Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη: «Όταν μίλησε ο χρόνος»

Ανασκαφές στο Ιδαίο Άντρο, σε μια σπηλιά που κρατούσε τέσσερα μέτρα χιόνι μέχρι τον Αύγουστο, αέρηδες του Αιγαίου που ξεσηκώνουν το σύμπαν, αστροπελέκια που καίνε δέντρα, μπόρες και καταιγίδες που μπορούν να σε πνίξουν, φορτηγά σαραβαλιασμένα στον δρόμο για τη Σητεία και τη Ζάκρο, ντεπόζιτα με νερό που κουβαλούσαν γαϊδούρια, πλύσιμο των πιάτων στη θάλασσα, πόλεμος κανονικός με τις τοπικές αρχές που δεν θέλουν ξένους στα μέρη τους, ατέλειωτες διενέξεις, ίντριγκες και πισώπλατα μαχαιρώματα από τους προϊσταμένους και τους επικεφαλής της υπηρεσίας που φθονούν κάθε ικανό ο οποίος πραγματοποιεί μια εντυπωσιακή ανακάλυψη, σαν αυτή των μινωικών παλατιών στις Αρχάνες – μέσα σ’ αυτή την ασυνήθιστη ρουτίνα κυλούσε η ζωή της Έφης Σαπουνά και του Γιάννη Σακελλαράκη, ενός ζεύγους από τα πιο άξια της ελληνικής αρχαιολογίας. Και δεν θα μπορούσαν ν’ αντέξουν αν δεν συναντούσαν την ίδια στιγμή, κατά τη διάρκεια των επίπονων εργασιών τους, ψαράδες που κουβαλούσαν αστακούς μαζί με σφουγγαράδες της Καλύμνου που επέστρεφαν από τη Λιβύη και σταματούσαν στις ακτές της Κρήτης να μαγειρέψουν την κακαβιά τους, μοναστήρια σε μέρη απάτητα με καλόγερους φιλόξενους, υπαίθρια πανηγύρια με αντίσκηνα και κουβέρτες, χωρικούς να τους στεγνώνουν ύστερα από νεροποντές, τον ήχο της βροχής που μοιάζει διαφορετικός όταν πέφτει πάνω στα αρχαία μάρμαρα, την πάχνη που σκεπάζει τα αρχαία μνημεία δίνοντάς τους μια μαγική υπόσταση.

Κι έπειτα, ήταν και οι ανακαλύψεις που τους αντάμειψαν για τον μόχθο τους, ελεφάντινες σφραγίδες σε θολωτούς τάφους, περίτεχνες εστίες, χρυσά ελάσματα με χαράγματα πλοίων, ανάκτορα θερινά αρχαίων ηγεμόνων, πολύτιμοι σφραγιδόλιθοι, ασύλητοι βασιλικοί τάφοι, συμπλέγματα αγαλμάτων, γλυπτά που θέλεις να ψηλαφίσεις για να νιώσεις το παρελθόν, δωρικά κιονόκρανα στις άκρες μονοπατιών, αλλά και η συγκλονιστική αποκάλυψη της τέλεσης ανθρωποθυσιών στη μινωική Κρήτη με στόχο τον εξευμενισμό του κακού που φαίνεται ότι ερχόταν από τον βορρά, από το ηφαίστειο της Σαντορίνης, η έκρηξη του οποίου ήταν από τις ισχυρότερες σ’ όλο τον κόσμο και κατάστρεψε ολοκληρωτικά το εκπληκτικό βασίλειο των Κρητών, που άκμαζε μέχρι τότε.

Το αποτέλεσμα της δουλειάς της είναι ένα πραγματικά καλαίσθητο βιβλίο, με άφθονες πληροφορίες και αφηγήσεις για τη δουλειά και τα ευρήματα των κατά καιρούς ερευνών της σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της ελληνικής επικράτειας, όπου ευτύχησε να εξερευνήσει γωνιές ξεχασμένες κι έρημες, που δεν σταματούν ποτέ να φέρνουν στην επιφάνεια θησαυρούς εκθαμβωτικούς, θαμμένους για χιλιάδες χρόνια στη γη.

Η Έφη Σαπουνά κι ο Γιάννης Σακελλαράκης είχαν τις ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ένας ικανός αρχαιολόγος, δηλαδή εξασκημένο μάτι, άριστη γνώση των πηγών, απέραντη υπομονή και ίσως, πάνω απ’ όλα, καλή σχέση με τους ντόπιους χωρικούς που γνωρίζουν τα μυστικά της τοπιογραφίας και της ιστορίας κάθε περιοχής, ιδιότητες που ξεχωρίζουν έναν ταλαντούχο από έναν συνηθισμένο αρχαιολόγο. Όλες οι θαυμάσιες αρχαιολογικές ανακαλύψεις τους έπρεπε κάθε φορά να προστατευθούν, ν’ αναδειχθούν και να γίνουν γνωστές σ’ ολόκληρο τον κόσμο, οπότε ξεκινούσε η περιήγηση ανά την υφήλιο με στόχο βασικό την ενημέρωση για τα νέα στοιχεία που έρχονταν κάθε φορά στην επιφάνεια και αφορούσαν τη λαμπρή ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, ιστορία μοναδική, για την οποία οι ξένοι απανταχού της γης τιμούν την πατρίδα μας και συχνά δίνουν ανεκτίμητη βοήθεια στους Έλληνες επιστήμονες, που κατατρύχονται από τη γάγγραινα του φθόνου, τη χειρότερη μάστιγα της φυλής μας.

photoSapouna Έχοντας παραδώσει αναρίθμητες σπουδαίες μελέτες πάνω σε δεκάδες αρχαιολογικά ζητήματα κι έχοντας συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό διεθνών εργασιών πάνω στην ελληνική αρχαιολογία, η Έφη Σαπουνά είναι σε θέση πια να δώσει στο αναγνωστικό κοινό μια καταγραφή της πορείας της, βασισμένη στις αναλυτικές ημερολογιακές καταγραφές που είχε κρατήσει όλα τα χρόνια της πλούσιας σταδιοδρομίας της, από τις σκληρές μέρες της Κατοχής μέχρι τη διεθνή αναγνώριση και την καταξίωσή της. Το αποτέλεσμα της δουλειάς της είναι ένα πραγματικά καλαίσθητο βιβλίο, με άφθονες πληροφορίες και αφηγήσεις για τη δουλειά και τα ευρήματα των κατά καιρούς ερευνών της σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της ελληνικής επικράτειας, όπου ευτύχησε να εξερευνήσει γωνιές ξεχασμένες κι έρημες, που δεν σταματούν ποτέ να φέρνουν στην επιφάνεια θησαυρούς εκθαμβωτικούς, θαμμένους για χιλιάδες χρόνια στη γη.