Στράτος Μυρογιάννης: «Μυθομανίες»

Ύστερα από το πρωτότυπο βιβλίο-μελέτη Από τις ιστορίες μυστηρίου στην αστυνομική πλοκή, που εκδόθηκε το 2012 κι όπου γίνεται λόγος για τα αστυνομικά στοιχεία στα έργα σημαντικών πεζογράφων, όπως ο Βιζυηνός κι ο Παπαδιαμάντης, ο Στράτος Μυρογιάννης εξέδωσε πρόσφατα τη συλλογή διηγημάτων Μυθομανίες. Πρόκειται για ιστορίες με πραγματικά και φανταστικά πρόσωπα, που ως ιδέα παραπέμπουν στο έργο Μυθοπλασίες του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Στην ουσία, τα κείμενα της συλλογής που δεν μοιάζει με συλλογή –αφού ορισμένα πρόσωπα επανεμφανίζονται σε κάποια διηγήματα–, φαίνεται να αποτελούν μυθιστόρημα, ωστόσο δεν είναι μυθιστόρημα. Είναι ένα λογοτεχνικό παιγνίδι που γεννήθηκε στο μυαλό του συγγραφέα και ολοκληρώθηκε στο χαρτί ως λογοτέχνημα.

Από την αρχή γίνεται αντιληπτό το παιγνιώδες του έργου, για το οποίο ο Μυρογιάννης φροντίζει να μας προκαταλάβει στο προλογικό σημείωμα, που τιτλοφορείται «Υστερόγραφο αντί προλόγου». Εκεί διαβάζουμε για κάποιον «δήθεν ιστοριοδίφη», ο οποίος έγραψε ένα πόνημα όπου αποπειράται να εξακριβώσει την πραγματική ταυτότητα των προσώπων που αναφέρονται σε αυτό το λογοτέχνημα. Ο Συγγραφέας του Έργου, διαβάζουμε, διαβεβαιώνει το αναγνωστικό κοινό πως ο ιστοριοδίφης σφάλλει και αν κάποιος φιλαλήθης μελετητής καταφέρει να αποδείξει τους ισχυρισμούς του, ας αποκαλύψει επωνύμως τις αποδείξεις του.

Στο κείμενο, τώρα. Στο πρώτο διήγημα, «Η βιβλιοθήκη του Ιάσονα Μαυροκορδάτου-Bodin», γίνεται λόγος για τον Ιάσονα-Μαυροκορδάτο-Bodin, ο οποίος «θα πρέπει να ήταν λόγιος». Ίσως να ήταν βιβλιοσυλλέκτης, αλλά του άρεσε να συστήνεται ως ποιητής. Αδυναμία του ήταν η ποίηση και τα μυστήρια των ανθρώπων. Γεννήθηκε έξω από τη Βιέννη, σπούδασε στο Παρίσι, βρήκε στέγη στο Κέμπριτζ, ταξίδεψε σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο και είχε μαθητές σε όλη την Ευρώπη. Είχε σχέσεις με βασιλιάδες και ευγενείς, τον αποκαλούσαν «πρίγκιπα», μα ίσως ήταν ένας κοινός κλέφτης βιβλίων και το όνομά του είναι άγνωστο, ενώ πολλοί πιστεύουν πως αποτελεί έναν θρύλο.

Είναι ένα λογοτεχνικό παιγνίδι που γεννήθηκε στο μυαλό του συγγραφέα και ολοκληρώθηκε στο χαρτί ως λογοτέχνημα.

