Ελένη Λαδιά: «Οι θεές»
Το μυθιστόρημα Οι θεές, τελευταίο στη σειρά των βιβλίων της Ελένης Λαδιά, είναι μια μυθιστορία που ανατρέχει στο παρελθόν των δύο βασικών προσώπων, της υπερήλικης μητέρας και της αφοσιωμένης σε αυτήν κόρης της. Το παρελθόν των δύο ηρωίδων συμπλέκεται με εκείνο της πολυτάραχης ελληνικής Ιστορίας και έρχεται ως απόηχος μιας παλιάς εποχής με τη νοοτροπία, τις παραδόσεις και τις συνήθειές της, αναδεικνύοντας τις ηρωίδες του ως θεές που λίγο διαφέρουν από τις παλιές.
Στην πρώτη σελίδα, αντί για αφιέρωση ένα παράθεμα από το βιβλίο του Γιουνούς Εμρέ: «Μπορεί εσύ να ’σαι αιώνιος κι ο θάνατος μια φαύλη ιστορία». Αμέσως μετά η βαθιά ομολογία της συγγραφέως (της Έλλης), που μάταια προσπάθησε να «ξαναγεννήσει» τη νεκρή μητέρα της: «Δεν μπόρεσα να σε γεννήσω, μαμά. Ήμουν πολύ εξαντλημένη από την περιποίηση που σου έκανα στα γεράματά σου. Όμως είναι οδυνηρός και ο τοκετός των αναμνήσεων. Έρχονται τώρα σαν αποδημητικά πουλιά, σκόρπιες και τεμαχισμένες, όπως ήταν και τα γεγονότα της κοινής μας ζωής».
Η γραφή της Ελένης Λαδιά, συνδυασμένη με απαράμιλλη μυθοπλαστική ικανότητα, θρυμματίζει τη σιωπή του χρόνου καθώς μεταλλάσσεται σε λογοτεχνικό οίστρο επιμένοντας στην καταγραφή της αλήθειας, επομένως και στη διάσωση του παλιού κόσμου. Ο αναγνώστης ανταμείβεται πλουσιοπάροχα και από τον αριστοτεχνικό χειρισμό της γλώσσας της συγγραφέως, που επιτρέπει στη βαθιά αφομοιωμένη γνώση να λειτουργήσει ως βασικό ερέθισμα της σκέψης.
Πώς όμως να μπουν σε κάποια τάξη όλες αυτές οι αναμνήσεις, αν δεν μεσολαβούσε η εγκυρότητα της σοφίας; Και ποιος θα μπορούσε να συγκριθεί στη γνώση, τη μνήμη ακόμα και την προφητική ικανότητα μιας Μπάμπως που, όπως όλες οι όμοιές τους, ήσαν πανταχού παρούσες, πρόθυμες να επέμβουν την κατάλληλη στιγμή; «Το έλεγαν οι Μπάμπες» έλεγαν στο χωριό, όταν ήθελαν να δηλώσουν κάτι το έγκυρο και αληθές. Δεκαέξι φορές χρειάστηκε να μιλήσουν οι Μπάμπες με την εγκυρότητα της αυθεντίας τους στο βιβλίο της Ελένης Λαδιά. Να ερμηνεύσουν την ανθρώπινη κακία, την απληστία, τη βία και τον πόλεμο που ταλανίζουν τους ανθρώπους αλλά και την αξία της αγάπης, της φιλίας και της ομορφιάς. Και φυσικά μόνο η δική τους γνώση θα μπορούσε να συνδέσει το χθες με το σήμερα, από τις γιορτές των Θεσμοφορίων προς τιμήν της θεάς Δήμητρας και τον μύθο της Αράχνης, που έκανε την Αθηνά τόσο να εξοργιστεί και να τη μεταμορφώσει στο γνωστό έντομο που, κρεμασμένο ανάποδα, υφαίνει από τότε στα ταβάνια και τις γωνιές των σπιτιών, μέχρι τη γιορτή της αιώρας και το μυθικό της υπόστρωμα, τα ταυροκαθάψια αλλά και το μέγα δράμα που διαδραματίστηκε στην Ελευσίνα μεταξύ Μητέρας και Κόρης ύστερα από την παγίδα του άνθους-νάρκισσου που στήθηκε με κοινή συμφωνία του Διός, της Γης και του Άδου. Οι Μπάμπες, βέβαια, δεν γνωρίζουν μόνο τη Μυθολογία. Οι γνώσεις τους επεκτείνονται σε όλα σχεδόν τα γεγονότα που χάραξαν τη ζωή της πρωταγωνίστριας του βιβλίου, της Μάνας, την οποία ακολουθούν από την παιδική ηλικία μέχρι τη «φαύλη» ιστορία του θανάτου της. Τα δεκαέξι κείμενα χωρίζουν το έργο σε ανάλογα μέρη, όπου ο αναγνώστης παρακολουθεί με δέος την ιστορία των ανθρώπων πίσω από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που την ανέτρεψαν και τη χάραξαν.
Το εύρημα της αντιστικτικής παράθεσης των ιστοριών που αφηγούνται οι Μπάμπες και αυτής που αφηγείται η συγγραφέας αποτελεί χαρακτηριστικό του βιβλίου, ενώ παράλληλα υποβάλλει την αίσθηση του ανθρώπινου πόνου που μπορεί να εναλλάσσεται με την ελπίδα και την ψυχική γαλήνη. Η απελευθέρωση από τον χρόνο, τη βούληση ακόμα και από τη βιογραφική υπόσταση και την ίδια την επιθυμία εκφράζονται με δραματική ενάργεια από τη θέση του ανθρώπου που αναζητεί τη λύτρωση στο παρελθόν. Η γραφή της Ελένης Λαδιά, συνδυασμένη με απαράμιλλη μυθοπλαστική ικανότητα, θρυμματίζει τη σιωπή του χρόνου καθώς μεταλλάσσεται σε λογοτεχνικό οίστρο επιμένοντας στην καταγραφή της αλήθειας, επομένως και στη διάσωση του παλιού κόσμου. Ο αναγνώστης ανταμείβεται πλουσιοπάροχα και από τον αριστοτεχνικό χειρισμό της γλώσσας της συγγραφέως, που επιτρέπει στη βαθιά αφομοιωμένη γνώση να λειτουργήσει ως βασικό ερέθισμα της σκέψης. Με τη μοναδικότητα της σχέσης μάνας-κόρης στο επίκεντρο του έργου, η συγγραφέας επιτρέπει στη ζωή και τον θάνατο να διαπλέκονται αριστοτεχνικά, αφήνοντας για το φινάλε του έργου της την εικόνα του δείπνου που ετοίμασε για τις «ελευσίνιες» φίλες της, όλες υπαρκτά πρόσωπα που συνδέει η αγάπη της μάνας. Οι φίλες, κρατώντας καθεμιά ένα μεγάλο κόκκινο ρόδι, το ελευσινιακό σύμβολο, υψώνουν τα ποτήρια τους και εύχονται: «Στις θεές».
Το βιβλίο Οι θεές κυκλοφόρησε την παραμονή του θανάτου της Αγαπημένης Μητέρας. Όσοι τη συνοδεύσαμε στην τελευταία κατοικία, πληροφορηθήκαμε ότι η Μητέρα πήρε μαζί της το πρώτο αντίτυπο. «Μα είναι δικό της», εξήγησε η Ελένη. «Για κείνην το έγραψα».
Οι θεές
Ελένη Λαδιά
Βιβλιοπωλείον της Εστίας
176 σελ.
Τιμή € 12,00
