Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα το 1989 με τη συλλογή διηγημάτων Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό, που έδειξε το πηγαίο ταλέντο του. Το 2001, κι ενώ εξέδωσε κι άλλες παρόμοιες συλλογές, και ένα μυθιστόρημα, εμφανίστηκε με ένα διαφορετικό βιβλίο, το μυθιστόρημα Ουζερί Τσιτσάνης, με κεντρικό ήρωα τον λαϊκό συνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη. Ήταν από τους πρώτους Έλληνες συγγραφείς που τόλμησαν να γράψουν παρόμοιο είδος, όχι ακριβώς είδος, που έκανε θραύση σε άλλες χώρες. Έγραψε, δηλαδή, μια ιστορία όπου δρουν πραγματικά και φανταστικά πρόσωπα, χωρίς το βιβλίο να είναι μυθιστορηματική βιογραφία. Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται την περίοδο της Κατοχής, όταν ο συνθέτης είχε ανοίξει (το 1942) ένα ουζερί στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Εκτός από τον Τσιτσάνη, σε αυτό πρωταγωνιστούν η γυναίκα του, Ζωή, και ο αστυνομικός διευθυντής της πόλης, Νίκος Μουσχουντής (στο τέλος κάνει ένα πέρασμα κι ο λαϊκός συνθέτης Απόστολος Καλδάρας). Την ιστορία αφηγείται ο Γιώργος Σαμαράς, ο οποίος υποδύεται τον κουνιάδο του Τσιτσάνη Αντρέα Σαμαρά.

Η αφήγηση αρχίζει από το συγκεκριμένο μαγαζί, όπου μαζεύονταν όσοι αγαπούσαν το ρεμπέτικο τραγούδι, οι θαυμαστές του Τσιτσάνη, αστυνομικοί, μαυραγορίτες, μα και Έλληνες αντιστασιακοί που συνεργάζονταν με τις πατριωτικές οργανώσεις. Ειδικά, ο Μουσχουντής, κουμπάρος του λαϊκού βάρδου, που είχε παίξει σκοτεινό ρόλο στην υπόθεση της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, το 1948, καθώς ήταν επικεφαλής των ερευνών, παρουσιάζεται από τον Σκαμπαρδώνη ως σκληρός και έξυπνος, αλλά και δίκαιος (σύμφωνα όμως με πληροφορίες). Βλέπουμε, λοιπόν, τον Τσιτσάνη και τον Μουσχουντή να συζητούν για μουσική, βλέπουμε τον συνθέτη να γράφει τα τραγούδια του σ' ένα τετράδιο, βλέπουμε και τον αφηγητή να κάνει έρωτα με μιαν Εβραία, την Εστρέα, η οποία είναι ανακατεμένη στην Αντίσταση. Κι όταν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους αποδεκατίζουν την αντιστασιακή οργάνωση, γεννιέται το ερώτημα ποιος πρόδωσε.

Στην ουσία, ο Σκαμπαρδώνης, μέσω του Βασίλη Τσιτσάνη, επιχειρεί να ανασυνθέσει τη ζωή στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής και το επιτυγχάνει, καθώς αναφέρεται στην καθημερινότητα της πόλης, στο τι έπαιζαν οι κινηματογράφοι, στο τι έγραφαν οι εφημερίδες. Επίσης, μιλάει για τις ταμπέλες των μαγαζιών, τα πρόσωπα της δημόσιας ζωής, όπως ο Μαξ Μέρτεν, ο διαβόητος σύμβουλος της Γερμανικής Διοικήσεως Πολέμου της Θεσσαλονίκης, την ίδρυση των τοπικών Ταγμάτων Ασφαλείας. Σε αυτό τον βοήθησαν βιβλία από τα οποία άντλησε πληροφορίες. Μεγάλο μέρος της αφήγησης καταλαμβάνει το θέμα των Εβραίων της πόλης, οι οποίοι διώχτηκαν από τους Γερμανούς, αλλά παγιδεύτηκαν και προδόθηκαν από τους ομοφύλους τους. Ειδική μνεία γίνεται στο γκέτο, όπου είχαν εγκλωβιστεί εξακόσιες εβραϊκές οικογένειες. Τους Εβραίους τους φύλαγαν Γερμανοί, μα και ένοπλοι της πολιτοφυλακής της φυλής τους που είχε αρχηγό κάποιον Χαρσόν, άνθρωπο αιμοβόρο, φόβο και τρόμο των φιλήσυχων κατοίκων. Κι ύστερα, τους έστειλαν σε στρατόπεδα θανάτου στην Πολωνία...

Το μυθιστόρημα, που διαβάζεται σαν αναμνήσεις του αφηγητή, είναι κυρίως ένα εξαίσιο χρονικό της Θεσσαλονίκης εκείνης της εποχής.

Ουζερί Τσιτσάνης
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Πατάκης
467 σελ.
Τιμή € 18,70

Ο Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• «Το αστυνομικό μυθιστόρημα την εποχή της κρίσης» του Φίλιππου Φιλίππου
• Γρηγόριος Ξενόπουλος: «Στέλλα Βιολάντη»
• Γιάννης Ν. Μπασκόζος: «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών»
• Σιδέρης Ντιούδης: «Η σελίδα έξι»
• Συλλογικό έργο (επιμέλεια: Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης): «Σμύρνη»

Twitter