Πάνος Αμυράς: «Το φιλί του Δεκέμβρη»
Στα βιβλία του Πάνου Αμυρά Ο λιμός και Τα λύτρα, με θέμα την τραγική περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου, παρακολουθούμε την πορεία του ήρωά του, Νίκου Αγραφιώτη, μέσα από τη θέση του ως υπαστυνόμου και τώρα, στο τρίτο βιβλίο της σειράς, ως απότακτου πλέον από το αστυνομικό σώμα. Το φιλί του Δεκέμβρη είναι ένα παγωμένο φιλί, ευφυής τίτλος, βασισμένος στο ομώνυμο τραγούδι της τραγικής Νάντιας που αναφέρεται στο μυθιστόρημα, και συμβολικός τίτλος ταυτόχρονα, αφού καταφέρνει να αποτυπώσει εξαρχής την προδοσία και το ρίγος από τα επαίσχυντα γεγονότα εκείνου του Δεκέμβρη του 1944.
Δυνατό, συγκινητικό και ιστορικά τεκμηριωμένο μυθιστόρημα, όπου ο συγγραφέας καταφέρνει να παντρέψει τη δημοσιογραφική του ιδιότητα με εκείνες του ιστορικού και του μυθιστοριογράφου με τρόπο πειστικό και με σκηνές συγκλονιστικές, που διαδέχονται η μία την άλλη. Μας προϊδεάζει άλλωστε από την αρχή, χρησιμοποιώντας απόσπασμα από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη: «Στου δρόμου της ζωής τη μέση/ σε σκοτεινό βρέθηκα δάσος/ γιατί το μονοπάτι το σωστό είχα μπλέξει». Εδώ όμως δεν είναι η φανταστική ποιητική αφήγηση του Δάντη με την κάθοδο των ηρώων του στον Άδη, αλλά η πραγματική κόλαση μιας από τις χειρότερες περιόδους της ελληνικής ιστορίας.
Αυτές οι μνήμες επηρεάζουν σήμερα τη ζωή μας, τη φυσική και ψυχική υγεία μας, αλλά και κάποιες φορές ανεξήγητες συμπεριφορές μας. Ο Πάνος Αμυράς θεωρεί ότι κουβαλάμε όλοι στο DNA μας ένα βάρος που το ονομάζουμε τοπική Ιστορία, μια αφοσίωση, ένα χρέος προς τους προγόνους μας. Νιώθουμε ότι πρέπει να τιμήσουμε τη λεβεντιά τους, χωρίς να γνωρίζουμε πόσο πολύ αυτή η προσήλωση καθορίζει τη ζωή μας. Έτσι ο Αγραφιώτης, έχοντας χάσει την επαγγελματική του ιδιότητα, καλείται να φέρει εις πέρας τη νέα και τολμηρή υπόθεση που του αναθέτει ο εισαγγελέας Σπαθιώτης. Με άφθονες εικόνες, σαν σε κινηματογραφική ταινία, με φόντο πάντα τη λαχτάρα για τη λευτεριά και την τεράστια αυταπάρνηση. Με τη διαφορά ότι εδώ στο πρόβλημα συμπεριλαμβάνεται και ο ίδιος!
Είναι η οδύνη που μας φέρνει στην οπισθοδρόμηση της προσωπικότητάς μας και μας προκαλεί αγανάκτηση, μίσος, εξουθένωση, ντροπή, αβεβαιότητα, αίσθηση ενός ατελείωτου κινδύνου, αδιαφορία για τα παθήματα του συνανθρώπου μας.
