Alex Pavesi: «Οχτώ ντετέκτιβ»

Με βάση επτά ιστορίες που ξεδιπλώνονται μέσα από τα γραπτά ενός συγγραφέα που έχει αποτραβηχτεί για πολλά χρόνια σε ένα νησί της Μεσογείου, ο Άλεξ Παβέζι στο νέο βιβλίο του, Οχτώ ντετέκτιβ, πλέκει ένα ατελείωτο γαϊτανάκι με ανεξάντλητη φαντασία. Ένας χορός σκέψεων και συλλογισμών, όπου όλα μπορεί να συμβούν, ανατροπές και αιφνιδιασμοί, με πρωτότυπο σχεδιασμό του μύθου, επιχειρήματα, λογική και… προπάντων, κανόνες. Γιατί ως γνωστόν, κάθε μυστήριο φόνου ακολουθεί ορισμένους κανόνες.

Ο ήρωας του βιβλίου, συγγραφέας Γκραντ Μακάλιστερ, εφάρμοσε όλους τους κανόνες και κάθε πιθανό συνδυασμό τους σε μια συλλογή διηγημάτων, προτού αποσυρθεί στο νησί του. Ανακαλύπτοντας τα ίχνη του η επιμελήτρια Τζούλια Χαρτ, που εργάζεται σε έναν από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς του Λονδίνου, του ζητά να διορθώσουν μαζί το βιβλίο αυτό, με τίτλο Λευκοί φόνοι, και να το επανεκδώσουν.

Το αποτέλεσμα είναι μια ευφυέστατη συζήτηση που γίνεται ύστερα από κάθε ανάγνωση διηγήματος, που όμως καταλήγει στη διαπίστωση ότι υπάρχουν πολλές αστοχίες και λάθη. Ο αναγνώστης γίνεται μέτοχος σε όσα συμβαίνουν στις ιστορίες ψάχνοντας να βρει τις αβλεψίες, καθώς ξεφυτρώνουν διαρκώς νέα clue stories, ιστορίες μέσα σε ιστορίες, ανατροπές που φέρνουν άλλες ανατροπές σε ανύποπτο χρόνο. Όλα αυτά που συνοψίζονται σε μια απλή φράση μέσα στο βιβλίο: «Κι εμείς όμως δεν είμαστε ακριβώς αθώοι, έτσι δεν είναι;»

Έτσι, στο πρώτο διήγημα, ο Μπάνι βρίσκεται δολοφονημένος στο κρεβάτι του και οι δύο ύποπτοι, Χένρι και Μέγκαν, αλληλοκατηγορούνται ως τη στιγμή που ο ένας δηλητηριάζει τον άλλον, αλλάζοντας ποτήρια. Ποιος όμως από τους δύο ήταν φονιάς;

Στο δεύτερο διήγημα, ο Γκόρντον Φόιλ κατηγορείται ότι έσπρωξε τη μέλλουσα πεθερά του στον γκρεμό και είναι ο μοναδικός ύποπτος, σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα. Είναι όμως ο δολοφόνος ή πρόκειται για ατύχημα;

Ακολουθεί, στο τρίτο αφήγημα, η ιστορία μιας γυναίκας που βρίσκεται πνιγμένη στην μπανιέρα της και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τον δολοφόνο. Όταν όμως ο ντετέκτιβ που ερευνά παίζει βρόμικα, μπορεί να την πληρώσει ο οποιοσδήποτε.

Ο όγδοος ντετέκτιβ είναι ο ίδιος ο αναγνώστης σε αυτό το χορταστικό αστυνομικό μυθιστόρημα.

Στο τέταρτο διήγημα, η δουλειά που ανατίθεται στην Έλεν είναι να φυλάξει τον τόπο του εγκλήματος προκειμένου να μη χαθούν τα πειστήρια και να μην επιτρέψει στους υπόπτους να φύγουν, μέχρι να έρθει η αστυνομία. Μπορεί άραγε ένας ερασιτέχνης να τα καταφέρει; Ή μήπως κρύβεται κάτι άλλο πίσω από αυτό;

Στην πέμπτη ιστορία, η Σάρα παρατηρεί ότι οι παράξενοι επισκέπτες στη βίλα του νησιού Μπλου Περλ δεν επιστρέφουν ποτέ. Όταν ανακαλύπτει ένα ομαδικό έγκλημα εκεί, αποφασίζει να το διαλευκάνει ερασιτεχνικά.

Στην έκτη ιστορία, ο δόκτωρ Λαμπ συζητά με τη Λίλι Μόρτιμερ για τον φόνο της γιαγιάς της όταν ήταν μικρή και ανακάλυψε η ίδια το πτώμα της μαζί με τον παιδικό της φίλο Γουίλιαμ. Οι ύποπτοι και οι δράστες είναι πολλοί, και είναι ένα μυστικό που δεν μπορεί να πάρει μαζί του ο γιατρός.

Στην έβδομη ιστορία, που δεν είναι όμως και η τελευταία, ο ντετέκτιβ Λάιονελ Μουν προσπαθεί να καταλάβει ποιος είναι ο νεκρός στο κρεβάτι του και ζητά τη συμβουλή του συνεργάτη του, επιθεωρητή Γκουντ, που έχει πεθάνει έναν χρόνο πριν αλλά εμφανίζεται και στις πιο αθώες οικογενειακές στιγμές.

Οι μεταθέσεις της αστυνομικής λογοτεχνίας, μαθηματικοί τύποι και γρίφοι που ζητούν επαλήθευση σε όλη τη διάρκεια του πρωτότυπου αυτού αναγνώσματος, με υπόπτους, θύματα, ντετέκτιβ, δράστες. Τι γίνεται όμως όταν σηκώνεις μια πέτρα και κάτω από αυτήν βρίσκεις κάτι άλλο, και κάτω από το άλλο κάτι ακόμα πιο πολύπλοκο που οδηγεί κάπου αλλού; Σαν ένα λαγούμι που σκάβεις για να βρεις την αλήθεια, καθώς οι ιστορίες διαβάζονται μία προς μία και συζητιούνται από τους δύο κεντρικούς χαρακτήρες, τον συγγραφέα Μακάλιστερ και την επιμελήτρια Χαρτ.

Όμως, κανένας φόνος δεν είναι τέλειος, πέρα από όλους τους κανόνες που έχει θεσπίσει ο Μακάλιστερ. Ο αναγνώστης λοιπόν καλά θα κάνει να είναι δύσπιστος και καχύποπτος. Να είναι έτοιμος να μην πιστέψει τίποτε από όσα του σερβίρει ο συγγραφέας, ακριβώς όπως και η επιμελήτριά του, με αστοχίες και στοιχεία που οδηγούν σε έναν πραγματικό ανεξιχνίαστο φόνο. Ποιος άραγε από τους δύο είναι ο όγδοος ερευνητής; Η επιμελήτρια Χαρτ ή εμείς;

al pavesi22 Η πρωτοτυπία του μυθιστορήματος είναι ότι ενώ ακολουθεί έναν δεξιοτεχνικό τρόπο που θυμίζει Άγκαθα Κρίστι, δίνει αυτή την καλή πάσα στον αναγνώστη και τον κάνει μέτοχο των εξελίξεων, κρατώντας τον σε εγρήγορση από την πρώτη λέξη ως την τελευταία. Σίγουρα είναι ένα χορταστικό ανάγνωσμα της βρετανικής σχολής crime λογοτεχνίας και ο Παβέζι ανεβάζει τον πήχη δίνοντάς μας ένα ευφυές βιβλίο.