«Ένα ξεχωριστό ρεσιτάλ πιάνου με τον Απόστολο Παληό» της Μαρίας Κοτοπούλη
Θα το πούμε από την αρχή: όλα τα έργα τα οποία παρακολουθήσαμε στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β & Μ Θεοχαράκη, στις 19 Απριλίου 2018, στο ρεσιτάλ πιάνου του Απόστολου Παληού, ευτύχησαν να έχουν τον ιδανικό ερμηνευτή, που τα ανέδειξε με περίσσια ευαισθησία και χάρη προσδίδοντας στην κάθε σύνθεση την ιδιαιτερότητα, τον πλούτο και το μεγαλείο με τα οποία κορυφαίοι συνθέτες, όπως οι Haydn, Beethoven, Mendelssohn και Brahms, προίκισαν τα έργα τους.
O Franz Joseph Haydn (1732-1809), Αυστριακός συνθέτης, πατέρας της Συμφωνίας και του Κουαρτέτου Εγχόρδων, όπως έχει χαρακτηριστεί, συνέθεσε για πιάνο τις Variations in F minor, Hob.XVII/6, το 1793. Από τα πιο δημοφιλή και σημαντικά έργα του συνθέτη, οι Variations είναι αφιερωμένες στον τελευταίο έρωτα της ζωής του, τη Marianne von Genzinger (1754-1793), θαυμάσια πιανίστα, για την οποία είχε γράψει και την Piano Sonata in E Flat major. Το Andante συνέθεσε το 1793, αμέσως μετά τον θάνατό της, τον επισυμβάντα στα 38 της χρόνια. Το θέμα του είναι παρμένο από την όπερά του, L' anima del filosofo, που βασίζεται στον μύθο του Ορφέα, και συγκεκριμένα από τη θρηνητική άρια του απαρηγόρητου μυθικού ήρωα μετά την απώλεια της αγαπημένης του Ευρυδίκης. Με την εξαιρετική δεξιότητά του, ο σολίστ ανέδειξε το διαποτισμένο με βαθιά συναισθήματα συγκίνησης, μελαγχολίας και συντριβής έργο, καθώς και τον πλούτο των αναλλοίωτων διακυμάνσεων της ψυχής.
Στη συνέχεια, ακούσαμε ένα από τα ωραιότερα και πιο δυνατά έργα του Ludwig van Beethoven (1770-1827), τις 32 Variations in C minor, WoO 80, που γράφτηκαν το 1806, εποχή κατά την οποία ο Τιτάνας συνέθεσε το περίφημο λυρικό Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα, έργο 61, και την Τέταρτη Συμφωνία του. Μνήμες ιερές της περίφημης Chaccone, από την Partita in D minor για βιολί, του J.S. Bach, δημιουργούν ανείπωτη συγκίνηση, καθώς ο ερμηνευτής αναδεικνύει τη μελαγχολία, τη θύελλα και τα βίαια, δυναμικά συναισθήματα που κυριαρχούν στη σύνθεση. Στο τέλος ένα τραγούδι, αν και σκοτεινό, θα σβήσει με τις τελευταίες νότες του σολίστ αφήνοντας το μπετοβενικό μυστήριο να μας ακολουθεί και να αιωρείται στην αιωνιότητα.
Ο Βιεννέζος εκδότης Pietro Machetti ζήτησε από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες της εποχής του, ανάμεσά τους και οι Chopin, Liszt, Thalberg, Mendelssohn, να συνεισφέρουν στην έκδοση ενός μουσικού λευκώματος, του Beethoven Album, από την πώληση του οποίου τα έσοδα θα διετίθεντο για την ανέγερση του μπρούτζινου αγάλματος του Beethoven στη γενέτειρά του, τη Βόννη. Ο Felix Mendelssohn (1809-1847), αν και αρνητικός στην αρχή, άρχισε να γράφει, ύστερα από προτροπή του εκδότη του, τις Variations Sérieusesin D minor Op.54, τις οποίες και συμπλήρωσε τον Ιούνιο του 1841. Για τον ίδιο σκοπό γράφτηκε και η Fantasie in C του Robert Schumann. Το Άλμπουμ εκδόθηκε το 1842. Το επίσημο θέμα των Παραλλαγών μάς οδηγεί στον Johann Sebastian Bach (1685-1750), υπενθυμίζοντάς μας τη λατρεία του Mendelssohn για τον Μεγάλο Κάντορα, λατρεία στην οποία οφείλεται και η αναστήλωση από τον Mendelssohn του, υπό τον τίτλο Τα κατά Ματθαίον Πάθη Ορατορίου, μουσικού μνημείου του J.S. Bach. Ο Απόστολος Παληός με αξιοθαύμαστο τρόπο ανέδειξε την εφευρετικότητα και την πιανιστική ικανότητα του συνθέτη στην περιγραφή λεπτών συναισθημάτων και νοημάτων.
Στο δεύτερο μέρος, ακούσαμε δύο έργα του Johannes Brahms (1833-1897) με πρώτο τις Variations in D minor Οp.18b, μεταγραφή από το έργο του, String Sextet Οp.18, δώρο για τα γενέθλια της φίλης του, Clara Schumann. Έργο χαρακτηριστικό της τεχνοτροπίας του Brahms, την οποία ανέδειξε με μοναδικό τρόπο ο πιανίστας, μαζί με τη δομή, τη μελωδία και την αρμονική ομορφιά του έργου. Το ξάφνιασμα όμως μας το φύλαξε για την τρίτη παραλλαγή, όπου αποκαλύπτεται όλη n πιανιστική ικανότητά του, η οποία συνεχίζεται στην επόμενη ερμηνεία του, στις Variations on a theme by Paganini in A minor Οp.35, που συνέθεσε ο Brahms το 1836 και βασίζεται στο Caprice No 24 in A minor του Niccolò Paganini. Σαν έναν «μύθο στη φιλολογία του πιάνου» περιγράφει το έργο ο πιανίστας David Dubal, που θεωρείται δυσκολότατο και απαιτεί τεχνική βιρτουόζου από τον σολίστ που θα το ερμηνεύσει. Και ήταν η εξαίσια ερμηνεία του Απόστολου Παληού, που μας έκανε να κατανοήσουμε γιατί η Clara Schumann ονόμασε το έργο αυτό του Brahms «Witch's Variations», αφού η ερμηνεία του προαπαιτεί χέρια μάγου.
Ακούγοντας κανείς τον διακεκριμένο σολίστ, εντυπωσιάζεται από την εκπληκτική του μνήμη, την άνεση, τον δυναμισμό του βιρτουόζου και από τα θαυμαστά passage του. Ακόμα, θαυμάζει την ικανότητα του καλλιτέχνη να αναζητά την πεμπτουσία του πνεύματος του συνθέτη και, κατέχοντας όλα εκείνα τα μυστικά που οδηγούν στη βαθιά κατανόηση του έργου, να το φορτίζει με συναίσθημα και να το μετατρέπει σε ποιητικό παλμό, εκφράζοντας την ουσία της συγκίνησης και κάνοντάς το προσωπικό του βίωμα να καθαίρει το ακροατήριο με την ηδονή της τέχνης του.
Ο Απόστολος Παληός προσέρχεται για να ερμηνεύσει τα μεγάλα έργα με το δέος του ιερουργού. Συγκλονίζεται και συγκλονίζει, ανατείνεται και ανατείνει, παραμένοντας συγχρόνως σεμνός και ταπεινός.
