Ο Στιούαρτ ΜακΜπράιντ, γνωστός συγγραφέας μυθιστορημάτων που έχουν γίνει μπεστ σέλερ, υπογράφει μια σειρά βιβλίων µε πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Λόγκαν ΜακΡέι, ενώ έχει γράψει και το φουτουριστικό θρίλερ Halfhead. Για τα μυθιστορήματά του µε ήρωα τον ΜακΡέι τιµήθηκε µε τα βραβεία CWA’s Dagger in the Library, Barry Award for the Best Debut Novel και Best Breakthrough Author at the ITV3 Crime Thriller Awards. Ο ΜακΜπράιντ ζει στη βορειοανατολική Σκοτία µε τη γυναίκα του, Φιόνα, τη γάτα τους, Γκρέντελ, ένα εκατοµµύριο αράχνες (αβάπτιστες ακόµα) και έναν λαχανόκηπο γεµάτο αγριόχορτα (που ακούει στο όνοµα Φρανκ). Το μυθιστόρημά του Σφαγείο ψυχών (μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 2020) μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Πώς ξεκίνησε η συγγραφή του μυθιστορήματος Σφαγείο ψυχών;

Ακούγεται απίστευτο, όμως όλα ξεκίνησαν όταν ο χασάπης της γειτονιάς μου πήρε σύνταξη. Ήταν εξαιρετικός στη δουλειά του και δυσκολευτήκαμε πολύ να βρούμε κάποιον άλλο που να μπορούμε να εμπιστευτούμε. Εκείνο το διάστημα άρχισε να τριβελίζει το μυαλό μου η εξής σκέψη: Πώς μπορούμε να ξέρουμε τι τρώμε; Στο σουπερμάρκετ αγοράζουμε το κρέας συσκευασμένο σε πλαστική μεμβράνη, επομένως το περιεχόμενό του θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε. Άρχισα λοιπόν να κάνω μια έρευνα στις αλυσίδες τροφίμων σχετικά με το κρέας, όχι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, και κατέληξα ότι οτιδήποτε αφορά το φαγητό είναι θολό και ανεξιχνίαστο. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα κάποιου που προμηθεύει τις αλυσίδες τροφίμων με ανθρώπινο κρέας. Έγραψα το Σφαγείο ψυχών το 2007, έξι χρόνια πριν από το σκάνδαλο που ξέσπασε με το αλογίσιο κρέας. Θα έλεγε κανείς ότι, κατά κάποιον τρόπο, το βιβλίο ήταν προφητικό...

Ο τίτλος σας είναι συμβολικός ή κυριολεκτικός;

Και τα δύο, θα έλεγα. Στη Σκοτία του 16ου αιώνα τα κρεοπωλεία αποκαλούνταν «σφαγεία» και οι κρεοπώλες «σφαγείς». Στην ιστορία του βιβλίου υπάρχει όντως ένα σφαγείο, ισχύει όμως και η αναφορά στην παλιά έννοια της λέξης.

Ο τρόμος χτυπά και πάλι στη Γρανιτένια Πόλη. Γιατί τα τελευταία χρόνια έχουμε ξεσπάσματα βίας που παίρνουν μέσω των ΜΜΕ μεγάλη έκταση και κάνουν τους ανθρώπους να τρέμουν ότι απειλείται η σωματική τους ακεραιότητα;

Υπάρχουν άνθρωποι φοβερά εγωιστές, που θεωρούν ότι κανείς άλλος δεν είναι σημαντικός πέρα από τους ίδιους. Πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν χωρίς να έρχονται αντιμέτωποι με συνέπειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα κάποιοι πολιτικοί με κραυγαλέα συμπεριφορά, που καταφέρνουν να ξεφεύγουν πάντα χωρίς καμία λογοδοσία. Έπειτα, υπάρχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που φαίνεται ότι άνοιξαν τον δρόμο για να είμαστε οργισμένοι με τους πάντες και τα πάντα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κρίνουν τους ανθρώπους με τους οποίους διαφωνούν ως κατώτερα όντα. Και, από τη στιγμή που φτάνει κάποιος στο σημείο να χαρακτηρίζει κάποιον άλλο κατώτερο ον, σε καμία περίπτωση δεν θα τον περιορίσει η αξιοπρέπεια ή η ηθική. Πρόκειται για ένα τοξικό μείγμα μίσους και πεποίθησης που απλώνει τη σκιά του σε όλους τους τομείς της ζωής.

