Με εξαιρετικά φροντισμένη εμφάνιση κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τυπωθήτω η όγδοη ποιητική συλλογή, Το φως του κόσμου, του Τάσου Γαλάτη, γνωστού, καταξιωμένου και τιμημένου με Κρατικό Βραβείο Ποίησης (2006) ποιητή.

Μεταφέρω εδώ επτά στίχους από το ποίημα «Το βασίλειο της σιωπής» από την Κάθοδο, προηγούμενη ποιητική συλλογή του (2011), που δίνουν το ιδιαίτερο στιλ γραφής και το καθαρό ύφος του ποιητή· εισάγουν, παράλληλα, στο πνεύμα και προϊδεάζουν για το ποιόν του «καθαρού» ποιητικού «λόγου», τις προθέσεις, όπως και για τον ιδιόμορφο τρόπο τον οποίο σκόπιμα επιλέγει ο ποιητής να επικοινωνήσει με το κοινό:

Είναι το ασυνόρευτο βασίλειο, χωράει τον έναστρο ουρανό,
μα κάποτε στενεύει τόσο
που μόλις βρίσκει χώρο να κυλήσει ένας χωματένιος βώλος
ή να χαράξει μια λουρίδα φως
για δυο χεράκια σ’ ένα πιάνο παιδικό.
…
Είναι το βασίλειο της σιωπής,
το βασίλειό μου.

Στίχοι που επιβεβαιώνουν και φωτίζουν τις αρετές που χαρακτηρίζουν και καθιστούν ξεχωριστή την ποίησή του: όπως είναι η τρυφερότητα, η επιλεκτικότητα και εκλεκτικότητα, στοιχεία που τονίζουν τη μοναχικότητα του ποιητή. «Το βασίλειο της σιωπής» είναι ο χώρος όπου συμμαζεύει τον παρελθόντα εσωτερικευμένο χρόνο/χώρο με συναιρέσεις και διασκελισμούς εποχών και βρίσκει το τέλειο περιβάλλον να συνομιλήσει με τον εαυτό του και με το βιωμένο σύμπαν που κουβαλάει στις αποσκευές του. Εκεί αισθάνεται κυρίαρχος του κόσμου του, πλήρης και ελεύθερος «να χαράξει μια λουρίδα φως/ για δυο χεράκια σ’ ένα πιάνο παιδικό». Είναι ο χώρος της καρδιάς, της τρυφερότητας, ο χώρος ο απόλυτα δικός του, η επιστροφή στην ηλικία του Μάγου, στην αθωότητα.

Ο ποιητής είναι ο απολογητής της γενιάς και της μοίρας του, γράφει τη δική του Οδύσσεια, αφηγείται την προσωπική του περιπέτεια ως μέρος της περιπέτειας του λαού της πατρίδας του, ως ένα «στάσιμο» της πανανθρώπινης τραγωδίας.

Η συλλογή Το φως του κόσμου απαρτίζεται από πέντε ενότητες, που στεγάζουν σαράντα επτά ποιήματα. Το πρώτο ποίημα, με τίτλο «Το φως του κόσμου», έδωσε και τον εμβληματικό τίτλο στη συλλογή. Και δεν είναι τυχαίο. Έχει τη σημειολογία του. Αναφέρεται στην πρώτη ώρα που κάποιοι, εν αγνοία τους ίσως:

πτωχοί τω πνεύματι και γι’ αυτό ίσως μακάριοι,

τον έφεραν στον κόσμο και χάρη σ’ εκείνους έμαθε, συν τοις άλλοις:

ποια η Ζωή και ποια η Ανάσταση
το εγώ ειμί το φως του κόσμου…

Αποτελεί την αρχή και το τέλος της ύπαρξής του και όλων όσα εβίωσε στη ζωή του.