Γνωρίζουμε από τα προηγούμενα βιβλία του Αμυρά ότι ο Αγραφιώτης είναι σκληρός αλλά δίκαιος, με ενσυναίσθηση και εσωστρέφεια, ευφυής και αποτελεσματικός· τον βλέπουμε, λοιπόν, να αντιδρά ανάλογα και σε αυτό το βιβλίο. Αντιλαμβάνεται τον παραλογισμό των αντιμαχόμενων πλευρών. Συνειδητοποιεί πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση με πρωταγωνιστές τους δωσίλογους και θα κινήσει γη και ουρανό για να αποδώσει δικαιοσύνη. Μια σειρά από φόνους που θα πρέπει να εξιχνιάσει, για να φτάσει στο ποθούμενο αποτέλεσμα, ο υπόκοσμος της εποχής, παράνομες χαρτοπαικτικές λέσχες, ναρκωτικά, πληροφοριοδότες, χαμίνια, πόρνες, καμπαρέ, παραοικονομία, μαύρη αγορά και, τέλος, ο τραγικός διχασμός, ακόμα και στον έρωτα του ήρωα για τη σύντροφό του, μοιάζουν σαν άβυσσος έτοιμη να καταπιεί τη μισογκρεμισμένη Αθήνα σε μια από τις πιο δύσκολες ιστορικές περιόδους της.
Στις σελίδες του βιβλίου εμφανίζονται και αληθινά πρόσωπα με σημαντικό ρόλο στα διαδραματιζόμενα εκείνων των ημερών, όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Ρόναλντ Σκόμπι, η Δόμνα Σαμίου, ο Ρήγας Ρηγόπουλος, ο Αριστοτέλης Κουτσουμάρης κ.ά., και στέκομαι σε ένα καταπληκτικό κεφάλαιο: στη συνάντηση του ήρωα με τον Νάσο Χατζηδήμο, κορυφαίο στην ελληνική ψυχιατρική επιστήμη, σε συζήτηση με τον επίσης ψυχίατρο Κοτσυφάκη, στο σημείο όπου αναλύουν στον Αγραφιώτη την ψυχική οδύνη που διακατέχει τους ανθρώπους και ονοματίζουν ως «κατοχικό σύνδρομο». Είναι η οδύνη που μας φέρνει στην οπισθοδρόμηση της προσωπικότητάς μας και μας προκαλεί αγανάκτηση, μίσος, εξουθένωση, ντροπή, αβεβαιότητα, αίσθηση ενός ατελείωτου κινδύνου, αδιαφορία για τα παθήματα του συνανθρώπου μας. Με εξαιρετική ανάλυση επίσης στο θέμα της πρακτικής των ναζί, που έγινε η αφορμή να αναδυθούν αρχέγονες επιθετικές και σαδιστικές τάσεις του ανθρώπου, ακυρώνοντας χιλιόχρονες προσπάθειες της ανθρωπότητας για περιορισμό αυτών των τάσεων.
Πέρα από την ενδιαφέρουσα πλοκή και τις συγκλονιστικές αναφορές σε γεγονότα της εποχής, στο βιβλίο υπάρχουν διάσπαρτα κομμάτια δεμένα αναπόσπαστα με την πόλη της Αθήνας του 1944: κτίρια, δρόμοι, θέατρα, περιοδικά, σημαντικά άρθρα, όπως του Νικηφόρου Βρεττάκου, κι ένα αναμμένο καντηλάκι για αυτούς που χάθηκαν, δίκαια ή άδικα, με τις χαρές και τις λύπες τους και ορισμένα έντονα συναισθήματα που καταπνίγηκαν από τους ίδιους. Καθώς ρέει το κείμενο σαν γάργαρο νερό, ο αναγνώστης κερδίζει τη βεβαιότητα ότι υπάρχει ελπίδα, φτάνοντας στο τέλος του βιβλίου. Το ψυχογράφημα των ηρώων, οι ψυχολογικές αναλύσεις, οι ιστορικές αναφορές, όλα βοηθούν να κατανοήσουμε ότι οι σκέψεις, οι αποφάσεις και οι πράξεις των ανθρώπων πρέπει να κρίνονται 
σύμφωνα με τις συνθήκες που βιώνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Η δραματική χροιά του μυθιστορήματος δίνει την πάσα για το επόμενο – και γνωρίζουμε πολύ καλά πως θα είναι ένα πολλά υποσχόμενο νουάρ, ισοδύναμο με τα αντίστοιχα βιβλία του Φίλιπ Κερ.
Το φιλί του Δεκέμβρη
Πάνος Αμυράς
Διόπτρα
σ. 432
ISBN: 978-960-653-441-6
Τιμή: 16,60€
