Μαρία Ευθυμίου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Η Μαρία Ευθυμίου γεννήθηκε στη Λάρισα το 1955. Σπούδασε Ιστορία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Σορβόννη. Είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο διδάσκει από το 1981. Από το 2007 διδάσκει δωρεάν, σε όλη την Ελλάδα, κύκλους παγκόσμιας και ελληνικής Ιστορίας. Τα μαθήματα αυτά έχουν καλύψει περί τις 3.500 ώρες διδασκαλίας και τα έχουν παρακολουθήσει δεκάδες χιλιάδες άτομα. Έχει συγγράψει και επιμεληθεί έξι βιβλία Ιστορίας. Έχουν δημοσιευτεί περί τα 70 άρθρα και συμβολές της σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά Ιστορίας, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το έτος 2013 τιμήθηκε με το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην Β. Ξανθόπουλου – Στ. Πνευματικού. Το βιβλίο της Ρίζες και θεμέλια: Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού, που έγραψε σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, είναι η αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Πριν από τέσσερα χρόνια γράψατε το βιβλίο Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία (Εκδόσεις Πατάκη). Αλήθεια, περιμένατε να κάνει αλλεπάλληλες επανεκδόσεις;
Δεν το περίμενα. Και, εξ αυτού, η έκπληξη ήταν, όπως καταλαβαίνετε, ακόμα πιο ευχάριστη.
Άρα, λοιπόν, υπάρχει κοινό που αγαπά την Ιστορία;
Ναι, στην Ελλάδα υπάρχει αγάπη για την Ιστορία και πολλοί φιλίστορες.
Το νέο σας βιβλίο, Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού, πού αναφέρεται και σε τι διαφέρει από το προηγούμενο;
Το νέο βιβλίο αναφέρεται, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, στην Ιστορία του Ελληνισμού στα 4.000 χρόνια της καταγεγραμμένης παρουσίας του στον χώρο της ελληνικής χερσονήσου και της Ανατολικής Μεσογείου. Το προηγούμενο εστίαζε, ως επί το πολύ, στην παγκόσμια Ιστορία.
Και τα δύο βιβλία σας έγιναν με τη βοήθεια του δημοσιογράφου Μάκη Προβατά. Πώς συνεισφέρει ο καθένας στο να γίνει η σύνθεση του βιβλίου;
Και στις δύο περιπτώσεις, ο Μάκης Προβατάς ήταν εκείνος που είχε την έμπνευση και την ιδέα. Είμαστε στενοί φίλοι και μοιραζόμαστε το ενδιαφέρον για την Ιστορία, οπότε τα περαιτέρω είναι εύκολα, θα έλεγα.
Ξεκινάτε το βιβλίο με μια δημιουργική ορμή προς τον Ελληνισμό. Σε αυτό το γεγονός οφείλεται ότι γοητεύεται γρήγορα ο αναγνώστης;
Η ίδια η Ιστορία του Ελληνισμού είναι γοητευτική. Εξαιρετικά γοητευτική. Γι’ αυτό και γοητεύεται, πιστεύω, ο αναγνώστης.
Γιατί η ελληνική γλώσσα έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη των αρχαίων Ελλήνων;
Η γλώσσα είναι όργανο επικοινωνίας και πνευματικής διαμόρφωσης για κάθε λαό. Πόσο μάλλον για τους Έλληνες, που έχουν το προνόμιο να διαθέτουν μια τόσο πλούσια και αρχαία γλώσσα, η οποία γεννήθηκε και ανδρώθηκε μέσα από τις πολυποίκιλες δραστηριότητές τους και το ανήσυχο του πνεύματός τους.
Είναι αλήθεια ότι οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Ελλάδα με τα όπλα τους και οι Έλληνες κατέκτησαν τη Ρώμη με τον πολιτισμό τους;
Ναι, ο ελληνικός πολιτισμός επηρέασε βαθιά τους Ρωμαίους, γι’ αυτό και ο ρωμαϊκός πολιτισμός χαρακτηρίζεται συχνά ως «ελληνορωμαϊκός».
Ναι, στην Ελλάδα υπάρχει αγάπη για την Ιστορία και πολλοί φιλίστορες.
