη λιτή και αυστηρά μορφοποιημένη σεναριακή γραφή, η μετάβαση στη λογοτεχνία ήταν σα να βγαίνω από μακροχρόνια νηστεία. Ξαφνικά είχα στη διάθεσή μου επίθετα, μεταφορές, αλληγορίες... Μπορούσα να επεκτείνω τη δράση, να ανοίξω μεγάλες παρενθέσεις και να γράψω τις πιο εντυπωσιακές σκηνές δράσης χωρίς να σκέφτομαι κόστος, δυνατότητες υλοποίησης και άλλα ρεαλιστικά προβλήματα.

Στην πορεία, όπως ήταν αναμενόμενο, βρήκα μπροστά μου τις προκλήσεις της λογοτεχνίας: το ύφος, τον αφηγηματικό ρυθμό, τον ναρκισσισμό αλλά και την ακρίβεια της γλώσσας. Στην προσπάθειά μου να συνδυάσω λόγιο με καθημερινό λόγο, συνειδητοποίησα πόσο σύνθετη και πολύπλοκη είναι η πορεία της νεοελληνικής γλώσσας. Πόση ιδεολογία κρύβεται πίσω από κάθε χρονικό τύπο ή κάθε κατ' επίφαση λόγιο αρχαϊσμό. Ένιωσα δέος μπροστά στον όγκο της κουλτούρας και της ιστορίας που φέρουν αθόρυβα οι λέξεις. Πάνω απ' όλα, όμως, αυτή η πρώτη μου σοβαρή περιπέτεια με την ελληνική γλώσσα ήταν μια από τις πιο απολαυστικές και ευτυχείς διαδρομές της συγγραφικής μου σταδιοδρομίας.