Ντίνος Σιώτης: «Τετράδια Αμερικής»
Το 1987, ο ποιητής Ντίνος Σιώτης (Τήνος, 1944), που είχε σπουδάσει Νομικά στην Αθήνα και Συγκριτική Λογοτεχνία στον Άγιο Φραγκίσκο των ΗΠΑ, εξέδωσε το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Δέκα χρόνια κάπου – το πρώτο του ποιητικό βιβλίο είχε εκδοθεί το 1969. Χρησιμοποιώντας πραγματικά στοιχεία από τη ζωή του, μιλάει για την Αμερική της δεκαετίας του ’70, καλλιεργώντας ένα ποιητικό κλίμα που γοητεύει τον αναγνώστη. Τώρα, πολλά χρόνια αργότερα, ο Σιώτης επανέρχεται στον ίδιο θέμα, την Αμερική, όπου πήγε τον Μάρτιο του 1971 για να δει μιαν Αμερικανίδα, την Τζάνις, την οποία είχε γνωρίσει τυχαία στην Αθήνα. Το βιβλίο του Τετράδια Αμερικής (εκδ. Καστανιώτη, 2023) είναι μια περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής, όπως λέει κι ο υπότιτλος, και αποτελείται από πολλά και ποικίλα κείμενα, άρθρα, κριτικές και ανταποκρίσεις για «τον πολύμορφο χώρο που λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής», όπως γράφει στον Πρόλογό του ο φίλος του Νάνος Βαλαωρίτης (1921-2019).
Σε τούτο «το συνθετικό έργο ζωής», σύμφωνα με τον Βαλαωρίτη, αποτυπώνεται όλη η σχέση του Ντίνου Σιώτη με την αμερικανική λογοτεχνία, τον κόσμο της διανόησης, της πολιτικής, του βιβλίου, των γραμμάτων και των τεχνών. Με τη σειρά της, η επιμελήτρια του βιβλίου, Αγγελική Κορρέ, σημειώνει ότι το βιβλίο δημιουργήθηκε «για να μεταφέρει νοητά τον αναγνώστη στην Αμερική, άγουρο και κατατρομαγμένο μέσα στον όλο χαοτικό της κόσμο…». Η ίδια επέλεξε «εν πλήρει συνειδήσει» να παραλείψει χρονολογίες δημοσίευσης των κειμένων και λοιπές βιβλιογραφικές αναφορές, εκτός από κάποιες χρονολογίες αναφερόμενων γεγονότων, όπου κρίθηκε απαραίτητο. Η επιμελήτρια χώρισε το βιβλίο σε τρία «δαντικά» μέρη με τίτλους «Inferno», «Purgatorio» και «Paradiso», δηλαδή «Κόλαση», «Καθαρτήριο» και «Παράδεισος». Το πρώτο κείμενο τιτλοφορείται «Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση ή εργάτες όλου του κόσμου διαλυθείτε», που αποτελεί κριτική-παρουσίαση του βιβλίου του Τζέρεμι Ράφκιν, στο οποίο γίνεται λόγος για τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις δυνάμεις της αγοράς που μας ωθούν στο κατώφλι ενός κόσμου χωρίς σχεδόν καθόλου εργατικά χέρια.
Μολονότι ο συγγραφέας σχολιάζει μερικά βιβλία δοκιμιακού περιεχομένου, που αφορούν την Αμερική και έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον (ένα από αυτά του δίνει την ευκαιρία να αναφερθεί στον πρόεδρο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι με το σκοτεινό παρελθόν και τους αναρίθμητους έρωτες, λ.χ. με τη Μέριλιν Μονρόε), ο αναγνώστης στέκεται στο κείμενο «Ζει ο Φαλμεράιερ;», όπου κάνει λόγο για το εξής φαινόμενο: στον Τύπο και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης της Αμερικής παρατηρείται τα τελευταία χρόνια (πριν από το 2000) ένας ανθελληνικός παροξυσμός. Πρόκειται, διαβάζουμε, για «μια καλά οργανωμένη επιχείρηση», που προσπαθεί να επιβάλει την άποψη ότι ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είχε ελληνικές ρίζες, η Νίκη της Σαμοθράκης ήταν μαύρη, η εθνικότητα του βασιλιά Πύρρου ήταν αλβανική και ότι σήμερα οι Έλληνες είναι Τούρκοι.
Τα νέα εκδοτικά ήθη καθοδηγούνται από τη χρήση της νέας τεχνολογίας.
