Φωτογραφία: Στέφανος Αλιπράντης

Ψηλαφίζω το θηριώδες εντός μου, σαν να ήταν περίβλημα: το ξύνω για να λεπτύνει η κρούστα και από κάποια ρωγμή να γεννηθεί το παιδί μου. Σε αυτή τη μορφή, ας πούμε του νεογνού, αντιλαμβάνομαι όλα τα πρόσωπα της παρούσας αφήγησης, προπαντός το δικό μου. Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσει η εκκόλαψη, δεν γίνεται, όμως, να εγκαταλείψω την εικόνα του παιδιού. Αν γελαστώ πως τίποτα κάτω από το θηρίο δεν υπάρχει, θα επιδοθώ σε σφαγές ατελέσφορες: μη σκοτώνεστε, λέω στην έρημο, και όλος απόγνωση μαθαίνω να ελπίζω στις χουρμαδιές και τ’ αστέρια.

Φυσικά, άλλο η ελπίδα και άλλο τα ψέματα. Ώσπου να σκάσει το τσόφλι, το θηρίο θα κυριαρχεί, δεν αμφιβάλλω, γι’ αυτό έχω διαλέξει να στεγάσω τους ήρωές μου στην ευρύτατη μορφή του Μινώταυρου. Ποια άλλη εικόνα, αλήθεια, περιέχει τόσο ανατριχιαστικά τον θηριάνθρωπο; Σε αυτό το μυθολογικό δάνειο έχω επενδύσει την αγωνία μου να φτάσω μαζί σας σε μια συνεννόηση.

Αλλά ο Μινώταυρος με περιπαίζει, με λόγια που του βάζει στο στόμα ο Μπόρχες: «Δεν είναι τυχαίο που η μητέρα μου ήταν βασίλισσα: δεν μπορώ να συγχρωτίζομαι με τον όχλο, αν και το ζητάει η ταπεινοφροσύνη μου. Πάντως, είμαι μοναδικός. Δε μ’ ενδιαφέρει τι μπορεί να μεταδώσει ένας άνθρωπος στους άλλους· κι εγώ, σαν τον φιλόσοφο, είμαι της γνώμης ότι τίποτα δεν μπορεί να μεταδοθεί με την τέχνη της γραφής».

Καμία αντίρρηση, γι’ αυτό έχω απαλλάξει τον εαυτό μου από το άγχος να μεταδώσω οτιδήποτε και ασκούμαι, γράφοντας, στην τέχνης της αναμονής για ένα φιλί σαν αυτά της γυναίκας μου: μια συνουσία μπορεί να δικαιώσει τον χρόνο που μοιραζόμαστε στις εν λόγω σελίδες. Και τι είναι οι εν λόγω σελίδες, παρά μια ανήθικη, δηλαδή μια γαμήλια πρόταση;

Προκειμένου, τώρα, να μείνεις έγκυος, χρειάζεται να επιστρατεύσεις λίγη σαγήνη. Η Πασιφάη δεν μπήκε στον κόπο, επειδή στην αυλή της κυκλοφορούσε ο Δαίδαλος, που έπεισε ότι ήταν μηχανικός, ενώ επρόκειτο περί καλλιτέχνη. Αυτός έφτιαξε ένα ομοίωμα αγελάδας και η Πασιφάη τρύπωσε μέσα του, για να ξελογιάσει τον ταύρο. Μπορούμε να φανταστούμε το μηχάνημα και, κυρίως, τη σκηνή; Αν ναι, θα χλευάσουμε την κοινοτοπία των σεξουαλικών νεωτερισμών και της πορνογραφίας.

Πιστεύω, πάντως, ότι ο ταύρος, που ήταν θεϊκής καταγωγής, δεν γελάστηκε, μόνο καμώθηκε ότι γελάστηκε, και πήδηξε την Πασιφάη χάριν παιδιάς, τιμωρώντας τον Μίνωα ο οποίος αθέτησε τις υποσχέσεις προς τους θεούς. Η αμαρτία του βασιλιά θα παίδευε το νόθο της γυναίκας του και τα τέκνα πολλών Αθηναίων στα κατοπινά χρόνια, για να μην αναφερθώ στον ίδιο τον ταύρο, που πρώτα τον παίδεψε ο Ηρακλής και μετά τον ξεπάστρεψε ο Θησέας, γράφοντας την εισαγωγή στην επερχόμενη πάλη με τον γιο του – εννοώ: τον γιο του ταύρου.

