Χρυσοξένη Προκοπάκη: συνέντευξη στη Ράνια Μπουμπουρή
Η Χρυσοξένη Προκοπάκη είναι συγγραφέας και εκδότρια. Γεννήθηκε το 1981 στο Ρέθυμνο και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ (Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία). Το 2017 ίδρυσε και διευθύνει από τότε τις Εκδόσεις Στίξις. Είναι εκπαιδευόμενη στην ψυχοθεραπεία Gestalt. Έχει εκδώσει πέντε βιβλία: Αβαρής (Μικρή Στίξις, 2024), Μαργαρίτες (Στίξις, 2020), Μια τυχαία Ιφιγένεια (Στίξις, 2017), Λευκό μακρύ παλτό (και άλλες ιστορίες) (Μανδραγόρας, 2016· το 2017 εκδόθηκε στα γαλλικά από την Paulette Éditrice, Long manteau blanc) και Μέλαινα χολή (Άπαρσις, 2013). Στις 8 Μαρτίου 2024, στις 20:30, στον Ιανό (Σταδίου 24, Αθήνα), οι Εκδόσεις Στίξις γιορτάζουν τα 7 χρόνια από την ίδρυσή τους και την παρουσίαση της νέας σειράς «Μικρή Στίξις» (Αβαρής της Χρυσοξένη Προκοπάκη, Η μοιραία μετάφραση του Γιώργου Δουατζή, Η Θεός του Μιχάλη Σηφάκη και Ο Μέλλον του Στέφανου Τζιουβάρα).
Πού και πότε γεννηθήκατε; Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για τα παιδικά σας χρόνια;
Γεννήθηκα το 1981 στο Ρέθυμνο. Ανάμεικτα τα συναισθήματα των παιδικών χρόνων. Όμορφα και ξέγνοιαστα. Στο σπίτι υπήρχε πάντα ζωή, κινητικότητα. Πολύ παιχνίδι με τα αδέρφια μου. Δεν υπήρχε χρόνος για να βαρεθείς. Ο θάνατος του πατέρα μου, στην αρχή της εφηβείας, άλλαξε το σκηνικό. Ήταν καθοριστικός. Σαν να μεγάλωσα απότομα. Τότε ήταν που ξεκίνησα να γράφω. Και να διαβάζω περισσότερο.
Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο εκείνη την εποχή;
Ευτυχώς, είχαμε μία αρκετά πλούσια βιβλιοθήκη, είχα πολλές επιλογές. Αγαπημένα βιβλία: τα Ψάθινα καπέλα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη και το Καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη. Εκείνη την εποχή «γνώρισα» και τον Τάσο Λειβαδίτη. Το Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα ήταν η πρώτη συλλογή που διάβασα και με συγκλόνισε.
Εφτά χρόνια Εκδόσεις Στίξις, λοιπόν, που θα τα γιορτάσετε την Παρασκευή 8 Μαρτίου στον Ιανό. Ποιο είναι το εκδοτικό σας στίγμα και ποιος ο απολογισμός της εκδοτικής πορείας σας μέχρι σήμερα;
Εφτά χρόνια σκληρής προσπάθειας που απαίτησαν κόπο, χρόνο και μας χάρισαν πολλές χαρές. Κάθε βιβλίο που έχουμε εκδώσει, αυτά τα εφτά χρόνια, φέρει τη δική του ιστορία. Τα κριτήρια επιλογής είναι ποιοτικά και όχι εμπορικά. Θέλουμε τα βιβλία μας να φέρουν κάτι νέο, να προβληματίζουν, να αποτελούν αφορμή για σκέψη. Σημαντικό κομμάτι των εκδόσεών μας αποτελούν οι συγγραφείς και οι μεταφραστές που μας έχουν εμπιστευτεί το έργο τους. Είναι σπουδαίο να έρχεσαι σε επαφή με τον δημιουργό που έχει αποθέσει στο χαρτί τον εαυτό του, ένα μέρος της ύπαρξής του και σ’ το παραχωρεί για να το φέρεις στο φως. Είναι τιμή για εμάς. Απολογιστικά, χαίρομαι που τα βιβλία μας έχουν βρει το αναγνωστικό τους κοινό και, παρά τις δυσκολίες των καιρών και το ανταγωνιστικό περιβάλλον, έχουν κατακτήσει μία σημαντική θέση στον εκδοτικό χώρο.
Υπάρχουν περιπτώσεις που η ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού δεν ήταν αυτή που αναμένατε;
Κάθε βιβλίο θέλει τον χρόνο του για να κάνει τη διαδρομή του. Υπάρχουν βιβλία που περιμέναμε να πάνε καλύτερα, αλλά λόγω συγκυριών δεν πήγαν τόσο καλά, και άλλα, και μάλιστα ποιητικά, που έκαναν πωλήσεις-έκπληξη.
