Βιβλία για πολύ μικρά παιδιά και για μεγαλύτερα που μπορούν να διαβάζουν· βιβλία για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, που κυκλοφορούν, είναι κυρίως εικονογραφημένα με ελάχιστο έως ένα υποτυπώδες κείμενο. Το σύνολο σχεδόν των μεταφρασμένων βιβλίων για μικρά παιδιά κατακλύζονται από εντυπωσιακές ολοσέλιδες, σκουρόχρωμες συχνά, εικόνες. Σε ορισμένα μάλιστα, δεν υπάρχει κείμενο με ολοκληρωμένες φράσεις, αλλά πού και πού αποσπασματικές, ανολοκλήρωτες φρασούλες, κείμενα χωρίς να υπάρχει το ρήμα, που είναι η βάση της λειτουργίας της ελληνικής γλώσσας.

Θεωρώ σκόπιμο να επισημάνω ορισμένα πράγματα που θεωρώ ασύμφωνα με την ελληνική γλώσσα και ανασταλτικά όσον αφορά τη σχέση των παιδιών με τον γραπτό λόγο. Πολλά μικρά παιδιά και παιδιά του νηπιαγωγείου μπορούν, με τα σημερινά δεδομένα, να διαβάσουν μόνα τους, γιατί έχουν μυηθεί στα μυστικά της ανάγνωσης με τον συνδυασμό των γραμμάτων αφενός και οπτικής και ακουστικής εντύπωσης. Ενώ, ο τρόπος «ανάγνωσης» του κόσμου με εικόνες εισάγει τα παιδιά κατευθείαν στην εικονική, επίπεδη, συνθηματική επικοινωνία, στην εποχή των συμβόλων, των περιεκτικών εικόνων ανάγνωσης και γραφής. Ας το σκεφτούν οι εκδότες, κυρίως, γιατί από πολύ μικρός μαθαίνει ο άνθρωπος να διαβάζει, να δημιουργεί σχέσεις αγάπης με το βιβλίο και το διάβασμα. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία κειμένου και εικόνας στα βιβλία για παιδιά. Και μικρά, σαφώς, κείμενα, με φράσεις νοηματισμένες, φράσεις που να εκφράζουν ολοκληρωμένο νόημα, να είναι ευχάριστα και ευανάγνωστα.

Όσο απλά κι αν φαίνονται τα πράγματα, δεν είναι πάντα μήτε τόσο απλά ούτε τόσο επίπεδα. Και δεν σταματούν εκεί που είναι η αρχή τους. Συνήθως υπάρχει συνέχεια. Ποια μπορεί να είναι η συνέχεια μιας τυχαίας και ασήμαντης πράξης; Όπως όταν πας να κόψεις ένα λουλούδι, που το έχει επισκεφτεί μια ωραία μπλε πεταλούδα. Αυτό που ήταν έτοιμη να κάνει η μικρή της ιστορίας που αφηγείται με έναν ιδιαίτερα έξυπνο τρόπο ο συγγραφέας Φιλίπ Ζαλμπέρ. Χωρίς «πρέπει» και «δεν πρέπει», δίνει τη δυνατότητα στον υπεύθυνο της αγωγής των παιδιών να αναπτύξει και να αφηγηθεί στα μικρά παιδιά ένα όμορφο, σύγχρονο και διαχρονικό, ρεαλιστικό, ωστόσο, ευχάριστο παραμύθι, που τέρπει και ωφελεί με τους προβληματισμούς που δημιουργεί, γιατί ευαισθητοποιεί με απλό τρόπο τα παιδιά όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.

 Τον απασχολεί η συνέχεια και η συνέπεια μιας πράξης, γιατί τίποτε δεν τελειώνει, όταν συμβαίνει κάτι, από το πιο απλό ίσαμε το πιο σύνθετο και σημαντικό.

Αλήθεια, τι κάνουν, πώς εξελίσσονται τα γεγονότα μετά που θα συμβεί κάτι που προκαλούμε ή συνέβη από μόνο του ή έγινε από άλλη αιτία; Σκεφτήκαμε ποτέ το αποτέλεσμα μιας πράξης μας; Όπως, ίσαμε πού μπορεί να φτάσει ένα πέταλο λουλουδιού που θα φύγει από το άνθος στην προσπάθειά μας να το κόψουμε και τρομάξαμε μια μπλε πεταλούδα που το φιλούσε αμέριμνη; Ή πώς θα είναι έπειτα το λουλούδι κουτσουρεμένο;

Αυτό και άλλα παρόμοια απασχολούν τον συγγραφέα στο λαμπερό βιβλίο του με τον τίτλο: Και μετά... Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, αναρωτιέται: τι γίνεται μετά; Τον απασχολεί η συνέχεια και η συνέπεια μιας πράξης, γιατί τίποτε δεν τελειώνει, όταν συμβαίνει κάτι, από το πιο απλό ίσαμε το πιο σύνθετο και σημαντικό.

Φαίνεται αφελής, αλλά αν το καλοσκεφτείς, έχει μεγάλη σημασία αυτός ο τόσο ασήμαντος προβληματισμός του Φιλίπ Ζαλμπέρ που θέτει στη διάθεση και την κρίση των μικρών παιδιών, ξεκινώντας από το πέταλο της ανεμώνης, ας υποθέσουμε πως είναι ανεμώνη, που ξεκόλλησε και γλίστρησε στο κενό, όταν η μικρή δοκίμασε να το κόψει για να το χαρίσει στη μητέρα της. Σκέφτηκε άραγε η μικρούλα τι να απόγινε το φυλλαράκι που ξεστράτισε εξαιτίας της; Ποιους δρόμους να ακολούθησε, πόσους κινδύνους ή ευκαιρίες να συνάντησε στο σύντομο ή στο μακρύ ταξίδι του στη ζωή ίσαμε να φτάσει κάπου, είτε ήταν είτε δεν ήταν στα σχέδιά του ή σκοπός και προορισμός της ζωής του; Ότι στο μακρύ, περιπετειώδες ταξίδι του πόσα τρομερά κωμικοτραγικά γεγονότα μπορεί να συνέβαιναν, αν δεν την εμπόδιζε η φωνή της μαμάς:

«Μη! Πρόσεχε την πεταλούδα! Αν την τρομάξεις θα πετάξει μακριά. Και μετά…» Τι γίνεται μετά που θα ξέφευγε από το άνθος ίσαμε να φτάσει στο τέρμα η περιπέτειά του...

Ένα χαριτωμένο βιβλίο, που μιλάει τόσο με τις εικόνες, όσο και με το κείμενό του.

Και μετά...
Φιλίπ Ζαλμπέρ
μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου
Μίνωας
32 σελ.
ISBN 978-618-02-1465-9
Τιμή €12,20

Η Ελένη Χωρεάνθη είναι συγγραφέας, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφράστρια.

Άλλα κείμενα:

• Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης: «Πότες θα κάμει ξεστεριά…»
• Πολυχρόνης Κουτσάκης: «Ο αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης»
• Κατερίνα Σέρβη: «Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821»
• Στα περιθώρια της λύπης
• Τώνια Κατζουρού: «7 χρώματα πάνω σε μαύρο»

Twitter