Ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου γεννήθηκε το 1956 στη Χάλκη Λάρισας. Είναι συνταξιούχος δάσκαλος και τα 35 τελευταία χρόνια ζει στο Ηράκλειο. Το 1995 συμμετείχε στη συντακτική ομάδα του βιβλίου Ιστορία της Κρήτης για το δημοτικό σχολείο. Στη λογοτεχνία έκανε την εμφάνισή του με τη συλλογή διηγημάτων Το μονόστηλο (2001) και Terra santa (2004), τα μυθιστορήματα Τετράδια ονείρων (2006) και Ετούτο είν' ωκεανός (2013) και το παιδικό Ήλιε μου παραμυθά (2011). Από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο έχει κυκλοφορήσει σε επιμέλειά του το Ημερολόγιο 2010: Κρήτη – Ένα καράβι τρικάταρτο. Το μυθιστόρημά του Η συμφιλίωση, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, ο γιατρός Ορέστης Ιωάννου αναζητά δουλειά σε νοσοκομείο του Μονάχου. Για ποιο λόγο;

Μετά το ξέσπασμα της κρίσης, πολλοί από το επιστημονικό προσωπικό της χώρας μας αποφασίζουν να πάρουν τον δρόμο της ξενιτιάς αναζητώντας εργασία. Τον δρόμο αυτό ακολουθεί και ο Ορέστης κάνοντας αίτηση για τη θέση του χειρουργού στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μονάχου. Επέλεξε το Μόναχο, γιατί ο παππούς του του είχε μιλήσει με τα καλύτερα λόγια για την πόλη και για τα χρόνια που ήταν εκεί φοιτητής.

Το νοσοκομείο είναι ένα από τα καλύτερα της πόλης. Τι είναι αυτό που τον γοητεύει και θέλει να μείνει στο Μόναχο;

Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Klinikum Großhadern, θεωρείται ένα από τα κορυφαία ιδρύματα στον τομέα της Υγείας, όχι μόνο του Μονάχου αλλά και της Γερμανίας. Ο διευθυντής του, δείχνοντας μια ανεξήγητη συμπάθεια στον Ορέστη, του αναθέτει, από τις πρώτες μέρες που βρίσκεται εκεί, να συμμετάσχει σαν βοηθός του σε μια πολύ σοβαρή εγχείρηση. Όταν αυτή ολοκληρώνεται με επιτυχία, «του χαρίζει ένα πλατύ χαμόγελο». Στη συνέχεια ο Ορέστης διαπιστώνει ότι οι συνθήκες εργασίας, η επιστημονική επάρκεια, η συνεργασία των μελών της κλινικής και οι καλές αμοιβές ήταν αυτό που προσδοκούσε όταν έκανε την αίτηση.

Ο γιατρός καταφέρνει να υπογράψει τριετές συμβόλαιο, αλλά κάτι μοιάζει να τον απασχολεί. Ποιοι είναι οι λόγοι που μερικές φορές δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και είναι χαμένος στις σκέψεις του;

Παρόλο που η κλινική αποδέχτηκε την αίτησή του με την υπογραφή τριετούς συμβολαίου, ο Ορέστης δεν είναι χαρούμενος. Αιτία είναι η αλλαγή στάσης της γυναίκας του, η οποία αρνείται να μετακομίσει με τα παιδιά στο Μόναχο, όπως αρχικά είχαν συμφωνήσει, καθώς υπάρχουν και κάποιες ενδείξεις στη συμπεριφορά της, οι οποίες «σκοτεινιάζουν» το μυαλό του και δεν τον αφήνουν να προσηλωθεί στη δουλειά του.

Γιατί ο Ορέστης δεν κάνει παρέα με τους δύο γιατρούς που δουλεύουν μαζί του στο νοσοκομείο;

Ο πρώτος ήρθε στο Μόναχο με την οικογένειά του και δεν ξεμυτούσε από το σπίτι του. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να κάνει οικονομία, να δημιουργήσει ένα κομπόδεμα κι όταν θα επέστρεφε στην Ελλάδα να αποτελέσει αυτό τη βάση για να κάνει το δικό του σπίτι. Ο δεύτερος συνάδελφος, πιο νέος από τον Ορέστη, είχε πάει στο Μόναχο με σκοπό την επαγγελματική και ακαδημαϊκή του εξέλιξη και κάθε άλλη σκέψη που θα τον έβγαζε από το πλάνο αυτό ήταν απαγορευτική.