Κάποτε, το 1453, όταν αλώθηκε η Πόλη από τους Οθωμανούς, ο Ιάσων ταξίδεψε για να δει από κοντά το πρώτο βιβλίο που τύπωσε ο Γουτεμβέργιος. Δεν ήταν η Βίβλος, αλλά μια ποιητική συλλογή με αδέξια ερωτικά ποιήματα που έγραψε ο Γουτεμβέργιος για τον μεγάλο έρωτα της ζωής του, την Κορνέλια Αλδίνα. Η σχέση τους ήταν σύντομη, αλλά κατάφερε να της χαρίσει την ποιητική συλλογή και ένα ζευγάρι παπούτσια από μαλακό δέρμα. Μετά, η κοπέλα πέθανε από πανούκλα κι ίσως δεν πρόλαβε να φορέσει τα παπούτσια ή, ακόμα χειρότερα, δεν πρόλαβε καν να τα δει. Έκλεψε αυτό το βιβλίο και μετά έκλεψε ένα βιβλίο από τη Βιβλιοθήκη του Βατικανού, όπου μπήκε χάρη στη βοήθεια του Πάπα, που ήταν φίλος του: ήταν ο Κατάλογος της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Αργότερα, ταξίδεψε στην Ανδαλουσία και επισκέφτηκε το παλάτι Αλάμπρα στη Γρανάδα, που τότε τελούσε υπό αραβική κατοχή, όπως ολόκληρη η Ισπανία. Φιλοξενήθηκε από τον σουλτάνο Ισμαήλ κι έψαξε παντού να βρει εκεί ένα ονομαστό χαμένο βιβλίο, την τραγωδία Αριθμιάδα του Πυθαγόρα, που δεν είχε γράμματα αλλά ήταν γραμμένη επίτηδες με αριθμούς. Κάποια στιγμή, ο Ιάσων εξαφανίστηκε και οι φρουροί του σουλτάνου ανακάλυψαν στο βασιλικό δωμάτιο ένα βιβλίο με ερωτικά ποιήματα· ήταν αυτό που έγραψε ο Γουτεμβέργιος για την Κορνέλια Αλδίνα.

Κάπως έτσι είναι και τα επόμενα διηγήματα, όπου πρωταγωνιστούν παράξενοι ήρωες, οι οποίοι παραπέμπουν σε ιστορικά πρόσωπα αλλά που δεν είναι, απλώς αποτελούν καρπούς της γόνιμης φαντασίας του Στράτου Μυρογιάννη. Πρόκειται για τον Κορνήλιο Κράνμπερη τον Τραυλό, τον Μπαρτόλο Σιμόνι, το δίδυμο Νικόλας Φλαμέλ και Ισαάκ Νιούτον, τον Σαίξπηρ και τον Μetaxas-Malherbe, τον Ιωάννη Καρτάζηλο και τον Πάπα Ουρβανό Ζ’. Στο βιβλίο υπάρχει ένα Επίμετρο κάποιου Φιλήμονα Έρουλου, όπου το παιγνίδι συνεχίζεται και πληροφορούμαστε από αυτόν πως: «Μύθος είναι ο θετός γιος της Ιστορίας και του Ψέματος. Η πραγματική μητέρα του είναι η Χίμαιρα…».

smirogiann Θα κλείσουμε τούτο το σημείωμα με δύο φράσεις από τον Επίλογο του Κώστα Καλφόπουλου, ο οποίος προσπαθεί να ερμηνεύσει για χάρη του αναγνώστη το λογοτεχνικό παιγνίδι του συγγραφέα. Σημειώνει πως: «Ο Στράτος Μυρογιάννης, με τις Μυθομανίες και τους παράδοξους ήρωές του, επιχειρεί κάτι σαν “πειρατικό ρεσάλτο” στα ελληνικά χωρικά ύδατα της μυθοπλασίας». Ρεσάλτο, λοιπόν, ρεσάλτο που δεν έχει προηγούμενο, από όσο γνωρίζουμε, στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας. Επίσης: «Αιφνιδιάζει ευχάριστα, δοκιμάζει αντοχές (συγγραφικές και αναγνωστικές), αφηγείται γλαφυρά, προσεγγίζει ανατρεπτικά…». Προσυπογράφουμε και αναμένουμε το επόμενο εγχείρημά του.