Το δοκίμιο αναπτύσσεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο ο συγγραφέας αφηγείται ιστορικά δρώμενα της δεκαετούς Επανάστασης τεκμηριώνοντας τη συναγωγή ιστορικών συμπερασμάτων, χρήσιμων για τον σύγχρονο αναγνώστη. Στο δεύτερο μέρος καταγράφεται η ποίηση των επαναστατικών, πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων φτάνοντας μέχρι τους ποιητές του 20ού αιώνα που εμπνεύστηκαν από το ’21. Και στο τρίτο μέρος ο Ηλίας Γκρής αποτιμά τόσο ιστορικά όσο και φιλολογικά τα αποτελέσματα εκείνου του Αγώνα με συνοπτικές αποφάνσεις για ήρωες, ποιητές και ποιητικά έργα.

Το δοκίμιο τούτο, καρπός εικοσαετούς μόχθου, ύστερα από εκδοτικές περιπέτειες, ήταν να καταλήξει στη φιλόξενη στέγη των εκδόσεων Διαπολιτισμός. Δίκαιο μού φαίνεται, γράφει ο ποιητής στο οπισθόφυλλο, και πλέον επιβεβλημένο να ανακαλέσω εδώ τη γενναία φωνή του Ανωνύμου του Έλληνος, όπως ακούγεται προοιμιακώς στο έργο του Ελληνική Νομαρχία· έργο μνημειώδους ανθρωπισμού και ορθολογισμού, θεμελιώδης περγαμηνή του νεοελληνικού Διαφωτισμού:

«Ανίσως ομοιάζεις εκείνους όπου προφέρουσι το όνομα της Ελλάδος χωρίς να αναστενάζωσι, να μη χάσεις τον καιρό σου ματαίως εις το να αναγνώσης το πονημάτιον τούτο. Έρρωσο!»

Σπαθιά και μετερίζια
Το Εικοσιένα και η Ποίησή του
Ηλίας Γκρής
Διαπολιτισμός
140 σελ.
ISBN 978-618-5127-29-9
Τιμή €8,00

Twitter