Με «Το φως του κόσμου» ο βαθύτατα θρησκευόμενος ποιητής συνεχίζει την επιστροφή στον καιρό της αθωότητας ίσαμε την αρχή του κόσμου του, την αρχή του, όμως αόριστα σ’ «ένα Δεκέμβρη/ λίγο πριν ή λίγο μετά την Γκουέρνικα/ δεν καλοθυμάται». Μοιάζει να θέλει να κλείσει έναν μεγάλο κύκλο ζωής και δραστηριότητας, να τελειώνει με κάποιους λογαριασμούς, εξοφλώντας χρεόγραφα· εκπληρώνοντας υποσχέσεις που εκκρεμούν, δίνοντας απαντήσεις ενδεχομένως, οφειλές σε πρόσωπα αγαπημένα, φίλους από το παρελθόν, από τα δύσκολα χρόνια της παιδικής, της εφηβικής ηλικίας, της νιότης· σε πρόσωπα που έπαιξαν κάποιο ρόλο στη ζωή του ή που τυχαία συναντήθηκε μαζί τους σ’ ένα σταυροδρόμι, αλλά το πέρασμά τους από τη ζωή του άφησε κάτι στη μνήμη του, γλυκό ή πικρό ενθύμημα, δεν έχει σημασία, γέμισε ένα κενό, μια στιγμή, έστω, φευγαλέα, όπως η μοιραία συνάντηση:

μια νύχτα στην Αριστοτέλους κοντά στη Βικτωρίας
όχι δεν με ξεγέλασαν τα σκοτάδια μου
ήταν η ίδια και απαράλλαχτη όπως άλλοτε την άκουγα
κι ήταν όλα γύρω της γαλάζια και οι γλάροι κάτασπροι.

Δεν έβλεπα τη Σίβυλλα,
[…]
Δεν ονειρεύομαι, περπατούσα στον Παράδεισο
μαζί με σας που με ακούτε,
αντάμα με τη Στέλλα Γκρέκα
τους κυνηγημένους έγχρωμους της Βικτώριας, τα χρόνιά μου
κι όλα γύρω μου ήταν γαλάζια
στα σκοτάδια της Αριστοτέλους.

Με ολοσέλιδα ποιήματα ο Τάσος Γαλάτης δημιουργεί ένα ποιητικό τοπίο όπου συνυπάρχουν βιβλικά και σύγχρονα πρόσωπα και, περιέργως πώς, συνδέονται μεταξύ τους και συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο· συσχετίζουν καταστάσεις, ενέργειες και γεγονότα, λ.χ. στον «Λάζαρο», από τη Βηθανία με τη Μάρθα και τη Μαρία και το δείπνο για την επιστροφή του Λαζάρου από τον τάφο, μας πάει στην Τζαβέλλα του ’44, στα βάγια στη Γαλιλαία και στις λεγεώνες του Καίσαρα.

Η γραφή και, πρωτίστως, η ποίηση είναι ο συντομότερος και ο πιο πρόσφορος δρόμος και τρόπος να παρακάμψει ο δημιουργός τα εμπόδια με διασκελισμούς χωροχρόνου και συναιρέσεις και να επικοινωνήσει με το όποιο κοινό του, να μεταδώσει τις ιδέες, να μοιραστεί τις απόψεις και τα συναισθήματά του με τους άλλους.

Ο Τάσος Γαλάτης, όντας κάτοχος ενός τεράστιου πνευματικού θησαυρού, κινείται άνετα σε διαφορετικά συγχρόνως επίπεδα και κάνει συναρτήσεις προσώπων, γεγονότων και περιστατικών, είτε σχετικών είτε άσχετων μεταξύ τους διαφορετικών εποχών, και τα καθιστά ικανά να συνυπάρχουν, αποδεικνύοντας έτσι ότι ο άνθρωπος είναι παντού και πάντα ο ίδιος και ότι τα ίδια συμβαίνουν ή θα μπορούσαν να συμβούν παντού: ο άπιστος Θωμάς κι ένας αγαπημένος Ιούδας πάντα θα υπάρχει, αλλά και μια «ωραία Κονδυλία των Ελληνορώσων»…

Η τραγωδία των Θηβαίων επαναλαμβάνεται διαχρονικά· ο πατροκτόνος και ο αιμομίχτης κι ο ποιητής κι ο βρομερός ρακένδυτος της Κάνιγγος, ο Κρέοντας, οι μεγάλοι αρχαίοι ποιητές, τα Πατσαβουρέικα και οι γύφτοι, η Αντιγόνη και ο άθλιος Πολυνείκης, ο Ετεοκλής και η Ιοκάστη, «όλοι είναι όμοιοί μας κι αδελφοί μας».