Ως γνωστόν, το σμίξιμο Πασιφάης και Ταύρου έδωσε τον Μινώταυρο, αυτό το παγκόσμιο πλάσμα που επείγει να ξεπεράσουμε. Θα κατανοήσουμε το επείγον του πράγματος, αν αναλογιστούμε ότι η τερατογονία μπορούσε να εκδηλωθεί και με ανθρώπινο κεφάλι σε σώμα ταύρου, αλλά οι θεοί τα θέλησαν αλλιώς, για να δείξουν τη σημασία του προσώπου, της μάσκας που μας δίνει ζωή, όταν είναι η σωστή, ήτοι η ανθρώπινη: ένα στεφάνι από φως.

Αν επίμονα το εντοπίσω στους άλλους, ίσως κάποτε το βρω και για μένα. Για αρχή, λοιπόν, φέρνω μπροστά μου την εικόνα του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, μήπως καταλάβω αν είναι ο προσωπικός μου Μινώταυρος ή ο προσωπικός μου λαβύρινθος. Και γιατί να διαλέξω; Ο τόπος είναι ο τρόπος και είναι, επίσης, όσοι και όσα τον κατοικούν: τον νου σου στη ζούγκλα.

Η δική μου ήταν κυρίως η βιβλιοθήκη του πατέρα μου, με την Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, την Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τα κείμενα για τον κυπριακό αγώνα κατά των Εγγλέζων κ.ά. Ανάμεσά τους, ένα βιβλίο υπό τον τίτλο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, όνομα άγνωστο και σκοτεινό, και φορτισμένο με μια σημασία που, καίτοι πιτσιρικάς, αμέσως ένιωσα ότι έπρεπε να τη διεκδικήσω.

Τις προάλλες, όταν τηλεφώνησα στον πατέρα μου για να ελέγξω την αυθεντικότητα της ανάμνησης, εκείνος αρνήθηκε την ύπαρξη του βιβλίου και ισχυρίστηκε ότι είχα δει το όνομα κάπου αλλού. Η βιογραφία του Γιωρκάτζη τον επιβεβαιώνει, καθότι γράφτηκε αργότερα. Αυτή εδώ η ιστορία, όμως, τον διαψεύδει.

Ποιος είπε ότι το παρελθόν δεν αλλάζει; Η πρόχειρη διάκριση ανάμεσα σε αλήθεια και ψεύδος αγνοεί την αρχαιότερη ανθρώπινη τέχνη, που δεν είναι τέχνη, αλλά φυσική λειτουργία: η αφήγηση. Το άλλο της όνομα είναι δημιουργία λαβυρίνθων. Ο λαβύρινθος δεν είναι κτίριο, αλλά λογοτεχνικό είδος, ίσως το μόνο. Μέσα σ’ αυτό, και μαζί του, θα πάμε στον Λόγο.
Μιλώ για το Φως.

[Το αφήγημα «Οι γιοι της Πασιφάης» θα περιέχεται στο μυθιστόρημα Μινώταυρος, δεύτερο τόμο του εγχειρήματος Κρόνακα – ο πρώτος, εισαγωγικός τόμος (υπό τον τίτλο Κρόνακα) κυκλοφόρησε το 2017 από τις Εκδόσεις Ίκαρος.]

Ο Κυριάκος Μαργαρίτης γεννήθηκε στην Κύπρο το 1982. Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο Ο Γιωρκής ο Καρπασίτης, εκδόθηκε το 1998. Την περίοδο 2001-2011 κυκλοφόρησαν 8 βιβλία του για παιδιά, το τελευταίο εκ των οποίων, με τίτλο Τα τρύπια τείχη, τιμήθηκε με αναγραφή στον πίνακα White Ravens της Διεθνούς Βιβλιοθήκης Νεότητας του Μονάχου. Η συλλογή διηγημάτων Μικροί ερωτικοί θρήνοι τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη στην Κύπρο το 2002 και ήταν η κυπριακή συμμετοχή για τη λογοτεχνία στη 12η Bienale Νέων Καλλιτεχνών από την Ευρώπη και τη Μεσόγειο (Νάπολη, 2005). Ανάμεσα σε 2006 και 2013 εκδόθηκαν 5 έργα αφηγηματικής μυθοπλασίας, όλα εισαγωγές σε ευρύτερους κύκλους, που δεν τελεσφόρησαν. Το 2017 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ίκαρος το μυθιστόρημα Κρόνακα, πρώτο μέρος μιας μακρόπνοης μυθιστορηματικής χρονογραφίας.

Twitter