Όταν ο θείος του ορφανού από γονείς Σταν χάνει τη δουλειά του στο ναυπηγείο όπου εργαζόταν, φτιάχνει μια δική του επιχείρηση κονσερβοποίησης ψαριών. Η διογκούμενη απληστία του όμως τον οδηγεί σε ακρότητες στη συμπεριφορά, αναγκάζοντας τον ανιψιό του να το σκάσει από το σπίτι καταφεύγοντας σε ένα πλανόδιο λούνα παρκ. Εκεί θα συναντήσει, μεταξύ πολλών άλλων, τον σπουδαίο νουμερίστα Πάντσο Πιρέλι, τον άνθρωπο που κολυμπάει με τα πιράνχας, ο οποίος θα χρίσει τον Σταν διάδοχό του! Κι εδώ αρχίζει για το παιδί η πορεία προς την αυτογνωσία και την ενηλικίωση, σ' έναν δρόμο όπου συχνά δεν γίνεται ξεκάθαρο τι είναι αλήθεια και τι ψέμα.

Το Αγόρι που κολύμπησε με τα πιράνχας είναι ένα από αυτά τα βιβλία που καθιστούν τα όρια ανάμεσα στην αναγνωστική απόλαυση και στην «επαγγελματική» ενασχόληση του διορθωτή/επιμελητή μαζί τους δυσδιάκριτα. Και, ταυτόχρονα, σου κάνουν μια και καλή σαφές ότι ένα βιβλίο προορισμένο για παιδιά δεν είναι διόλου εύκολη ή απλοϊκή υπόθεση. Γιατί ο Ντέιβιντ Άλμοντ γράφει για παιδιά – ναι. Αλλά δεν χαϊδεύει, δεν υπεραπλουστεύει, δεν σερβίρει έτοιμο φαγητό. Ίσα ίσα, τόσο σε θεματικό όσο και σε αφηγηματικό επίπεδο, φέρνει και τον ήρωά του και τον αναγνώστη του αντιμέτωπους με ενδιαφέρουσες και τολμηρές προκλήσεις.

Ο Άλμοντ ρίχνει τον ήρωα και τον αναγνώστη του στα βαθιά, επιδιώκοντας να τους οδηγήσει και τους δυο μέσα από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια ενός δύσκολου, μοναχικού κόσμου σε ένα αισιόδοξο σύμπαν ανθρώπων, δυνατοτήτων και συναισθημάτων.

Στην ιστορία του –μια ιστορία αναζήτησης ταυτότητας και συναισθημάτων– η κοινωνική πραγματικότητα (ανεργία, κοινωνική βία κ.λπ.) είναι παρούσα, παίζει καταλυτικό ρόλο στις ζωές των ηρώων και στην εξέλιξη της πλοκής. Εξίσου παρόντα είναι και το «καλό» και το «κακό», όπως αντικατοπτρίζονται σε πρόσωπα και τρόπους συμπεριφοράς. Όχι πάντως με τρόπο σχηματικό, αφού ακόμα και πολύ αγαπημένα πρόσωπα του κεντρικού ήρωα ή άνθρωποι που τον στηρίζουν δεν αποφεύγουν το στραβοπάτημα, το λάθος, έχουν κι αυτοί τις σκοτεινές τους πλευρές. Ο θείος Έρνι, για παράδειγμα, οδηγείται σε λάθη από την απληστία του, αν και δεν παύει να αγαπάει τον ανιψιό του. Ο Ντοστογέφσκι, ο άνθρωπος που θα βοηθήσει τον Σταν παίρνοντάς τον μαζί του στο λούνα παρκ, ζει με το βάρος της τραυματικής σχέσης του με τη δική του κόρη. Όσο για τον Πάντσο Πιρέλι, αυτός ακροβατεί διαρκώς ανάμεσα στην εικόνα του παράτολμα γενναίου και χαρισματικού και σ' εκείνη του κοινού ψεύτη κι απατεώνα.

