«Στον Πύργο του Δεσπότη» της Μαρίας Κοτοπούλη
Πιο σωστά, θα έλεγα στον Κήπο του Δεσπότη, όπου υπήρχαν άφθονα φυτά, δέντρα και λουλούδια. Σ’ αυτό τον παραδεισένιο κήπο ήταν το Βασίλειο των Παγονιών και το δικό μου «βασίλειο». Είχαμε αναπτύξει μια σχέση μοναδική με τα παγόνια που τριγύριζαν ελεύθερα και όταν έφτανα κοντά τους, άνοιγαν τα πολύχρωμα φτερά τους να με υποδεχτούν. Τα χάιδευα και τα φιλούσα, κι αυτά από τη χαρά τους έτρεχαν γύρω μου διεκδικώντας την προσοχή και το χάδι μου. Άλλοτε, πάλι, με τα πανέμορφα φτερά τους σαν βεντάλιες ανοιγμένα, έκοβαν βόλτες καμαρωτά. Άλλοτε τρίβονταν στα πόδια μου κι όταν καθόμουν, κούρνιαζαν στην ποδιά μου. Η πιο ωραία μας στιγμή ήταν όταν συναγωνιζόμασταν στον αγώνα δρόμου. Εγώ έτρεχα κι αυτά προσπαθούσαν να με προλάβουν και να κερδίσουν το έπαθλο της νίκης, ένα απαλό, τρυφερό χάδι. Με το τρεχαλητό, τα παγόνια κι εγώ ξεφεύγαμε καμιά φορά και μπαίναμε στον λαχανόκηπο και τότε ο κυρ Βασίλης, ο κηπουρός, μας κυνηγούσε. Ο Δέσποτας, όπως τον έλεγε η μητέρα μου, από ψηλά παρακολουθούσε και όταν άκουγε τον κυρ Βασίλη να με μαλώνει, άνοιγε το παράθυρό του και φώναζε: «Κύριε Βασίλη, άσε το παιδί να παίξει», «Μα Σεβασμιότατε», απαντούσε οργισμένος, «μη καταστρέφ’ τα λάχαναμ». «Δεν πειράζει, τα λάχανα θα ξαναγίνουν, το παιδί, όμως, πού θα ξαναβρεί μια τέτοια στιγμή ξεγνοιασιάς!» Ο κυρ Βασίλης μούγκριζε και έλεγε: «Ε, άντε, βρε διαβουλάρ’, παίξει, αφού του λέγ’ η Δισπότ’ς». Να υπενθυμίσω ότι στην ντοπιολαλιά της Μυτιλήνης και ο Δεσπότης μας είναι γένος θηλυκού!
Μετά την έγκριση του κυρ Βασίλη, το τρεχαλητό γινόταν ακόμα πιο έντονο και όταν πια ένιωθα εξουθενωμένη, έτρεχα στην κρήνη, με τη σκαλισμένη πάνω από τον κρουνό πανέμορφη Γοργόνα, που τότε δεν αντιλαμβανόμουν την αξία και την ομορφιά της, μα, μεγάλη πια, τη θαύμασα και τη φωτογράφισα για να την έχω στα τιμαλφή μου. Η κρήνη αυτή βρισκόταν κάτω από τις πυκνές βάγιες και έτρεχα τότε να πιω νερό με τις χούφτες μου, δροσερό κρυστάλλινο νερό που τροφοδοτούσε όλο το χωριό, όταν η πετρόχτιστη, μεγάλη δεξαμενή της πλατείας άδειαζε. Βλέπω ακόμα μπροστά μου τις κοπέλες του χωριού μας με τις στάμνες τους στον ώμο, να έρχονται να τις γεμίζουν. Τις θαύμαζα καθώς τις παρατηρούσα από μακριά και αναρωτιόμουν, πού είχα δει τόση ομορφιά; Ήταν κλεισμένη στα βιβλία που μου χάρισαν στη γιορτή μου, Βιβλιοθήκη Τέχνης, που έκρυβε μέσα της όλους τους θησαυρούς του κόσμου! Θησαυρούς, που λίγο πριν είχα δει ολοζώντανους στον δρόμο, όπως την περίφημη Αναδυομένη Αφροδίτη και τη Μεγάλη Οδαλίσκη, δημιουργήματα του Γάλλου νεοκλασικού ζωγράφου Ντομινίκ Ενγκρ, και