Μανώλης Ανδριωτάκης: «Ο αλγόριθμος της Σοφίας»
Πριν από μερικές εβδομάδες διαπίστωσα ότι στις ΗΠΑ –που αλλού;– κυκλοφορεί μια νέα ηλίθια συνήθεια: άνθρωποι βγαίνουν από το αυτοκίνητό τους, συνοδηγοί αλλά κι ορισμένοι οδηγοί, και χορεύουν στη μέση του δρόμου το τραγούδι «In my Feelings» του ράπερ Drake, ενώ το αυτοκίνητο έχει σταματήσει ή κινείται οριακά δίπλα στο πεζοδρόμιο. Μερικοί έχουν τραυματιστεί, κάποιοι χτυπήθηκαν από διερχόμενα αμάξια, άλλοι «τα έχουν ακούσει» απλώς. Η συνήθεια απέκτησε μαζικότητα και αποκαλείται «Do The Shiggy Challenge», από το τηλεοπτικό σόου Shiggy στο οποίο πρωτοπροβλήθηκαν σχετικά βίντεο. Γιατί, φυσικά, η όλη βλακεία μαγνητοσκοπείται από κάποιον άλλο ηλίθιο συνοδηγό ή οδηγό.
Ο λαμπρός νέος κόσμος του διαδικτύου δεν παύει να μας τροφοδοτεί με αρνητικές ειδήσεις και να αναδεικνύει με σταθερή συχνότητα όλο και πιο σκοτεινές πλευρές του· η ανθρωπότητα καλείται να διαχειριστεί και, κυρίως, να ζήσει μαζί τους.
Τα νέα… φρούτα
Είτε πρόκειται για θέματα που αφορούν τη μεγάλη παγκόσμια σκηνή, όπως η διασπορά ψευδών ειδήσεων και η οργανωμένη χειραγώγηση του εκλογικού σώματος μέσω του νέου «φρούτου» των fake news (όπως «κατήγγειλε» πρόσφατα η Microsoft για τις επερχόμενες, ενδιάμεσες, αμερικανικές εκλογές του 2018), είτε για ζητήματα που αφορούν ορισμένες μόνο κοινωνικές/ηλικιακές ομάδες (όπως το βίαιο βιντεοπαιχνίδι επιβίωσης Fortnite, που φέτος έχει ξεμυαλίσει τους πιτσιρικάδες), η ψηφιακή τεχνολογία έχει γκρίζες και μαύρες ζώνες. Όπως και στη διατροφή, έτσι και στη χρήση του διαδικτύου, η κατανάλωση με μέτρο, η προσεκτική επιλογή τού τι και πότε θα ειπωθεί ή θα ιδωθεί, η τήρηση δηλαδή μιας «ψηφιακής δίαιτας», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Μανώλης Ανδριωτάκης στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, είναι ο μόνος τρόπος για ορθή και δημιουργική χρήση των νέων μέσων.
Ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και ντοκιμαντερίστας Μανώλης Ανδριωτάκης ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με το Internet, τελευταία μάλιστα, πέρα από τη συγγραφή χρηστικών εγχειριδίων, έχει στραφεί στη διδασκαλία και τη συμβουλευτική σε θέματα που αφορούν τις ψηφιακές δεξιότητες, την ψηφιακή δημοσιογραφία κ.ά. Η γραφή του έχει διατηρήσει –ευτυχώς– τη ζωντάνια του δημοσιογραφικού λόγου που ο ίδιος άσκησε σε κορυφαία μέσα, το πηγαίο χιούμορ που τον διακρίνει και τη ζεστή προσέγγιση των θεμάτων που τον απασχολούν.
Στο παρόν έργο, ο Ανδριωτάκης επιχειρεί μια συνολική αποτίμηση των δεδομένων του ψηφιακού κόσμου και για να το πραγματοποιήσει αυτό, καταφεύγει σε ένα παιχνίδι: δομεί το βιβλίο του πάνω σε έναν διάλογο ανάμεσα στον ίδιο και τη Σοφία, μια φανταστική έφηβη η οποία μόλις έχει εισέλθει στον ψηφιακό παράδεισο της εποχής της και χρειάζεται, όπως όλοι οι νεοεισελθόντες, βοήθεια για να κινηθεί, να απολαύσει και να δημιουργήσει. Στο πλαίσιο του διαλόγου αυτού ως συγγραφικής τεχνικής, διάλογος ο οποίος χωρίζεται σε πολλά επιμέρους κεφάλαια και αποτυπώνεται με τον συνήθη τρόπο των ερωταπαντήσεων ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, ο αναγνώστης θα διαβεί από το σύνολο της θεματολογίας που έχει αναπτυχθεί εδώ και δύο δεκαετίες σχετικά με το διαδίκτυο.