Όταν ένα εμπορικό κοντέινερ γεμάτο ανθρώπινο κρέας εμφανίζεται στο λιμάνι του Αμπερντίν, αρχίζει να ξετυλίγεται το νήμα του μεγαλύτερου μυστηρίου στην ιστορία της πόλης. Το γεγονός αυτό έχει κάποιο έρεισμα στην πραγματικότητα ή είναι καθαρή μυθοπλασία;

Πρόκειται για καθαρή μυθοπλασία! Στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν πωλείται ανθρώπινο κρέας (τουλάχιστον απ’ όσο ξέρουμε…). Από την άλλη, τα βιβλία μου δεν βασίζονται ποτέ σε πραγματικές εγκληματικές υποθέσεις, επομένως μπορείτε να τρώτε λουκάνικα χωρίς τον φόβο ότι μπορεί να περιέχουν κάτι από δικηγόρο, ιερέα ή στρατιωτικό. Ή μήπως όχι…;

Ακούγεται απίστευτο, όμως όλα ξεκίνησαν όταν ο χασάπης της γειτονιάς μου πήρε σύνταξη.

Είκοσι χρόνια πριν, ο φονιάς σφάζει ανθρώπους σε ολόκληρη τη Βρετανία. Από πού αντλούν αυτή την υπέρμετρη βία τέτοιου είδους δολοφόνοι;

Συμβαίνει συχνά να συγχέει κανείς τους κοινούς εγκληματίες με το είδος ανθρώπων με το οποίο ασχολούμαι εγώ στα βιβλία μου, τους κατά συρροή δολοφόνους. Φυσικά οι πράξεις που κάνουν είναι εγκληματικές, σπάνια όμως τις κάνουν για προσωπικό συμφέρον. Κάνουν ό,τι κάνουν όχι γιατί είναι κακοί, τεμπέληδες ή άπληστοι. Λειτουργούν έτσι γιατί είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούν να εξηγήσουν τον κόσμο. Δεν λειτουργούν σαν να κλέβουν τράπεζες για ν’ αγοράσουν ό,τι επιθυμούν, το κάνουν γιατί μόνο έτσι μπορούν να ζήσουν. Οι άνθρωποι ως είδος είμαστε ικανοί για τις μεγαλύτερες φρικαλεότητες. Η μόνη διαφορά ανάμεσά μας είναι αν μπορούμε να δικαιολογήσουμε τις πράξεις μας στον εαυτό μας ή όχι.

Τι θα μπορούσε να κάνει η Πολιτεία για τους αμείλικτους εγκληματίες πέρα από τον εγκλεισμό;

Για τους κατά συρροή δολοφόνους, με τους οποίους ασχολούμαι στα βιβλία μου, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να παρεμβαίνει νωρίς στη ζωή τους, πριν σκοτώσουν. Από τη στιγμή που ένας άνθρωπος ταυτίζεται με τη φαντασίωση ότι σκοτώνει ανθρώπους δεν θα περάσει πολύς καιρός για να προσπαθήσει να κάνει αυτή τη φαντασίωση πραγματικότητα. Πολύ συχνά στη μυθοπλασία οι κατά συρροή δολοφόνοι αναπαρίστανται ως ευφυέστατοι εγκληματίες, στους οποίους αρέσει να παίζουν παιχνίδια με την αστυνομία. Αυτό, ωστόσο, απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Οι περισσότεροι κατά συρροή δολοφόνοι είναι καταρρακωμένοι και με σοβαρότατα ψυχικά νοσήματα. Επομένως, η κοινωνία πρέπει να εντοπίζει και να στηρίζει τους ευάλωτους πολίτες της, διαφορετικά όλα αυτά τα φαινόμενα θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Παρ’ όλα αυτά, όταν συμβαίνουν τέτοιου τύπου εγκλήματα το μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει η Πολιτεία είναι να τοποθετήσει τους θύτες κάπου όπου δεν θα μπορούν να κάνουν κακό σε άλλους ανθρώπους. Γιατί θα συνεχίσουν να είναι επικίνδυνοι.

