Ευθυμία Χασιώτου: «Άντα Λάβλεϊς»
Και η ευφυΐα και η μοίρα κληρονομείται, όπως το DNA. Έτσι τουλάχιστον δείχνει η περίπτωση Άντα Λάβλεϊς στο βιβλίο της Ευθυμίας Χασιώτου, με τίτλο το όνομα της ηρωίδας.
Η Άντα Λάβλεϊς είναι η κόρη του λόρδου Μπάιρον. Πέθανε νέα, στα τριάντα έξι της, όπως ο πατέρας της και ο πεθερός της. Ήταν άτακτη όπως και εκείνοι, ήταν ευφυής, άξιο τέκνο της γενιάς της, αλλά και άξια εκπρόσωπος του γυναικείου φύλου, εφόσον η προσφορά της στην επιστήμη της πληροφορικής ήταν όχι μόνο σημαντική, αλλά καθοριστική. Το έργο της ξεχάστηκε για να επανανακαλυφθεί στη δεκαετία 1940-1950, ενώ στις 10 Δεκεμβρίου 1980 (για να τιμηθεί η ημέρα γενεθλίων της, 10/12/1815), το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ονόμασε «Ada» μια υψηλού επιπέδου γλώσσα υπολογιστών. Το 1997 έγινε ταινία με τίτλο Conceiving Ada και η 16η Οκτωβρίου ορίστηκε ως Διεθνής Ημέρα Άντα Λάβλεϊς το 2009.
Η κόμισσα Λάβλεϊς, Ογκάστα Άντα Μπάιρον, «με ένα νοητικό άλμα έθεσε τις βάσεις της ανάπτυξης του λογισμικού, των αλγορίθμων των υπολογιστών, της τεχνητής νοημοσύνης και της ηλεκτρονικής μουσικής. Το 1842, έγραψε το πρώτο πρόγραμμα υπολογιστών στον κόσμο». Ανάμεσα στους φίλους της ήταν ο Ντίκενς, ο Φαραντέι, η Σόμεριλ, ο Γουίτστοουν και ο Μπάμπατζ, ο μεγαλύτερος μαθηματικός του 19ου αι., που πρώτος οραματίστηκε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η Άντα, όπως ήταν φυσικό, είχε να πολεμήσει με το ανδρικό κατεστημένο, αλλά χρησιμοποιώντας τις υψηλές διασυνδέσεις της κατάφερε να μπει στην επιστημονική ελίτ της Αγγλίας και να αφοσιωθεί με πάθος στα μαθηματικά, που πίστευε ότι είναι η γλώσσα που δείχνει τις αόρατες σχέσεις των πραγμάτων και ότι η φαντασία προσφέρει χρήσιμη βοήθεια σε αυτά· ότι ο δημιουργικός διάλογος νου και ύλης είναι η βάση για τη δημιουργικότητα του ανθρώπου. Ζούσε με φαντασία και πραγματικότητα σε έναν κοσμικό χορό, μια ποιητική επιστήμη, και έβλεπε τα γεγονότα πριν συμβούν!
Ο παππούς της, κάπτεν Τζον Μπάιρον, αφού κατασπατάλησε την περιουσία της πρώτης και της δεύτερης συζύγου του, πέθανε στα τριάντα πέντε του χρόνια, αφήνοντας τη σύζυγο και τον γιο του σε πλήρη ένδεια. Σαν από θαύμα, ήρθε η κληρονομιά από τον θείο Γουίλιαμ Μπάιρον που άλλαξε τη ζωή τους και ο Μπάιρον φοίτησε σε αριστοκρατικά σχολεία. Αλλά και αυτός στα είκοσι χρόνια του είχε δημιουργήσει το δικό του υπέρογκο χρέος. Όμως, μετά το ταξίδι στην Ελλάδα το 1810-11 και αφού έγραψε το περίφημο Childe Harold’s Pilgrimage, το οποίο επανεκδόθηκε πολλές φορές, έγινε διάσημος και επιθυμητός γαμπρός. Το 1812 εμφανίστηκε στη Βουλή των Λόρδων και τάχθηκε στο πλευρό των εξεγερμένων εργατών. Η φήμη του μεγάλωνε παράλληλα με τα χρέη του, στα οποία μόνη λύση ήταν ο γάμος με την Αναμπέλα Μίλμπανκ, την «πριγκίπισσα των παραλληλογράμμων», προικισμένη και αυτή σε πολλά επίπεδα πνευματικά και με καλή, σε λίρες Αγγλίας, προίκα.