τόσες άλλες κόρες ζωγραφισμένες από ανθρώπινο χέρι, που φάνταζαν όμοιες με τις κοπέλες του χωριού μου. Όμως προβληματιζόμουν, πώς ένας Γάλλος καλλιτέχνης ζωγράφισε κόρες σαν τις συγχωριανές μου, δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι στο Παρίσι οι γυναίκες κουβαλούσαν νερό με τις στάμνες, ώσπου διάβασα την ημερομηνία που δημιουργήθηκε η Μεγάλη Οδαλίσκη, 1814, και τότε μου λύθηκε η απορία και συγχρόνως μου ήρθε μια ιδέα. Να δώσω στην κάθε κοπέλα και στον κάθε νέο του χωριού ένα όνομα από τα έργα των μεγάλων ζωγράφων και ποιητών μας. «Αφροδίτη» ονόμασα την πιο όμορφη, την Κατερίνα, και τα κορίτσια του Ελύτη μας, «η Έρση, η Ρωξάνη, η Φωτεινή» ήρθαν να διεκδικήσουν τον Ερμή, τον νεαρό βοηθό του κυρ Γιώργη που τις φλερτάριζε. Είχα μπροστά μου τον Θεό που κατεύθυνε κάθε βράδυ «των ζωντανών τα όνειρα την ώρα που κοιμούνται». Ίσως ήταν η πιο πετυχημένη ονομασία που έδωσα ποτέ, γιατί, αν του έβαζες φτερά και του έδινες να κρατά το κηρύκειο, το έμβλημα του αγγελιαφόρου των θεών, δε θα μπορούσες να ξεχωρίσεις τον πραγματικό θεό από τον άνθρωπο. Τον φίλο μου τον Παναγιώτη, που έμοιαζε με αερικό, «Ζέφυρο» τον ονόμασα και, καθώς έσερνε το κάρο του κυρ Κωνσταντή, στη μνήμη μου ερχόταν το Κάρο με τ’ άχυρα του Ιερώνυμου Μπος και αναρωτιόμουν αν βαδίζει προς την κόλαση αυτός, ο αγνός και ταπεινός Παναγιώτης μου. Τη δε Πελαγίτσα, που την περιτριγύριζε συνεχώς, της έδωσα το όνομα της Νύμφης Χλωρίδας. Την έντυσα με αραχνοΰφαντα πέπλα και έβαλα στο στόμα της ένα κλαράκι με καταπράσινα φύλλα. Ήταν πράγματι σαν τη Νύμφη του βιβλίου μου, για να μην πω πως ήταν ομορφότερη! Και να ξαφνικά την ώρα που έφευγα, ο κυρ Βασίλης, έτρεξε, μ’ άρπαξε απ’ την κοτσίδα και μου είπε αυστηρά: «Μην ξαναπατήσεις εδώ μέσα, γιατί αλίμονό σου». Αυτό μου φάνηκε σαν προσβολή και αποφάσισα, με πόνο στην ψυχή μου, να μην ξαναπάω στον Κήπο του Δεσπότη.
Με τα παγόνια πάντα στη σκέψη μου, περνούσα τις μέρες μου διαβάζοντας κάτω από τη μυγδαλιά μας, μιας και ήταν κατακαλόκαιρο, όταν ξαφνικά, ένα απόγευμα, ακούω κάποιον να τρέχει στο σοκάκι και να ανεβαίνει τη σκάλα της αυλής μας. Βλέπω τον κυρ Βασίλη έξαλλο. «Πού είσι, βρε διαβουλάρ’, έλα γρήγουρα κι κλαιν τα παγόνια, μένειν νηστκά τα κακόμοιρα». Παράτησα τα βιβλία μου κάτω από τη μυγδαλιά και έτρεξα ξυπόλυτη, όπως ήμουν, στον Κήπο του Δεσπότη. Τα παγόνια μόλις έφτασα κοντά τους με υποδέχτηκαν με ανοιγμένα φτερά κι έτρεχαν γύρω μου, επιδεικνύοντας την ομορφιά τους. Τα αγκάλιασα, με την υπόσχεση ότι δε θα τα εγκαταλείψω ποτέ ξανά. Μ’ αγκάλιασαν κι εκείνα. Με είχαν συγχωρήσει που άργησα να τα επισκεφτώ.