Πόσους τίτλους εκδίδετε ετησίως και σε ποιες κατηγορίες ανήκουν;
Κατά μέσο όρο εκδίδουμε έξι με οκτώ βιβλία τον χρόνο. Είναι ποίησης, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας (από τα γαλλικά), θεατρικά και δοκίμια. Σημαντική θέση πάντως κατέχει η ποίηση, που είναι κατά βάση ένα μη εμπορικό είδος.
Κάθε βιβλίο που έχουμε εκδώσει, αυτά τα εφτά χρόνια, φέρει τη δική του ιστορία. Τα κριτήρια επιλογής είναι ποιοτικά και όχι εμπορικά.
Ποια είναι τα επόμενα τρία υπό έκδοση βιβλία;
Τον Μάρτιο θα κυκλοφορήσουν οι Ημιτελείς, το έκτο μου βιβλίο. Μιλάει για τις σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας, για τα τραύματα που φέρει το κάθε μέλος, για τις διαδρομές που διανύει ο καθένας και μένουν ημιτελείς, όπως και οι ίδιοι οι άνθρωποι. Θα ακολουθήσει ένα δοκίμιο της Κατερίνας Δασκαλάκη για τον δημόσιο λόγο κάθε μορφής (πολιτικό, δημοσιογραφικό, διαδικτυακό) και πόσο αυτός διαμορφώνει την πραγματικότητα που ζούμε. Το τρίτο θα είναι μία συγκεντρωτική έκδοση των διηγημάτων του Γιώργου Δουατζή.
Ποια είναι η σχέση σας με το ebook και το audiobook;
Το ebook και το audiobook έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Ίσως όχι όπως στο εξωτερικό, αλλά όλα δείχνουν ότι καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο. Δεν το βρίσκω κακό. Το κάθε είδος έχει τους αποδέκτες του και εξυπηρετεί σίγουρα μία ανάγκη. Ακόμα δεν έχουν προχωρήσει σ’ αυτά, όμως είναι θέμα χρόνου. Δεν θεωρώ ότι το έντυπο βιβλίο απειλείται από τις άλλες μορφές βιβλίων. Σίγουρα όμως αποτελεί μία ξεχωριστή εμπειρία ανάγνωσης. Βέβαια, εγώ πιστεύω ότι με το τυπωμένο βιβλίο δημιουργούμε άλλου είδους σχέση. Η ανάγνωση έχει άλλο βάρος, που δεν μπορεί να συγκριθεί με το ψηφιακό ή το ακουστικό.
Πριν καλά καλά ξεμπερδέψουμε με την πανδημία, ξέσπασε η ενεργειακή κρίση με άμεσο αντίκτυπο στην αγορά του βιβλίου. Εσείς πώς αντιμετωπίζετε τα νέα δεδομένα;
Με υπομονή, προσπάθεια και συνεχείς αναδιατάξεις των στόχων μας σε επίπεδο παραγωγής και κόστους, χωρίς να υποβαθμίζουμε ποιοτικά τις εκδόσεις. Κρίσεις θα ανακύπτουν συνεχώς και καλούμαστε να προσαρμοζόμαστε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάθε φορά.
Πολλοί λένε ότι κάποιο βιβλίο τούς άλλαξε τη ζωή. Ισχύει κάτι τέτοιο για σας;
Όχι, δεν μπορώ να πω ότι ισχύει για μένα κάτι τέτοιο. Σίγουρα το βιβλίο μπορεί να αποτελέσει ένα δυνατό ερέθισμα, δεν αρκεί όμως από μόνο του για να αλλάξει τη ζωή μας. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που παίζουν καθοριστικό ρόλο. Και για να επέλθει η αλλαγή χρειάζεται να είμαστε ανοιχτοί και οι ίδιοι σ’ αυτό που συμβαίνει. Αυτό πάντως που έχω διαπιστώσει είναι ότι στη συγγραφή κάθε βιβλίου μου αναθεωρώ κάθε φορά τη ματιά μου στον εαυτό μου και τον κόσμο.
Κατά συνέπεια, το ίδιο συνέβη και με το τελευταίο σας βιβλίο: Αβαρής. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτό.
Ο Αβαρής ανήκει στη νέα σειρά «Μικρή Στίξις» που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό και αποτελείται από βιβλία μικρού μεγέθους με ιδιαίτερες θεματικές. Πρόκειται για τρεις θεατρικούς μονολόγους με εμφανές το σουρεαλιστικό στοιχείο. Μιλάει για το βάρος της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα σε μια κοινωνία στην οποία επικρατούν, κατά κύριο λόγο, οι προστακτικές, οι κανόνες, τα στερεότυπα. Είναι ένα εσωτερικό ταξίδι μέσα στον κόσμο, με προορισμό τον εαυτό.
