Πασχάλης Λαμπαρδής: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Ο Πασχάλης Λαμπαρδής ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει ψυχολογία, με μεταπτυχιακές σπουδές στην κλινική και κοινοτική ψυχολογία. Ασχολείται με την ανθρώπινη συμπεριφορά, τόσο ερευνητικά όσο και με τη θεραπεία ψυχικών διαταραχών, καθώς και με τη συγγραφή βιβλίων. Πιστεύει ότι η τέχνη του λόγου έχει λυτρωτική δύναμη και ότι η πίστη μπορεί να κάνει μικρά και μεγάλα θαύματα στη ζωή μας. Έχει γράψει τα βιβλία: Υπόθεση ζωής (Μαλλιάρης), Ο ταξιδευτής του Βοσπόρου (α’ έκδοση Ιωλκός, Βραβείο λογοτεχνίας και πνευματικών αξιών 2002, β’ έκδοση Πατάκης), Οι φύλακες της Ανατολίας (Πατάκης), Η κοιλάδα των σπαθιών (Πατάκης), Κάθετη έξοδος (Πατάκης, Βραβείο Αναγνωστών 2012), Ένα (Πατάκης), Ξαναγράφω τη ζωή μου απ’ την αρχή (Πατάκης),καθώς και αρκετά διηγήματα. Το τελευταίο του βιβλίο, Πρόβα ζωής, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου Πρόβας ζωής;
Κατά μία έννοια ήρθαν και με αντάμωσαν οι ήρωές του. Ήταν τόσο έντονη η παρουσία τους στη σκέψη μου, που ενώ έγραφα ένα άλλο βιβλίο, αναγκάστηκα να το διακόψω για να γράψω αυτό που ζητούσε επίμονα τη γέννησή του. Η απρόσκλητη παρουσία των συγκεκριμένων ηρώων πριν από δυόμισι χρόνια περίπου σαφώς οφείλεται στις αναζητήσεις μου και στις ψυχογενείς επιδράσεις της περιβάλλουσας κοινωνίας. Ήρθαν για να δώσουν απαντήσεις στα ζοφερά γεγονότα της εποχής μας, με θύματα και θύτες μικρούς και μεγάλους.
Ποια είναι η διαφορά του νέου βιβλίου σας από τα προηγούμενα;
Κάθε βιβλίο μου είναι μοναδικό, αλλά όλοι σχεδόν οι ήρωες παλεύουν να κατακτήσουν το νόημα της ζωής και της ύπαρξής τους, που για τον καθένα είναι διαφορετικό. Στην Πρόβα ζωής φωτίζονται περισσότερο τα αίτια που μπορούν να μας κατευθύνουν σε μια πορεία ζωής ξένης προς εμάς. Οι πρώτες καταχωρίσεις, αν είναι δυσλειτουργικές, μπορούν να αποτελέσουν τις παιδικές μας φυλακές. Σημασία έχει να συνειδητοποιήσουμε πού είμαστε ενταγμένοι και να απελευθερωθούμε απ’ αυτές τις ισόβιες φυλακές, ακολουθώντας τα βήματα που αποκαλύπτει το βιβλίο.
Γιατί στα μυθιστορήματα εστιάζετε το ενδιαφέρον σας στην ψυχολογία των πρωταγωνιστών και στα σύγχρονα προβλήματα;
Γιατί αυτό χρειάζεται σήμερα ο άνθρωπος. Εγκλωβισμένος στον κυκεώνα των σύγχρονων προβλημάτων, της άγνοιας και των ψευδαισθήσεων, μοιάζει ανήμπορος να πάρει τη ζωή στα χέρια του και να τη ζήσει πραγματικά. Σ’ αυτό το δράμα και τον πόνο του ανθρώπου δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια, ούτε να στρέψω αλλού το συγγραφικό μου ενδιαφέρον.
Σημασία έχει να συνειδητοποιήσουμε πού είμαστε ενταγμένοι και να απελευθερωθούμε απ’ αυτές τις ισόβιες φυλακές, ακολουθώντας τα βήματα που αποκαλύπτει το βιβλίο.