Ο επιθεωρητής Λόγκαν ΜακΡέι συνειδητοποιεί ότι η υπόθεση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο φαίνεται. Πώς παίρνει το θάρρος να την αναλάβει;

Ο Λόγκαν δεν είναι κλασικός ήρωας ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Συνήθως σε τέτοιου τύπου ιστορίες πρωταγωνιστής είναι ένας εντυπωσιακός επιθεωρητής αστυνομίας με ιδιαίτερο χαρακτήρα (θυμηθείτε τον Μορς με την αφιλτράριστη μπίρα, τα κλασικά αυτοκίνητα και την όπερα, τον Ρέμπους με το ουίσκι και τη μουσική, τον Σέρλοκ με το βιολί, το όπιο και την αδιάλλακτη λογική) και έναν στενό συνεργάτη – έναν συνηθισμένο άνθρωπο με τον οποίο, κατά κάποιον τρόπο, ταυτίζεται ο αναγνώστης, καθώς ο ρόλος του είναι να εξηγεί τα γεγονότα ώστε αυτός που διαβάζει την ιστορία να μπορεί να την κατανοήσει. Ο Λόγκαν με καθοδήγησε ώστε ν’ αλλάξω αυτή τη δυναμική. Ο ήρωάς μου είναι ένα συνηθισμένος άνθρωπος, ένας καθημερινός τύπος παγιδευμένος σε φρικτές καταστάσεις, που κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να τα καταφέρει. Βρίσκει το θάρρος γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, αφού πολλοί άνθρωποι εξαρτώνται από εκείνον.

Διαβάζοντας τις σελίδες του βιβλίου, γνωρίζουμε το αξεπέραστο σκοτσέζικο χιούμορ. Είναι κι αυτό ένα στοιχείο που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει;

Την εποχή που έγραφα το βιβλίο, αυτό ήταν πράγματι ένα αρκετά ιδιαίτερο στοιχείο. Παρόλο που υπάρχουν πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα που αναπαριστούν τους αστυνομικούς σαν «μηχανές δικαιοσύνης» που εκφράζουν συναισθήματα μόνο όταν αναλογίζονται τα θύματα, πλέον πολλοί συγγραφείς δίνουν την ευκαιρία στους ήρωές τους να συμπεριφέρονται ως κανονικοί άνθρωποι. Έχουν αίσθηση του χιούμορ. Η ικανότητα να κάνουμε ο ένας τον άλλο να γελάει έχει βαθιές ρίζες στο ανθρώπινο είδος. Άλλωστε, κάπως έτσι καταφέραμε να κάνουμε το άλμα από έναν μικρό κύκλο πρωτευόντων με τσιμπούρια και ψύλλους στις ομάδες και τους κοινωνικούς κύκλους της εποχής μας. Οι αστυνομικοί είναι άνθρωποι όπως εσείς κι εγώ, δεν είναι κάποια άγνωστα και παράξενα όντα. Όταν βρεθούν σε ομάδες, διασκεδάζουν μεταξύ τους. Κάπως έτσι λειτουργούν όλες οι ομάδες, τουλάχιστον όλες οι ομάδες στις οποίες δούλεψα εγώ. Το μόνο που χρειάστηκε να κάνω στο βιβλίο ήταν να χτίσω τους χαρακτήρες των ηρώων μου από το μηδέν.

Η ικανότητα να κάνουμε ο ένας τον άλλο να γελάει έχει βαθιές ρίζες στο ανθρώπινο είδος.