Στο κείμενο «Βόρειοι και Νότιοι», ο συγγραφέας σημειώνει πως οι Αμερικανοί είναι άνθρωποι που μπορούν να φτάσουν ακόμα και στην κήρυξη πολέμου σε όποιον αντιτίθεται στην ελευθερία της έκφρασής τους. Κι όμως, στην Αμερική τα βιβλία στις βιβλιοθήκες της αμφισβητούνται καθημερινά. Υπάρχουν ορισμένα κλασικά βιβλία, τα οποία είναι απαγορευμένα ή «αφορισμένα», διαβάζουμε. Μεταξύ αυτών, τα: Σταφύλια της οργής του Στάινμπεκ, Ουρλιαχτό του Γκίνσμπεργκ, Αποχαιρετισμός στα όπλα του Χέμινγουεϊ, Φύλακας στη σίκαλη του Σάλιντζερ, Εν ψυχρώ του Καπότε, Οδυσσέας του Τζόις, Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι του Λόρενς. Άλλα θεωρούνται ακατάλληλα για παιδιά ή ότι έχουν προσβλητική γραφή.
Μολονότι ο συγγραφέας σχολιάζει τον αμερικανικό τρόπο ζωής, το σύστημα διακυβέρνησης, τα πεπραγμένα μερικών Αμερικανών προέδρων, όπως του Κένεντι, του Κλίντον, του Μπους, του Ομπάμα και του Τραμπ, τις συμπεριφορές των Αμερικανών πολιτών, παρατηρούμε πως ενδιαφέρεται πολύ για τη λογοτεχνία, τα βιβλία και τους συγγραφείς. Στο «Η εκδίκηση του “φυσικού” βιβλίου και η κρίση των e-books» χαίρεται που τα ηλεκτρονικά βιβλία δεν κατάφεραν να βλάψουν τα χάρτινα βιβλία και καταλήγει με τη φράση «Το φυσικό βιβλίο δεν ηττάται με τίποτε». Μιλάει, επίσης, για τα λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα και την Αμερική, τονίζοντας πως στη χώρα μας τα περιοδικά που άφησαν εποχή τον αιώνα που πέρασε ήταν τρία, τα Νέα Γράμματα, η Επιθεώρηση Τέχνης και το Πάλι. Ναι μεν ήταν πολύ μικρά από άποψη κυκλοφορίας, αλλά η επιρροή που ασκούσαν στον μικρόκοσμο των συγγραφέων ήταν τεράστια.
Άλλο θέμα που θίγει είναι εκείνο των μικρών βιβλιοπωλείων, τα οποία στην Αμερική άρχισαν να εξαφανίζονται εξαιτίας των διαδικτυακών πωλήσεων και της εταιρείας Amazon. Τη δεκαετία του ’50 η Βοστόνη είχε περισσότερα από πενήντα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και το 2004 είχαν μείνει γύρω στα πέντε. Επίσης, στο κεφάλαιο «Νέα αμερικανικά εκδοτικά ήθη», ο συγγραφέας αναφέρει πως παλιά όταν ένας Αμερικανός είχε έτοιμο ένα βιβλίο, έβαζε το χειρόγραφο σε φάκελο, τον ταχυδρομούσε σ’ έναν εκδότη και περίμενε την απάντηση. Τώρα, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά. Ο εκδότης απαιτεί από τον συγγραφέα να έχει δικό του website, δικό του blog, δικό του facebook και twitter. Επίσης, πρέπει να ξέρει πόσες χιλιάδες αντίτυπα μπορούν να πουληθούν τον πρώτο μήνα μέσω των social media. Και το σημαντικότερο: αν οι επιμελητές του εκδοτικού οίκου προτείνουν αλλαγές στους ήρωες, ακόμα και στην πόλη όπου τοποθετείται η ιστορία, ο συγγραφέας πρέπει να δεχτεί. Γενικά, τα νέα εκδοτικά ήθη καθοδηγούνται από τη χρήση της νέας τεχνολογίας.
Σε τούτο το βιβλίο με τις προσωπικές του απόψεις για πλείστα θέματα, ο Ντίνος Σιώτης μιλάει και για το πώς βρέθηκε στην Αμερική. Μάλιστα αναφέρει και δυο γυναίκες, την Τζάνις και την Έλεν – υπάρχουν και στο Δέκα χρόνια κάπου. Η πρώτη σπούδασε Γλωσσολογία και έγινε καθηγήτρια σε πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, με τη δεύτερη πήγε διακοπές με το σπορ αμάξι της οικογένειας στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας, όπου γνώρισε τον Μπομπ Ντίλαν…
Τετράδια Αμερικής
Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής
Ντίνος Σιώτης
Πρόλογος: Νάνος Βαλαωρίτης
Εισαγωγή: Αγγελική Κορρέ
Εκδόσεις Καστανιώτη
σ. 576
ISBN: 978-960-03-7110-9
Τιμή: 20,00€
