Π. Μ. Κοντογιάννης: «Ιστορικά έγγραφα αναφερόμενα εις την Ελληνικήν Επανάστασιν»
Από την πρώτη έκδοση αυτής της συλλογής «δεν έχει υπάρξει επιστημονική μελέτη για την Επανάσταση στην οποία να μην έχει χρησιμοποιηθεί έστω και κάποιο από τα εδώ εκδιδόμενα έγγραφα» λέει ο ιστορικός Χαράλαμπος Μηνάογλου. Ήδη η πρώτη δημοσίευση (1927) των εγγράφων που συγκέντρωσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Π. Μ. Κοντογιάννης θεωρήθηκε σπουδαίο εκδοτικό γεγονός, επειδή έφερνε στο φως μαρτυρίες και ντοκουμέντα όλων των περιόδων της Επανάστασης, από το αρχικό στάδιο του ενθουσιασμού μέχρι και την καμπή των επόμενων χρόνων, όταν η εξέγερση φυλλορροούσε και οι Έλληνες τρέφονταν με χόρτα αρνούμενοι να δεχτούν τον ζυγό του Ιμπραήμ, αλλά και μέχρι τις εκπληκτικές διπλωματικές κινήσεις του Καποδίστρια, που κατόρθωσε να κεφαλαιοποιήσει τις θυσίες των επαναστατημένων Ελλήνων.
Διαβάζοντας κανείς τα κείμενα της συλλογής μπορεί να δει άγνωστες πλευρές της Ελληνικής Επανάστασης, όπως τον αγώνα που λάμβανε χώρα στην Ευρώπη, όπου υπέροχοι φιλέλληνες σαν τον Ελβετό τραπεζίτη Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο, που ξόδεψε τεράστια ποσά για την ενίσχυση των Ελλήνων, αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία της χώρας μας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης μια σειρά από επιστολές του Ιγνάτιου Ουγγροβλαχίας, αυτού του φωτισμένου ιεράρχη, ο οποίος είχε τη δυνατότητα να διακρίνει μέσα στον κυκεώνα των εξελίξεων την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσουν οι Έλληνες εκτιμώντας τους διεθνείς συσχετισμούς και τους ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων. Οι συμβουλές του Ιγνάτιου, οι παραινέσεις του, οι επαφές του με τους πιο μορφωμένους Έλληνες του εξωτερικού, όπως ο Κοραής, και πάνω απ’ όλα η σύνδεσή του με τον κορυφαίο διπλωμάτη της εποχής, τον Ιωάννη Καποδίστρια, κατεύθυναν την ελληνική εξωτερική πολιτική στο σημείο όπου έπρεπε, στην εκμετάλλευση δηλαδή της τυφλής άρνησης των Οθωμανών για κάθε παραχώρηση, αλλά και σ’ εκείνους τους ελιγμούς που θα επέτρεπαν στους Έλληνες να αποκομίσουν τα μέγιστα κέρδη από τις αντιπαραθέσεις των Γάλλων, των Ρώσων, των Άγγλων και των Αυστριακών του Μέτερνιχ.
Εξαιρετικά χρήσιμο ανάγνωσμα.
Την ίδια στιγμή, μέσα από τα έγγραφα αυτά φαίνονται και κάποιες άλλες ενδιαφέρουσες πτυχές της Επανάστασης, όπως η αμετροέπεια του Μαυροκορδάτου, ο οποίος επιτίθεται στον Κολοκοτρώνη κατακρίνοντας τη στρατιωτική του ικανότητα, τη στιγμή που ο ίδιος είχε γνωρίσει την απόλυτη συντριβή στη μάχη του Πέτα. Μια άλλη σημαντική πτυχή που έρχεται στην επιφάνεια από την ανάγνωση των εγγράφων αφορά τη διορατικότητα του Καποδίστρια, τη μεγάλη του αυτοπεποίθηση σε ό,τι αφορά τον χειρισμό πολύ λεπτών θεμάτων και ισορροπιών, που οι αγωνιστές και οι στρατιωτικοί ήταν αδύνατο να κατανοήσουν και να εκτελέσουν, ενώ ο προσεκτικός αναγνώστης μπορεί να εντοπίσει και τον κυνισμό των Άγγλων, που στα πρώτα στάδια της εξέγερσης δεν καταδέχονταν ούτε ν’ ακούσουν τους Έλληνες αντιπροσώπους όταν έφταναν στα παλάτια τους.
Όπως σημειώνεται στον πρόλογο αυτής της δεύτερης, αναθεωρημένης και ιδιαίτερα φροντισμένης έκδοσης, εκατοντάδες ιστορικά κείμενα που γράφτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες κινήθηκαν στο πλαίσιο της λεγόμενης «αποκάλυψης των εθνικών στερεοτύπων» παραβλέποντας ένα μεγάλο μέρος των πηγών και ειδικά τα χειρόγραφα, όμως δίχως τη χρήση του πρωτογενούς υλικού δεν γράφεται επιστημονική ιστορία. Η υπόθεση της Ελληνικής Επανάστασης πέρασε από σαράντα κύματα και, για τα διακόσια χρόνια που ακολούθησαν την πιο υπέροχη ενέργεια των Ελλήνων στη νεότερη ιστορία, η παρούσα έκδοση του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων είναι εξαιρετικά σημαντική. Μέσα από αυτή, το αναγνωστικό κοινό έρχεται σε επαφή με πτυχές ίσως άγνωστες στους πολλούς, όπως λεπτομέρειες για την τραγική έλλειψη πόρων το καλοκαίρι του 1827, στο σημείο καμπής του Αγώνα, όταν η φλόγα έμοιαζε να τρεμοσβήνει, αλλά και για την αυτοθυσία ανδρών που δεν έγιναν ευρύτερα γνωστοί, όπως ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ένας πετυχημένος έμπορος από την Πάτρα που πρωτοστάτησε στις μάχες της πολιορκίας του Μεσολογγίου, δέχτηκε ασφυκτικές πιέσεις από φίλους, συνεργάτες και την οικογένειά του να διαφύγει, αλλά προτίμησε τη μάχη και σκοτώθηκε παλεύοντας μέχρι την τελευταία στιγμή. Εξαιρετικά χρήσιμο ανάγνωσμα.
Ιστορικά έγγραφα αναφερόμενα εις την Ελληνικήν Επανάστασιν
Δεύτερη έκδοση αναθεωρημένη
Π. Μ. Κοντογιάννης
Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων
390 σελ.
ISBN 978-960-8351-89-9
Τιμή €25,00
