Νέστορας Πουλάκος: «HellasFilm»

Ο Νέστορας Πουλάκος εργάστηκε για πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος πριν περάσει στις εκδόσεις, όπου δραστηριοποιείται σήμερα με τον εκδοτικό οίκο Βακχικόν. Η δημοσιογραφική θητεία του στο πολιτιστικό ρεπορτάζ διήρκεσε 11 χρόνια (2007-2018), εκ των οποίων τα επτά ως κριτικός κινηματογράφου σε διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα.

Η σχέση του με τον κινηματογράφο επεκτάθηκε και βάθυνε στο πέρασμα του χρόνου, καθώς υπήρξε μέλος κριτικών επιτροπών σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, μέλος σε γνωμοδοτικές επιτροπές του Υπουργείου Πολιτισμού, στέλεχος εταιρειών διανομής και αρχισυντάκτης της ετήσιας έκδοσης Κινηματογράφος, την οποία κυκλοφορούσε η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (2012-2017).

Η ανά χείρας έκδοση ονομάστηκε HellasFilm από την ομώνυμη στήλη που διατηρούσε ο Νέστορας Πουλάκος σε διάφορα μέσα ενημέρωσης κατά την περίοδο που εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου, από το 2007 μέχρι το 2014, και περιλαμβάνει 68 κριτικές ταινιών, που δεν είχαν άμεση σχέση με την επικαιρότητα της στιγμής που δημοσιεύτηκαν.

Έξι δεκαετίες κινηματογράφου

Η επιλογή του κριτικού-συγγραφέα συνδέεται με την ανάγκη του να κάνει γνωστές στο ελληνικό κοινό και να αναδείξει τη σημασία που έχουν ορισμένες ιδιαίτερες ταινίες στην ιστοριογραφία του ελληνικού κινηματογράφου. Ταινίες που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της ελληνικής κινηματογραφικής ιστορίας, με αφετηρία τα τέλη της δεκαετίας του 1950 (παλαιότερη ταινία που παρουσιάζεται είναι το Τελευταίο ψέμα του Μιχάλη Κακογιάννη, ένα φιλμ του 1958), ταινίες που αντικατοπτρίζουν ποικίλες πτυχές της μεταπολεμικής αλλά και της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας μέχρι τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας (πιο πρόσφατη ταινία που παρουσιάζεται είναι το ντοκιμαντέρ FoodforLove της Μαριάννας Οικονόμου, του 2013).

Πάνω απ’ όλα είναι μια αφορμή για να ανακαλύψουμε εκ νέου το πώς αποτυπώθηκε στα φιλμ η δύσκολη μετάβαση της Ελλάδας από μια ρημαγμένη από τον πόλεμο γωνιά της Ευρώπης σε ένα σύγχρονο δυτικό κράτος, με όλα τα αναμενόμενα αλλά και τα απρόσμενα προβλήματά του.

Η ανθολογία του Νέστορα Πουλάκου δεν αποτελεί ένα «best of» του ελληνικού κινηματογράφου, καθώς σε αυτή δεν περιλαμβάνονται ούτε οι μεγαλύτερες επιτυχίες αλλά ούτε τα σημαντικότερα φιλμ των σκηνοθετών που ανθολογούνται. Για παράδειγμα, από τη φιλμογραφία του Γιώργου Λάνθιμου επιλέγει να παρουσιάσει την Κινέττα του 2005 κι όχι τον Κυνόδοντα του 2009, ενώ από το έργο του πρόωρα χαμένου Νίκου Τριανταφυλλίδη επιλέγει την τηλεταινία Το παλτό του 1997 κι όχι π.χ. το Ράδιο Μόσχα του 1995.

Τα 68 φιλμ που παρουσιάζονται στο βιβλίο συγκροτούν ένα σύνολο ταινιών με μοναδικά χαρακτηριστικά. Στόχος του συγγραφέα είναι όχι μόνο να γνωρίσει το κοινό ένα κομμάτι της ελληνικής παραγωγής που δεν τυγχάνει και της πλέον έντονης προβολής, αλλά κυρίως να αναπτυχθεί ανάμεσα στον θεατή και τα κείμενα ένας γόνιμος προβληματισμός για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής κινηματογραφίας. Πρόκειται λοιπόν για ένα σύνολο 68 μικρών, πυκνογραμμένων και κατατοπιστικών κειμένων, που μας καθοδηγούν στον πλούτο των αισθητικών προτάσεων που εκφράστηκαν από τους Έλληνες δημιουργούς όλα αυτά τα χρόνια.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δεκαετίες από το 1950 μέχρι το 2010, ενώ περιλαμβάνονται και τρία μικρά αφιερώματα: α) στον πειραματικό κινηματογράφο του Θανάση Ρεντζή, β) στον Θεόδωρο Αγγελόπουλο και τις προσωπικές ταινίες του, όπου κυριαρχεί η σιωπή (Ταξίδι στα Κύθηρα του 1984, Ο μελισσοκόμος του 1986 και Τοπίο στην ομίχλη του 1988) και γ) στα ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου.

Ευκαιρία για στοχασμό

Η ανθολογία κριτικών του Νέστορα Πουλάκου είναι μια ευκαιρία για να ξαναθυμηθούμε ορισμένες από τις πιο εμβληματικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου και να προσεγγίσουμε σήμερα –με την ευεργετική απόσταση του χρόνου– το έργο ορισμένων Ελλήνων δημιουργών που άφησαν ανεξίτηλα ίχνη πίσω τους. Είναι επίσης μια ευκαιρία να στοχαστούμε για την πορεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας στον τόπο μας, ακολουθώντας τα μονοπάτια που μας προτείνει ο συγγραφέας. Μα πάνω απ’ όλα είναι μια αφορμή για να ανακαλύψουμε εκ νέου το πώς αποτυπώθηκε στα φιλμ η δύσκολη μετάβαση της Ελλάδας από μια ρημαγμένη από τον πόλεμο γωνιά της Ευρώπης σε ένα σύγχρονο δυτικό κράτος, με όλα τα αναμενόμενα αλλά και τα απρόσμενα προβλήματά του.

Αυτό άλλωστε δεν πρέπει να είναι κι εδώ και παντού, και τότε και σήμερα και πάντα, η ουσία της κινηματογραφικής δημιουργίας; ne poulakos22