Απρόοπτα γεγονότα μάς καθηλώνουν. Υπάρχει κάποια τεχνική, ώστε να υπάρχει σασπένς και αγωνία σ’ ένα βιβλίο;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δημιουργήσει σασπένς ένας συγγραφέας, νομίζω όμως ότι ένας από τους καλύτερους είναι να μη δίνει στον αναγνώστη τα πάντα στο πιάτο. Όσοι διαβάζουν αστυνομικά μυθιστορήματα δεν είναι ανόητοι – μπορούν να τα καταφέρουν μια χαρά, αν τους δοθεί η απαραίτητη πληροφορία. Δεν υπάρχει λόγος ο συγγραφέας να τους εξηγεί τα πάντα. Το μόνο που πρέπει να κάνει είναι να τους εμπιστευτεί και να τους κάνει μέλη της ομάδας του. Εγώ προσωπικά, για ν’ αποφεύγω την ανάλυση, όπου αυτό είναι δυνατό, εντάσσω πολλές αισθητηριακές πληροφορίες στα βιβλία μου. Θέλω ο αναγνώστης να νιώθει ότι βρίσκεται στο ίδιο δωμάτιο με τους ήρωες και όχι καθισμένος στο σπίτι του διαβάζοντας γι’ αυτούς. Είναι σίγουρο ότι αυτό βοηθάει στη δημιουργία ατμόσφαιρας.

Το μυθιστόρημα ανήκει στην κατηγορία του θρίλερ;

Μου αρέσει να χαρακτηρίζω τα βιβλία μου «αστυνομικά θρίλερ», διότι δανείζονται στοιχεία και από τα δύο είδη. Όμως στο DNA του Σφαγείου ψυχών υπάρχουν στοιχεία και από τα μυθιστορήματα τρόμου που λάτρευα στη νεανική μου ηλικία –τα βιβλία του Στίβεν Κινγκ και του Τζέιμς Χέρμπερτ, για παράδειγμα– αλλά και μια νότα από τις ταινίες τρόμου της δεκαετίας του ’80 – βρισκόμαστε στην περίοδο του Χάλοουιν, ο ήρωάς μου φοράει μάσκα και κρατάει ένα μεγάλο βρόμικο μαχαίρι…

Είναι αλήθεια ότι οι αναγνώστες διαβάζουν περισσότερα βιβλία σε εποχές όπως η σημερινή με την πανδημία;

Τα βιβλία δεν είναι απλώς μια διέξοδος από όλα τα φρικτά πράγματα που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή. Μας δίνουν την ευκαιρία να ζήσουμε τη ζωή άλλων ανθρώπων. Υπάρχει κάτι απελευθερωτικό να μπορούμε να ζούμε σ’ έναν κόσμο που δεν έχει καταληφθεί από μια ενδεχομένως θανατηφόρα ασθένεια, έναν κόσμο γεμάτο λοκντάουν και αντισηπτικά. Με τα βιβλία μπορούμε να κατακτήσουμε άπειρους κόσμους, όπου ο Covid-19 απλώς δεν υπάρχει.

Ποια είναι η γνώμη σας για την Ελλάδα;

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω ταξιδέψει ποτέ στην Ελλάδα. Θα το ήθελα πολύ – αν και για λίγο καιρό ακόμα δεν μπορώ να το κάνω. Το φαγητό σας είναι καταπληκτικό, η ιστορία σας εντυπωσιακή και τα τοπία σας μαγευτικά. Ίσως όταν τελειώσουν όλα αυτά που περνάμε…

Tι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Να είστε ασφαλείς και υγιείς, να φροντίζετε τον εαυτό σας και τους αγαπημένους σας. Θα τα καταφέρουμε.

Σφαγείο ψυχών
Stuart MacBride
μετάφραση: Αγορίτσα Μπακοδήμου
Ελληνικά Γράμματα
576 σελ.
ISBN 978-960-19-0797-0
Τιμή €17,00

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Raynor Winn: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Στέλιος Παρασκευόπουλος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Έλενα Χουζούρη: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Twitter