Ποιος είναι ο ρόλος της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς στην καθημερινή μας ζωή;
Η ψυχολογία προσφέρει το κλειδί για να ξεκλειδώσει κανείς τα άλυτα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής και συμπεριφοράς, ώστε να δει την αλήθεια του και να βαδίσει μ’ αυτή στη ζωή του. Χωρίς καλή ψυχολογία τίποτε καλό δεν κερδίζεται. Ακόμη και ο ρόλος της τύχης στη ζωή μας δεν είναι και τόσο τυχαίος. Προκύπτει από μια δική μας πρόκληση και από την ενέργεια που κυλά μέσα μας. Άλλωστε, το πνεύμα συνάδει με το σώμα κι όταν νοσεί το πνεύμα, νοσεί και το σώμα. Οπότε, ο ρόλος της ψυχολογίας είναι να ελευθερώνει, να λυτρώνει και να αναγεννά.
Στην Πρόβα ζωής, πέρα από τους ενήλικες γοητεύετε και τους έφηβους. Πώς το καταφέρνετε;
Εστιάστηκα σε ένα θέμα που αφορά την πλειονότητα των ανθρώπων, αφού κάθε ενήλικας κρύβει μέσα του ένα παιδί. Αυτό του δίνει εντολές για το πώς θα συμπεριφερθεί και θα δράσει στις κρίσιμες στιγμές. Έχω επιλέξει να ασχοληθώ με την ηλικιακή ομάδα των νέων, γιατί σ’ αυτή την ηλικία φαίνεται ξεκάθαρα ο τρόπος που παγιδεύεται κάποιος στις παιδικές του φυλακές. Είναι μια εποχή ορόσημο για τον άνθρωπο, που θα τον συνοδεύει για πάντα. Μια εποχή συνειδητοποίησης και της απόφασης αν θα παραδοθεί άνευ όρων στις φυλακές του ή αν θα αυτονομηθεί, ώστε να κερδίσει πίσω τη ζωή του.
Γιατί τα περισσότερα προβλήματα των νέων εστιάζονται στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον;
Είναι επόμενο, αφού μέσα σ’ αυτά τα περιβάλλοντα διαπλάθεται ο χαρακτήρας τους. Είναι σύνηθες οι γονείς να μεταφέρουν εν αγνοία τους τις δικές τους αντιλήψεις, τις οποίες υιοθετούν τα παιδιά και γίνονται ο δρόμος τους. Οι πρώτες καταχωρίσεις της ζωής μας δημιουργούν ρυθμίσεις στους διαδρόμους του μυαλού και μετά λειτουργούμε βάσει αυτών, έστω κι αν μας τραβούν προς τα πίσω και δεν μας αφήνουν να εξελιχθούμε. Σήμερα οι νέοι αναζητούν υγιή πρότυπα κι όταν δεν τα βρίσκουν, συγκρούονται με τον εαυτό τους και με τους γύρω τους.
«Ας σταματήσουμε επιτέλους να κατηγορούμε συνεχώς τους άλλους, την κοινωνία, τη ζωή, το σύστημα, και να δούμε τι γίνεται με εμάς», γράφετε. Από πού μάθαμε να ρίχνουμε τα βάρη στους άλλους;
Από την απουσία ευθύνης και ωριμότητας. Όταν δεν αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη που του αναλογεί, ρέπει προς τη θυματοποίηση. Και τα θύματα της ζωής μαθαίνουν από νωρίς να ρίχνουν τα βάρη στους άλλους, θεωρώντας τους υπεύθυνους για ό,τι δεν πάει καλά στη ζωή τους. Δυστυχώς, ο κόσμος μας δεν διαφέρει και πολύ από τις συνθήκες που διέπουν μια ζούγκλα, οπότε κι εμείς οφείλουμε να μάθουμε να παλεύουμε, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κρατηθούμε όρθιοι σ’ αυτή τη ζωή.