Όπως και στη διατροφή, έτσι και στη χρήση του διαδικτύου, η κατανάλωση με μέτρο, η προσεκτική επιλογή τού τι και πότε θα ειπωθεί ή θα ιδωθεί, η τήρηση δηλαδή μιας «ψηφιακής δίαιτας», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Μανώλης Ανδριωτάκης στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, είναι ο μόνος τρόπος για ορθή και δημιουργική χρήση των νέων μέσων.
Όπως είναι γνωστό, η θεματολογία αυτή, ενώ αρχικά ήταν αρκετά περιορισμένη κι αφορούσε την ιδιωτικότητα, τη διαχείριση της γνώσης και ορισμένες πλευρές του ψηφιακού εθισμού, σήμερα, δυστυχώς, έχει διευρυνθεί για να περιλάβει καινοφανή προβλήματα, όπως η παγκόσμια τρομοκρατία και η στρατολόγηση εξτρεμιστών, το Dark Net και το εμπόριο όπλων, ναρκωτικών κ.ά.
Μιμίδια, trolling και virality
Στο παρόν έργο ο Μ. Ανδριωτάκης θα επιχειρηματολογήσει για διάφορες ψηφιακές τεχνολογίες και συμπεριφορές: το instagram («είναι ένα δίκτυο στο οποίο συναντιούνται επιδειξιομανείς με ηδονοβλεψίες», υποστηρίζει), η μανία με τις selfies, τα μιμίδια (όπου αναπτύσσει μια πολύ ενδιαφέρουσα κριτική για την αμφιλεγόμενη διεθνή καμπάνια ALS Ice Bucket Challenge), η απόσπαση της προσοχής των εφήβων, η υπερσεξουαλικοποίηση των κοριτσιών και η υπεραρσενικοποίηση των αγοριών που πηδάνε την παιδική ηλικία τους για να χωρέσουν στην «πορνοποίηση της ζωής» (έκφραση της δημοσιογράφου του Vanity Fair και συγγραφέα Jo Sales), το trolling (κακόβουλη κι αντικοινωνική συμπεριφορά κι αρθρογραφία), το virality (μεταδοτικότητα) κ.ά.
Ο Ανδριωτάκης συμβουλεύει τη Σοφία με υψηλό αίσθημα ευθύνης, χρησιμοποιώντας συνεχώς παραδείγματα και λεπτό χιούμορ, αποφεύγοντας τη συνθηματολογία, την τεχνοφοβία και τον διδακτισμό, αλλά δεν μασάει τα λόγια του. Όπου χρειάζεται, επαναφέρει την πιτσιρίκα στην τάξη, εξηγώντας της με υπομονή ότι απέναντι στο επιτελείο των επιστημόνων και των τεχνοφρικιών που στελεχώνουν τις αμερικανικές ψηφιακές αυτοκρατορίες μπορούμε να αντιτάξουμε τον «αλγόριθμο της Σοφίας»: «Έναν διάλογο με τον εαυτό μας, με τους φίλους μας, με τους γονείς μας, με πιο έμπειρους χρήστες, με διανοούμενους και προγραμματιστές. Να μάθουμε ν’ ακούμε ο ένας τον άλλον».
Δείτε την παρουσίαση του περυσινού βιβλίου του Μ. Ανδριωτάκη, Πρόσεξέ Με! εδώ. https://diastixo.gr/kritikes/diafora/7164-prosekse-me
Ο αλγόριθμος της Σοφίας
Για χρήστες εξυπνότερους από τις συσκευές τους
Μανώλης Ανδριωτάκης
Κριτική
176 σελ.
ISBN 978-960-586-246-6
Τιμή €12,00