Ο διευθυντής του νοσοκομείου μοιάζει σαν να ξέρει μέρος από το παρελθόν της οικογένειάς του. Τι κρύβεται μέσα από τις ερωτήσεις που κάνει στον Ορέστη;

Ο διευθυντής αγνοεί το παρελθόν του πατέρα του, όπως θα αποδειχτεί στην εξέλιξη της ιστορίας, όταν πολλά στοιχεία της ζωής του αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους. Ο Ορέστης άθελά του θα γίνει η αιτία για τον διευθυντή να αρχίσει να «ανασκάπτει» και να γνωρίζει την ιστορία του πατέρα του.

Η έννοια της συμφιλίωσης είναι συνεχώς μπροστά μας. Από τα μικρά και καθημερινά μέχρι τα πολύ σοβαρά ζητήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι.

Στο μυθιστόρημα αναφέρετε και την υπόθεση «Λευκό Ρόδο». Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια σχετικά;

Το Λευκό Ρόδο ήταν αντιστασιακή ομάδα η οποία δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 1942 στο Μόναχο από φοιτητές του Μαξιμιλιάνειου Πανεπιστημίου και τον μέντορά τους, καθηγητή της Φιλοσοφίας, Κουρτ Χούμπερ. Τα μέλη της ομάδας επέλεξαν να μην ακολουθήσουν δυναμικές ενέργειες, αλλά με προκηρύξεις και συνθήματα στους τοίχους της πόλης προσπάθησαν να αφυπνίσουν τις κοιμισμένες συνειδήσεις των συμπατριωτών τους, που ακολουθούσαν τυφλά τις επιλογές του Χίτλερ, και να δείξουν το αληθινό πρόσωπο του ναζισμού. Στις 18 Φεβρουαρίου 1943, δυο από τα ιδρυτικά μέλη, η Σόφι Σολ και ο αδελφός της, Χανς, πήγαν στο πανεπιστήμιο για να μοιράσουν τη νέα προκήρυξη της οργάνωσης. Έγιναν όμως αντιληπτοί από τον φύλακα του πανεπιστημίου, ο οποίος ειδοποίησε την Γκεστάπο και τους συνέλαβε. Σε δίκες-παρωδία, σε διάστημα λίγων μηνών, καταδικάστηκε σε θάνατο η ηγετική του ομάδα (έξι φοιτητές) και ο καθηγητής με την κατηγορία της στάσης και ανταρσίας. Η ιστορία και η δράση της οργάνωσης του Λευκού Ρόδου έγινε μία από τις αφορμές του μυθιστορήματος.

Ο παππούς του Ορέστη τού έχει αφήσει ένα τετράδιο με τις σημειώσεις του. Μπορούν κάποιες αφηγήσεις να μας αποκαλύψουν κρυμμένα μυστικά;

Τα ημερολογιακά σημειώματα του παππού του Ορέστη παίζουν κομβικό ρόλο στην ιστορία. Είναι αυτά που θα δώσουν τις τελικές αποκαλύψεις. Υπάρχουν όμως αφηγήσεις με πληροφορίες που αφήνουν περιθώρια για συνδέσεις με τα μυστικά που θα αποκαλυφθούν.

Στο μυθιστόρημα αναπτύσσεται μια φιλία ανάμεσα σε έναν Έλληνα μετανάστη, με καταγωγή από την Κρήτη, και έναν Γερμανό. Τι ενώνει τους δύο ήρωές σας;

Η κρητική ιστορία, η οποία είναι ενσωματωμένη στην ιστορία «κορμό» του μυθιστορήματος, πιστεύω ότι δίνει ανάγλυφα την έννοια της συμφιλίωσης που πραγματεύεται το βιβλίο. Οι ήρωες αυτής, από τη μέρα που γνωρίζονται, αναπτύσσουν φιλικά συναισθήματα και αισθήματα σεβασμού ο ένας για τον άλλο. Κάποια στιγμή όμως, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με το παρελθόν τους, κάνει ο καθένας τη δική του πορεία, μια προσωπική και επώδυνη διαδικασία προς τη συμφιλίωση.

Στο τέλος υπάρχει η έκπληξη. Μπορεί ένας αναγνώστης από τα γεγονότα να πλησιάσει σε αυτό που κρύβει ο συγγραφέας;

Χρειάζεται πολύ μεγάλη σύνδεση των πληροφοριών που βρίσκονται διάσπαρτες στις σελίδες του βιβλίου, ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να φτάσει σ’ αυτό που επιμελώς αποκρύπτεται.