Αρέσει στους Έλληνες να κάνουν αυτοκριτική;
Συνήθως ασκούν κριτική στους άλλους, η οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι και αδυσώπητη. Είθισται, βέβαια, όσοι ασκούν τέτοιου είδους κριτική, μετά να τη στρέφουν και εναντίον τους με την ίδια ένταση. Στήνουν τον εαυτό τους στον τοίχο και τον μαστιγώνουν αλύπητα. Εδώ η κριτική γίνεται αυτομαστίγωμα. Για μένα αυτοκριτική σημαίνει να αναγνωρίζει κανείς τα λάθη του και μετά να αρχίζει σιγά σιγά να τα διορθώνει. Να ξέρει πού είναι το στίγμα του στον χάρτη και –αναγνωρίζοντας πως θα υπάρχουν καλύτεροι από εκείνον, όπως και πολλοί χειρότεροι– να εστιάζει στην προσωπική του εξέλιξη, να γίνεται λίγο καλύτερος από χθες.
Όταν δεν αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη που του αναλογεί, ρέπει προς τη θυματοποίηση.
Ο Λεωνίδας είναι προβληματικός μαθητής. Για ποιον λόγο βάζουμε τέτοιου είδους ταμπέλες και ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους;
Όταν δεν έχουμε τον χρόνο, τη θέληση και τις γνώσεις να δούμε, πίσω από τα φαινόμενα, τις αξίες και τα ταλέντα τους. Όταν δεν σκύβουμε στα προβλήματά τους, ώστε να ελευθερωθούν από αυτά. Όταν δεν παρέχουμε ουσιαστική στήριξη, ώστε να ξεδιπλώσουν τα χαρίσματά τους. Τότε υιοθετούμε το στερεότυπο του προβληματικού παιδιού.
Γιατί οι γονείς δεν πλησιάζουν τα παιδιά τους και προτιμούν τον αρνητισμό, τον λεκτικό εκβιασμό ή την κακοποίηση;
Γιατί αυτό βίωσαν από παιδιά κι αυτό συνεχίζουν να κάνουν και οι ίδιοι στα δικά τους παιδιά. Είναι ένας μαθημένος δρόμος που καθώς τον διαβαίνουν, ξένοι και ίδιοι προς τον εαυτό τους, παρασέρνουν στη δίνη τους κι όποιον βρεθεί μπροστά τους.
Ο Ραφαήλ, μέσα από μια στοχευμένη δράση δημιουργικής γραφής, θα προσπαθήσει να προτρέψει τα παιδιά να ανακαλύψουν τον αληθινό εαυτό τους και τα πραγματικά τους ταλέντα. Τι μπορεί να βγει από αυτή την ενέργεια;
Όταν ακουμπάμε τον εαυτό μας στο χαρτί, τότε αυτός αρχίζει να διαπλάθεται και να εκφράζεται αμεσότερα. Μέσω της καταγραφής μπορεί να ξεκολλήσει από πάνω μας ακόμη κι εκείνο το κομμάτι που μας κάνει να νιώθουμε άσχημα και να έρθουμε τελικά πιο κοντά στο είναι μας. Εδώ ισχύει αυτό που είχα γράψει σε ένα άλλο βιβλίο μου: «Δεν παίζει ρόλο αυτό που ζήσαμε, αλλά αυτό που διηγούμαστε».
Αξίζει, επομένως, να αγωνιζόμαστε για έναν καλύτερο κόσμο, ακόμη κι όταν όλα γύρω μας φαίνονται σάπια κι άραχνα;
Κι όμως, η ομορφιά είναι γύρω μας. Εμείς δεν έχουμε την κατάλληλη οπτική για να τη δούμε. Μοιάζει σαν ένα πανέμορφο νούφαρο που αναδύεται μέσα από τα λασπόνερα. Οπότε, αξίζει κάθε μέρα να την ανακαλύπτουμε ακόμη και μέσα στην γκρίζα καθημερινότητα. Αυτό είναι το αντίδοτο στη σαπίλα της ζωής.
Πρόβα ζωής
Πασχάλης Λαμπαρδής
Αρμός
374 σελ.
ISBN 978-960-615-498-0
Τιμή €18,00