Το «κακό», από την άλλη, παίρνει μια γκροτέσκα μορφή μέσα από τη δράση μιας εξόφθαλμα ακαλλιέργητης και περιορισμένης πνευματικά (παρακρατικής;) ομάδας «φουσκωτών», η οποία αυθαιρετεί στοχοποιώντας και τρομοκρατώντας ανθρώπους και κοινωνικές ομάδες ενδεδυμένη τον μανδύα της νομιμότητας και ηθικής. Αλλά κι εδώ ο Άλμοντ δεν διστάζει να βάλει διλήμματα στον αναγνώστη αναφορικά με τις ρίζες αυτής της συμπεριφοράς: Είναι άραγε συνέπεια πνευματικής ανεπάρκειας ή άσχημων εμπειριών; Κι εμείς πώς να σταθούμε απέναντί της;

Αυτή δεν είναι η μοναδική φορά που ο συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη να συναποφασίσει, να συνδημιουργήσει, να πάρει θέση μέσα στην αφήγηση: Σε άλλες περιπτώσεις τον τραβά μαζί του ψηλά, ν' αγναντέψουν παρέα ως παντεπόπτες θεοί την –κατασκευασμένη– ιστορία, άλλοτε τον βάζει ν' αποφασίσει για τις τύχες των ηρώων ή για το μονοπάτι που θα επιλέξει να ακολουθήσει η πλοκή, κάποτε τον αφήνει αναποφάσιστο μπροστά σε αναπάντητα διλήμματα, όπως το αν είναι πράγματι πιράνχας τα ψάρια του Πιρέλι. Τίποτε μέσα στο σύμπαν της αφήγησης δεν είναι αληθινό ή σίγουρο – όλα είναι κατασκευασμένα και υπόκεινται στην τυχαιότητα της επιλογής του συγγραφέα και του αναγνώστη. Με αυτόν τον τρόπο ο Άλμοντ κατορθώνει να θέσει δύσκολα ερωτήματα, να δημιουργήσει ρωγμές σε πλασματικές βεβαιότητες, να προτείνει νέες οπτικές.

Κι αν κάτι μένει τελικά τόσο από την καθοριστική αλλά και αμφιλεγόμενη περιπέτεια του ήρωά του όσο και από την αναμέτρηση του αναγνώστη του με τα διλήμματα και τα αναπάντητα ερωτήματα της αφήγησης, αυτό είναι οι άπειρες δυνατότητες που ανοίγονται σ' ένα παιδί, το οποίο βλέπει όλη τη ζωή ν' απλώνεται μπροστά του έχοντας ήδη μάθει την αξία της αγάπης, της συγχώρεσης και του να έχεις στο πλευρό σου ανθρώπους που νοιάζονται αληθινά για σένα. Ο Άλμοντ ρίχνει τον ήρωα και τον αναγνώστη του στα βαθιά, επιδιώκοντας να τους οδηγήσει και τους δυο μέσα από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια ενός δύσκολου, μοναχικού κόσμου σε ένα αισιόδοξο σύμπαν ανθρώπων, δυνατοτήτων και συναισθημάτων. Όχι απαλλαγμένο από κινδύνους και δυσκολίες. Αλλά με το δικαίωμα στην επιλογή και την πεποίθηση ότι κανείς δεν είναι ολομόναχος να προβάλλουν παρήγορα μέσα από μια χιουμοριστική κι ευρηματική γραφή χωρίς κραυγαλέους συναισθηματισμούς, συνεπικουρούμενη από την εξαιρετική εικονογράφηση του Όλιβερ Τζέφερς.

Το αγόρι που κολύμπησε με τα πιράνχας
Ντέιβιντ Άλμοντ
μετάφραση: Κώστια Κοντολέων
Ψυχογιός
272 σελ.
Τιμή € 12,20

Twitter