Οι περιγραφές σας για την πόλη του Μονάχου προέρχονται από προσωπικές σας εμπειρίες;

Θα σας εξομολογηθώ κάτι που έχει άμεση σχέση με το ερώτημά σας. Στην πρώτη καραντίνα τον Μάρτη του 2020 ήμουν έτοιμος να επισκεφτώ το Μόναχο για να παρουσιάσω το ιστορικό λεύκωμα Όταν συλλογιέμαι την Κρήτη – Ψηφίδες Ιστορίας και Πολιτισμού (Εκδόσεις Μεταίχμιο), αλλά δυστυχώς αναβλήθηκε. Την ίδια εποχή είχα ήδη αρχίσει να γράφω το μυθιστόρημα. Τότε υπολόγιζα ότι θα γνώριζα την πόλη και τα μέρη όπου εκτυλίσσεται αυτό. Αφού ματαιώθηκε η επίσκεψη, στράφηκα στο διαδίκτυο και σε άτομα που έζησαν ή ζουν ακόμα στο Μόναχο. Ένας από αυτούς ήταν ο γιατρός και φίλος μου, ο οποίος μου «σύστησε» την πόλη δίνοντάς μου πολλές πληροφορίες γι’ αυτή. Το ίδιο άτομο με βοήθησε και με τη συνέντευξη που είχε δώσει ο ίδιος με τον διευθυντή του νοσοκομείου, την εποχή που αναζητούσε δουλειά.

Πώς νιώθετε όταν οι μαθητές σάς κοιτούν με θαυμασμό, επειδή πέρα από δάσκαλος είστε και συγγραφέας;

Ήμουν είκοσι τρία χρόνια στην τάξη και έντεκα διετέλεσα διευθυντής. Πάντα είχα πολύ καλή σχέση με τους μαθητές μου. Ο θαυμασμός εκ μέρους των μαθητών επειδή γράφω δεν ισχύει εξ ορισμού. Η σχέση μεταξύ μαθητή και δασκάλου χτίζεται καθημερινά στην τάξη. Επειδή συχνά διαβάζαμε λογοτεχνικά βιβλία στην τάξη, όταν είδαν ότι ο δάσκαλός τους ήταν ένας συγγραφέας σίγουρα με είδαν διαφορετικά. Μαζί με τα παιδιά του σχολείου μου δημιουργήσαμε ένα παραμύθι, εγώ έγραψα την ιστορία και τα παιδιά τη ζωγράφισαν… Αυτό σίγουρα είναι μια καλή ανάμνηση από τον δάσκαλό τους.

Διαβάζουν οι νέοι βιβλία;

Δυστυχώς το αναγνωστικό ενδιαφέρον των νέων είναι μικρό, τουλάχιστον όσο διαρκεί η σχολική τους ζωή. Οι νέοι είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγουν από τα κινητά τηλέφωνα, πρώτα των γονιών τους και μετά τα δικά τους, το facebook κι όλα εκείνα τα εντυπωσιακά γραφήματα στα παιχνίδια που βρίσκουν στις σελίδες του διαδικτύου. Θέλω να πιστεύω ότι κάποιοι από τους μαθητές που έχουν λογοτεχνικά ερεθίσματα από το σχολείο και τους γονείς τους σίγουρα θα οδηγηθούν στον δρόμο της λογοτεχνίας.

Τι θα θέλατε να απευθύνετε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Να διαβάσουν το βιβλίο… όσο κατατοπιστική και να είναι μια συνέντευξη, δεν θα μπορέσουν να έχουν μια ασφαλή εικόνα για το βιβλίο, εκτός από ένα κέντρισμα ενδιαφέροντος, που είναι ένα πρώτο στοιχείο για να το γνωρίσουν. Πιστεύω ότι το βιβλίο όχι μόνο δεν θα τους κουράσει, αλλά θα τους αποζημιώσει. Η έννοια της συμφιλίωσης είναι συνεχώς μπροστά μας. Από τα μικρά και καθημερινά μέχρι τα πολύ σοβαρά ζητήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι.

Η συμφιλίωση
Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου
Μεταίχμιο
σ. 240
ISBN: 978-618-03-2797-7
Τιμή: 13,30€

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Στέλιος Παρασκευόπουλος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Έλενα Χουζούρη: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Ισίδωρος Ζουργός: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Twitter