Αλλά ο γάμος με τον καταχρεωμένο, μόνιμα μεθυσμένο, άπιστο, απρόβλεπτο και τυρανικό Μπάιρον ήταν μια καταστροφή που έφερε την Αναμπέλα σε απόγνωση. Όταν γεννήθηκε η κόρη τους, εκείνος απογοητεύτηκε που δεν ήταν αγόρι και, ύστερα από τρομερές εντάσεις, χώρισαν. Κυνηγημένος από τους δανειστές, πούλησε τον πατρικό πύργο και έφυγε από την Αγγλία, με μία άμαξα χρυσή σαν του Μεγάλου Ναπολέοντα, αφήνοντας ανεξόφλητα όλα τα χρέη. Το 1822, πέθανε από τύφο στο μοναστήρι η εξώγαμη κόρη του Αλέγκρα, που ποτέ δεν πήγε να τη δει. Ωστόσο, ενδιαφερόταν για την Άντα και ρωτούσε για την πρόοδό της. Η βασανιστική και πιεστική μητέρα, άλλοτε με τιμωρίες και άλλοτε με επιβραβεύσεις, πιέζοντας εξουθενωτικά την Άντα για όλο και καλύτερες επιδόσεις, ενημέρωνε τον Μπάιρον για την πρόοδο της κόρης του στα μαθηματικά και τη μηχανική.
Ήταν άτακτη όπως και εκείνοι, ήταν ευφυής, άξιο τέκνο της γενιάς της, αλλά και άξια εκπρόσωπος του γυναικείου φύλου, εφόσον η προσφορά της στην επιστήμη της πληροφορικής ήταν όχι μόνο σημαντική, αλλά καθοριστική.
Το 1833 η Άντα γνώρισε τον Μπάμπατζ, τον μεγαλύτερο μαθηματικό του αιώνα, ο οποίος είχε εφεύρει τη Διαφορική Μηχανή, μια μηχανή που διευκόλυνε τις μαθηματικές πράξεις. Η Άντα ενθουσιάστηκε. Στις Σημειώσεις της προανήγγειλε «κάποιες από τις δυνατότητες της σύγχρονης πληροφορικής και τις επιπτώσεις που μια τέτοια εξέλιξη θα έχει στη γλώσσα της επιστήμης». Η Άντα υπήρξε περισσότερο διορατική από τον Μπάμπατζ. Αναρωτιέται αν τα μαθηματικά είναι η γλώσσα με την οποία ο Θεός έχει γράψει το σύμπαν, αλλά «κράτησε την απόλυτη αλήθεια για τον εαυτό του». Το 1835 παντρεύτηκε τον λόρδο Ουίλιαμ Κινγκ και απέκτησε τρία παιδιά. Τον πρώτο γιο τον ονόμασε Μπάιρον, για να τιμήσει τον πατέρα της. Σε όλη τη ζωή την απασχολούσε ο πατέρας που δεν γνώρισε, αλλά η αυταρχική και προστατευτική μητέρα την είχε αποκλείσει από κάθε πληροφορία. Εν τω μεταξύ κλονίστηκε η υγεία της, εθίστηκε στον τζόγο και δημιούργησε υπέρογκα χρέη, έπαθε κατάθλιψη και έκανε θεραπεία με μορφίνη.
Ένα ταξίδι στον πύργο του Νιούσταντ Άμπεϊ, όμως, την έκανε να επανεξετάσει την προσωπικότητα του πατέρα της και να απομακρυνθεί από τις κατηγορίες της μητέρας της. Κι αυτή ήταν μια ρήξη που δεν επουλώθηκε ποτέ. Ξίφος τιτρώσκει σώμα, το δε νουν ο λόγος. Εκτός από το ξίφος όμως και τον λόγο, η Άντα πάσχει από καρκίνο και, έπειτα από βασανιστικούς πόνους, θα καταλήξει στις 27 Νοεμβρίου 1852. Σύμφωνα με επιθυμία της, θάφτηκε πλάι στο πατέρα της, στο Νότινχαμσαϊρ, κοντά στο προγονικό του σπίτι.
Η Άντα άφησε κληρονομιά στους επιστήμονες των επόμενων χρόνων την πίστη της στα μαθηματικά, σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση του σύμπαντος, κάτι που εκατό χρόνια μετά αξιοποίησε ο Τούρινγκ και κατασκεύασε τον υπολογιστή που θα οδηγούσε στην τεχνητή νοημοσύνη και νοήμονες μηχανές που θα μιμούνταν ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες.
Ο αναγνώστης θα βρει στο βιβλίο σημαντικές πληροφορίες για το πώς εργάστηκε ο Μπάμπατζ και η Άντα και πώς αξιοποίησε τις σημειώσεις της ο Τούρινγκ. Παράλληλα, θα βρει μια συστηματική αναφορά στον Μπάιρον και την πολυτάραχη ζωή του, την απομυθοποίηση, αλλά και τον κώδικα συμπεριφοράς της αριστοκρατικής τάξης· τη σπατάλη, την κραιπάλη, τους έρωτες, τις αιμομιξίες, τους γάμους και τις προίκες, τον τζόγο και τους εκβιασμούς. Η πλούσια βιβλιογραφία, στο τέλος του βιβλίου, προσφέρεται για περαιτέρω πληροφόρηση εφ’ όλης της ύλης.
Άντα Λάβλεϊς
Ευθυμία Χασιώτου
Εκδόσεις Κυριακίδη
296 σελ.
ISBN 978-960-599-309-2
Τιμή €18,00