Ποια ήταν η θέση της ελληνικής γλώσσας κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας;
Τα ελληνικά ήταν η ισχυρή γλώσσα της Ανατολικής Μεσογείου επί πάνω από χίλια χρόνια. Γι’ αυτό και η λατινική, η γλώσσα των Ρωμαίων κυριάρχων, δεν άντεξε για πολύ ως επίσημη γλώσσα διοίκησης στην περιοχή αυτή και αντικαταστάθηκε από την ελληνική ήδη από τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Μετά επικράτησαν οι Τούρκοι. Υπήρχαν σχολεία για να μάθουν οι Έλληνες τη γλώσσα τους;
Ναι, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, από τον 16ο αιώνα και μετά, οι Έλληνες δημιούργησαν σχολεία. Μάλιστα, μετά τον 17ο αιώνα και ιδίως στον 18ο και 19ο αιώνα, κάποια εξ αυτών ήταν εξαιρετικά.
Η ελληνική γλώσσα είχε μια αδιάλειπτη συνέχεια. Σε ποιες περιόδους κινδύνευσε η ελληνική γλώσσα από τους κατακτητές που είχε η Ελλάδα;
Σε έναν βαθμό, επί Βενετοκρατίας και επί Τουρκοκρατίας λόγω της εισροής ιταλικών και τουρκικών, αντιστοίχως, λέξεων σε αυτήν. Κυρίως όμως σήμερα, από την αγγλική γλώσσα – και την αδιαφορία και την αφροσύνη μας.
Ένα άλλο στοιχείο που τονίζετε είναι η ναυτοσύνη των Ελλήνων. Πώς κατάφεραν οι Έλληνες να φτάσουν σε τόσα μακρινά σημεία του αρχαίου κόσμου;
Με το πείσμα, την αντοχή, τη ναυτοσύνη, την εργατικότητα, την εφευρετικότητα, την επιχειρηματικότητα και τη φιλοπεριέργειά τους.
Κατά πόσο βοήθησε η εξάπλωση των Ελλήνων και η δημιουργία παροικιών στην εξάπλωση της ελληνικής γλώσσας;
Πολύ, μια και, έτσι, οι Έλληνες επηρέασαν με τον πολιτισμό τους έναν μεγάλο αριθμό λαών της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, της Αδριατικής, της Μαύρης Θάλασσας, της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής.
Ποιος είναι ο λόγος που οι λαοί πρέπει να ανιχνεύουν τις ρίζες, τα θεμέλια και τα οδόσημα της Ιστορίας τους;
Γιατί, έτσι κατανοούν τον εαυτό τους και την κοινωνία τους – στο παρελθόν, αλλά και στο σήμερα.
Γράφετε ότι τα τελευταία διακόσια χρόνια η χώρα μας έκανε τεράστια βήματα. Μπορείτε να αιτιολογήσετε τη γνώμη σας;
Τα άλματα είναι φανερά σε πάμπολλους τομείς. Από μια χώρα μικρή, σήμερα η Ελλάδα έχει σύνορα μεγαλύτερα από χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ελβετία, η Αυστρία, η Τσεχία κ.ά. Από μία χώρα απ’ άκρου σε άκρο κατεστραμμένη, σήμερα διαθέτει εντυπωσιακό οδικό δίκτυο, λιμάνια, αεροδρόμια ασυνήθιστα πολλά για το μέγεθός της, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, μουσεία, θέατρα ασυνήθιστα πολλά για τον πληθυσμό της, έχει τιμηθεί με δύο Νόμπελ, έχει διοργανώσει –και πολύ επιτυχημένα– δύο φορές Ολυμπιακούς Αγώνες, έχει να παρουσιάσει διεθνώς αναγνωρισμένους επιστήμονες, ερευνητές, στοχαστές, αθλητές, καθώς και σπουδαία λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση, στιχουργική, μουσική, ζωγραφική κ.ά. Και ένα επίπεδο ζωής που την κατατάσσει στην πρώτη σαραντάδα μεταξύ των περίπου διακοσίων χωρών αυτού του πλανήτη. Καθόλου μικρό επίτευγμα, θα έλεγε κανείς.
Ρίζες και θεμέλια
Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού
Μαρία Ευθυμίου
σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 264
ISBN: 978-960-16-9065-0
Τιμή: 12,20€
