Leonard Mlodinow: «Μικρή ιστορία της γνώσης»
Πιστός στις δοκιμασμένες αφηγηματικές τεχνικές, ο καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής που συνεργάστηκε και στο σενάριο του Star Trek (!) εκλαϊκεύει όλες τις επίσημες επιστημονικές απόψεις περί εξελίξεως του ανθρωπίνου είδους και του ανθρώπινου πολιτισμού γενικότερα. Ξεχωριστό επίτευγμα με δομή αριστοτεχνική, όπως αναλύεται από τον συγγράφοντα στη σελίδα 20 της εισαγωγής του. Το πρώτο μέρος λειτουργεί περισσότερο ως ξεκαθάρισμα προθέσεων και θέση ορίων παντός είδους. Στο δεύτερο μέρος αναπτύσσει το θέμα του με τη δεξιοτεχνία των παραμυθάδων της Ανατολής. Στο τρίτο μέρος έρχεται η αναπόφευκτη (για ένα επιτυχημένο αφήγημα) ανατροπή. Εδώ δηλώνει το σωκρατικό «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» και κλείνει με μια μελοδραματική κορύφωση: ότι θα ήθελε να ζει για πάντα, μόνο και μόνο για να δει και να βιώσει την εξέλιξη της Γνώσης, έτσι όπως πραγματώνεται μέσα από την Τεχνολογία.
Είναι αλήθεια πως μένουν πάρα πολλά ακόμα να μάθουμε και το πιθανότερο είναι πως είναι ανέφικτο να κατανοήσουμε το πλατύ Σύμπαν έξω από εμάς, αν όχι κι εντός μας. Όμως ο Μλοντίνοφ δεν αφήνει περιθώρια για τη θρησκεία και περιορίζει το όποιο «μυστήριο» σε στενά ρασιοναλιστικά πλαίσια. Ουδεμία «μεταφυσική» δεν υπεισέρχεται στη γραφή του. Αντίθετα, ειρωνεύεται τις κοσμογονικές θεωρήσεις πρωτόγονων λαών που δαιμονοποιούν τις δυνάμεις της Φύσης, αφού αδυνατούν να τις κατανοήσουν. Συνταρακτικές είναι οι αναφορές στη διδακτορική του διατριβή και στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αλλάζει θέση ο παρατηρητής, προκειμένου να επιλύσει ένα πρόβλημα. Συμβουλές ζωής, «συνταγή» επιτυχίας, αφού αυτό το εύχρηστο και ευανάγνωστο βιβλίο λειτουργεί και ως οδηγός αυτοβελτίωσης.
Χιουμοριστικές αναφορές στη Λούση, σε έναν από τους όρθιους προγόνους μας, αλλά και μια γενικότερη ελαφρότητα προσδίδει στο κείμενο τον αέρα ενός λαϊκού αναγνώσματος ευρείας κυκλοφορίας, σχεδόν «μυθιστορηματικού». Δεν είναι και λίγο να συμπυκνώσεις μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια εξέλιξης μέσα σε 500 μόλις σελίδες. Η αναγκαστική αφαιρετικότητα λειτουργεί με συνεκδοχικό τρόπο, ενώ δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον αναγνώστη να αμφισβητήσει την επίσημη εκδοχή της Ιστορίας. Ουδεμία ανατρεπτικότητα, κανένα περιθώρια αμφισβήτησης των κεκτημένων. Όχι πριν από την ανατροπή του επιλόγου, εκεί όπου ερωτοτροπεί με τον αγνωστικισμό.
Δεν είναι και λίγο να συμπυκνώσεις μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια εξέλιξης μέσα σε 500 μόλις σελίδες.
Θεωρεί τη μάθηση ενόρμηση και ισχυρότερη από το ένστικτο της επιβίωσης, αφού δίνει το παράδειγμα του πατέρα του, ο οποίος λιμοκτονώντας κυριολεκτικά σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης προτιμά να θυσιάσει την ελάχιστη μερίδα ψωμιού που του αναλογεί προκειμένου να ικανοποιήσει τη δίψα του για γνώση, και συγκεκριμένα για το τι σημαίνει ο αριθμός που αποδίδεται με το ελληνικό γράμμα π. Βεβαίως, μπορεί να παρατηρήσει ο επαρκής αναγνώστης, αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια ενδιάθετη κληρονομική κλίση προς τη μάθηση και να μην μπορεί να γενικευτεί για όλο το ανθρώπινο είδος αδιακρίτως, όμως αυτή είναι μια αφηγηματική σύμβαση, μια υπόθεση εργασίας που αφορά τον συγκεκριμένο αφηγητή, μία συνθήκη που τίθεται ευθύς εξαρχής και υπηρετείται πιστά μέχρι το τέλος.
Είναι το leitmotiv αυτού του καλογραμμένου πονήματος, που χωρίς να κομίζει γλαύκαν εις Αθήνας, συνοψίζει με υποδειγματικό τρόπο όλα όσα μαθαίνουμε στο προπτυχιακό επίπεδο των ακαδημαϊκών σπουδών μας. Πολλά από 
αυτά θα αλλάξουν ή και θα ανατραπούν εντελώς τις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ίδιου του επιτυχημένου συγγραφέα και καθηγητή. Όμως μέχρι τώρα καλόν είναι να ξεσκονίσουμε τις γνώσεις μας για την εξέλιξη των ειδών και της Φυσικής, προκειμένου να διαχειριστούμε καλύτερα τις επικείμενες τεχνολογικές επαναστάσεις και να βουτήξουμε στα βαθιά νερά της ρομποτικής τεχνολογίας, έχοντας προηγουμένως πάρει μια βαθιά ανάσα στις παρυφές του παρελθόντος. Χρήσιμο βοήθημα για υποψήφιους φοιτητές και για μαθητές στο μάθημα της Έκθεσης ιδεών. Εξαιρετικό!
Μικρή ιστορία της γνώσης
Ο αγώνας του ανθρώπου από την Προϊστορία ως σήμερα για την κατανόηση του Σύμπαντος
Leonard Mlodinow
Μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης
Εκδόσεις Πατάκη
520 σελ.
ISBN 978-960-168-239-6
Τιμή €18,80
