Αν και πρωτοεμφανιζόμενη στη συγγραφή, η Βρετανίδα Ελίζαμπεθ Κέι εργάζεται χρόνια στον χώρο των εκδόσεων – άρχισε ως βοηθός, σήμερα είναι σύμβουλος έκδοσης στον οίκο Penguin Random House. Μέρος των αρμοδιοτήτων της είναι να κρίνει αν ένα βιβλίο έχει τα φόντα να κατακτήσει το αναγνωστικό κοινό ή όχι. Συχνά, η απορία που συνοδεύει επαγγελματίες σε τέτοιες θέσεις είναι η εξής: Θα μπορούσε να εφαρμόσει κανείς τις γνώσεις του στην πράξη, σε ένα δικό του βιβλίο; Η απάντηση για την Ελίζαμπεθ Κέι δόθηκε με τα Επτά ψέματα, ένα ψυχολογικό θρίλερ που έχει αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές, ενώ τα δικαιώματά του έχουν πωληθεί σε 30 χώρες.

Η ιστορία αφορά δύο αχώριστες φίλες, την Τζέιν και τη Μάρνι, και είναι δοσμένη σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση από την Τζέιν. Ο αναγνώστης βλέπει την υπόθεση αποκλειστικά και μόνο από τη δική της οπτική γωνία, κι είναι βέβαια ψυλλιασμένος ότι τα πράγματα μπορεί να μην είναι ακριβώς έτσι ή όχι μόνο έτσι. Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι: Σε ποιον απευθύνεται η αφηγήτρια; «Μακάρι να μπορούσα να σου πω πως θ’ ακούσεις μία εύκολη ιστορία, αλλά ούτε κατά διάνοια δεν πιστεύω ότι θα είναι εύκολη. Θα πεθάνουν πολλοί άνθρωποι απόψε…» λέει (σελ.64), αλλά από ένα σημείο κι έπειτα είναι προφανές ότι δεν απευθύνεται στον αναγνώστη. Απευθύνεται σε κάποιον δημόσιο λειτουργό; Σε δικηγόρο; Όχι. Δε νομίζω ότι μπορεί εύκολα να πάει ο νους μας, μέχρι τη στιγμή που αυτό θ’ αποκαλυφθεί από την ίδια την αφηγήτρια προς το τέλος του βιβλίου, προκαλώντας μας μάλιστα και μεγάλη αγωνία για τη συνέχεια.

Σύμφωνα με την υπόθεση, λοιπόν, η Τζέιν και η Μάρνι είναι αγαπημένες φίλες από παιδιά: πέρασαν μαζί τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, την εφηβεία τους, χωρίστηκαν χιλιομετρικά στις σπουδές τους φοιτώντας σε άλλες πόλεις, αλλά διατηρούσαν καθημερινή τηλεφωνική επικοινωνία, γνωρίζοντας και την παραμικρή λεπτομέρεια η μια από τη ζωή της άλλης, κι έπειτα συγκατοίκησαν στο Λονδίνο. Δύο χαρακτήρες ολωσδιόλου αντίθετοι – η μία λουσμένη στο φως κι εξωστρεφής, η άλλη βυθισμένη στο σκοτάδι κι αντικοινωνική. Αλληλοσυμπληρώνονται, παίρνουν δύναμη η μία από την άλλη, πατάνε στα πόδια τους και προχωρούν – η μία αποφασιστικά, η άλλη πιο δειλά. Αλλά πάντα μαζί. Γύρω στα είκοσι πέντε τους, ερωτεύονται και παντρεύονται. Πρώτα η Τζέιν, μετά η Μάρνι.

Κλείνοντας το βιβλίο, ξανασκεφτόμαστε την ιστορία από την αρχή προσπαθώντας να δούμε πού παραπλανηθήκαμε από την αφηγήτρια και πού όχι.

Και οι δύο κύριοι χαρακτήρες παρουσιάζονται ολοκληρωμένα από τη συγγραφέα, η οποία εμβαθύνει στα κατάλληλα γνωρίσματα και περιστατικά, και αντλεί από το περιβάλλον τους τα στοιχεία για να τεκμηριώσει τις αποφάσεις τους που οδηγούν στην εξέλιξη της ιστορίας. Η σχέση της Τζέιν με τη μητέρα της και την αδελφή της επίσης αναλύεται σε βάθος και, αν μη τι άλλο, υποψιάζει τον αναγνώστη για την αδυναμία της αφηγήτριας να δεχτεί την αλήθεια. Ή μήπως είναι περισσότερο αδιαφορία, παρά αδυναμία; Αυτό επαφίεται στη διαφορετική ερμηνεία και στις διαφορετικές προσλαμβάνουσες του καθενός μας. Άλλωστε, το ίδιο βιβλίο είναι πολύ διαφορετικό για τον κάθε αναγνώστη.

Πολύ ενδιαφέρουσες οι σκέψεις της αφηγήτριας για την απώλεια και το πένθος. «Να κάτι που μαθαίνεις καθώς μεγαλώνεις, καθώς αρχίζεις να ζεις δίπλα στον θάνατο με τα πολλά του προσωπεία, καθώς εγκαθίσταται στον κόσμο σου. […] Δεν υπάρχει λογική στο πένθος, κανένα χιλιοπατημένο μονοπάτι που όλοι πρέπει να ακολουθήσουμε· υπάρχουν απλώς φορές που είναι υποφερτό, και φορές που δεν είναι» (σελ.225). «Βρισκόμουν παγιδευμένη ανάμεσα σε ένα παρελθόν, που φάνταζε υπερβολικά γεμάτο από συναισθήματα, και ένα μέλλον, που έμοιαζε στερημένο απ’ αυτά» (σελ.247).

Η Τζέιν, λοιπόν, αποστερημένη απ’ τον αγαπημένο σύζυγό της, αντιπαθεί φοβερά τον σύζυγο της Μάρνι, αλλά αποφασίζει να μην της πει ανοιχτά τη γνώμη της για κείνον. Κι εκεί αρχίζουν τα ψέματα. Ένα, δύο, τρία… επτά ψέματα – κάποια αθώα ψεματάκια, άλλα όμως μεγάλα ψέματα, τα οποία οδηγούν σε κρεσέντο μια ιστορία που κυλάει σε αργό, κάποιες φορές νοσταλγικό, ρυθμό. Και σε μια μεγάλη έκπληξη και αρκετές σελίδες αγωνίας στο τέλος.

Κλείνοντας το βιβλίο, ξανασκεφτόμαστε την ιστορία από την αρχή προσπαθώντας να δούμε πού παραπλανηθήκαμε από την αφηγήτρια και πού όχι. Και ίσως θελήσουμε να το ξαναδιαβάσουμε ακριβώς γι’ αυτό.

Επτά ψέματα
Ελίζαμπεθ Κέι
μετάφραση: Μαρία Φακίνου
Μίνωας
472 σελ.
ISBN 978-618-02-1532-8
Τιμή €17,70

Η Ράνια Μπουμπουρή είναι δημοσιογράφος, επιμελήτρια εκδόσεων, μεταφράστρια και συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Η «Κάρι» του Στίβεν Κινγκ σε μια μοναδική προβολή στον «Δαναό»
• Σοφία Ανδρεοπούλου: συνέντευξη στη Ράνια Μπουμπουρή
• Ο Ίαν Ράνκιν στην Αθήνα, Παρασκευή 26/4
• Tanya Rosie: «Το κουκλόσπιτο των φίλων»
• Ευγένιος Τριβιζάς: «Ένας κατσούφης βασιλιάς»

Twitter