Ο Τερέντε και το νέκταρ της Φολόης, η νιότη, η Ρώμη και η Καρχηδόνα, ο Ελικώνας και ο Παρνασσός, ο Μύρσιλος, αλλά και «οι τύραννοι που περίσσεψαν στα χρόνια μας, οι ήρωες, τα τρόπαια», όλα και όλοι ανεπαίσθητα «στο ζοφερό σκοτάδι της Βασιλείας του» υιού του ανθρώπου βουλιάζουν… Κι «Ένας έρωτας» τρελός με «ένα αγριοπερίστερο» και το ζευγάρωμα των ζωντανών του δάσους και το «αύριον και το άμεινον», μοιραία θα βουλιάξουν «στην ερημιά του κόσμου μαζί με το ’21».

Το ίδιο και τα Εξάρχεια και οι δρόμοι με την Ιστορία της Ελλάδας στη μετόπη, η ελέναυς, έλανδρος, ελέπτολις Ωραία Ελένη με την Πηνελόπη στο καρτέρεμα κι η Καλογρέζα και οι Ποδαράδες, ο Πρίαμος κι η Τροία, οι Λεύκες και τα μάρμαρα της Πάρου κι οι δρόμοι οι Βυζαντινοί θα μείνουν μόνο τοπωνύμια κι ανθρωπωνύμια, η ιστορία των τόπων και των γενεών αποτυπωμένη σ’ επιγραφές δρόμων και πλατειών και πάρκων.

Κι ο ποιητής «Ένα κενό;». Όχι βέβαια. Ο ποιητής είναι ο απολογητής της γενιάς και της μοίρας του, γράφει τη δική του Οδύσσεια, αφηγείται την προσωπική του περιπέτεια ως μέρος της περιπέτειας του λαού της πατρίδας του, ως ένα «στάσιμο» της πανανθρώπινης τραγωδίας. Συναισθανόμενος πόσο μάταια είναι όλα, πως στην πραγματικότητα ο αγώνας για όποιο κέρδος είναι επίσης μάταιος, αγαπάει όλα τα πουλιά και το λάλημά τους και του αρκεί κάθε αυγή ν’ ακούει «το ζωντανό καϋμό τους».Κι απλά, ωσάν τον ασκητή που κλείνει τίμια και με ευλάβεια ένα κεφάλαιο της περιπέτειας του βίου, γράφει:

Έτσι βαθιά χαράματα νεκρανασταίνομαι
όταν ακούω να τιτιβίζουν τα σπουργίτια
στα πεύκα και στα κυπαρίσσια της Εθνικής Άμυνας
πριν βουβαθούν από τον βόμβο της διπλανής λεωφόρου.

Μήτε τ’ αηδόνια, μήτε ο κορυδαλλός
όσο κι αν με μαγεύουν τα τραγούδια τους
σ’ εμέ τον ταπεινό αρκούνε μόνο τα σπουργίτια.

Το φως του κόσμου
Τάσος Γαλάτης
Τυπωθήτω
70 σελ.
Τιμή € 7,00

Η Ελένη Χωρεάνθη είναι συγγραφέας, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφράστρια.

Άλλα κείμενα:

• Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης: «Πότες θα κάμει ξεστεριά…»
• Πολυχρόνης Κουτσάκης: «Ο αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης»
• Κατερίνα Σέρβη: «Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821»
• Στα περιθώρια της λύπης
• Τώνια Κατζουρού: «7 χρώματα πάνω σε μαύρο»

Twitter