«Ο κομμουνιστής που θα υποδυόταν τον δικτάτορα (Κάρλος Φουέντες)» του Πέτρου Γκάτζια
Στα αρχεία του αμερικανικού FBI βρίσκεται ένα ογκώδες ντοσιέ 170 σελίδων, το οποίο περιέχει εσωτερικά απόρρητα έγγραφα, φωτογραφίες και πολλά δημοσιεύματα από εφημερίδες που ξεκινούν από την ταραγμένη δεκαετία του ’60 και φθάνουν μέχρι πολλά χρόνια αργότερα. Στην πρώτη σελίδα γράφει: «Κάρλος Φουέντες. Μεξικανός συγγραφέας. Κομμουνιστής. Ανατρεπτικός».
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκείνα τα χρόνια είχαν βάλει στο στόχαστρο τον ήδη διάσημο συγγραφέα εξαιτίας των κομμουνιστικών του πεποιθήσεων (υπήρξε άλλωστε μέλος του μεξικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος) και της στενής σχέσης που είχε με τον θρυλικό επαναστάτη και ηγέτη της Κούβας, Φιντέλ Κάστρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να του αρνηθούν την έκδοση βίζας για τις Ηνωμένες Πολιτείες τουλάχιστον δύο φορές. Ο Φουέντες ήταν κόκκινο πανί για τους Αμερικανούς, καθώς είχε σπεύσει να στηρίξει τον Κάστρο μόλις ανέλαβε την εξουσία στην Κούβα, αλλά και το κίνημα των Σαντινίστας στη Νικαράγουα.
Η πρώτη αναφορά γίνεται το 1962, όταν ο συγγραφέας δέχθηκε πρόσκληση για να πάρει μέρος σε τηλεοπτικό ντιμπέιτ με τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ. Η εντολή ήταν ξεκάθαρη από το FBI: καθυστερήστε την αίτησή του για βίζα περιμένοντας περαιτέρω οδηγίες. Η αίτηση τελικά απορρίφθηκε.
Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Φουέντες ήρθε σε ρήξη με τον Κάστρο, μετά τη συμπεριφορά του καθεστώτος απέναντι στον Κουβανό ποιητή Heberto Padilla, κάτι που ο Φιντέλ δεν του το συγχώρεσε ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, το FBI συνέχιζε να τον παρακολουθεί. Οι πράκτορές του βρίσκονταν διαρκώς πίσω του, ακόμη και όταν εκείνος πήρε αργότερα πολλές φορές βίζα για τις Ηνωμένες Πολιτείες, και μάλιστα έφθασε να διδάσκει σε αμερικανικά πανεπιστήμια. Σε έγγραφο μάλιστα υψίστης ασφαλείας του 1970, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες συνιστούν να συγκεντρωθούν στον φάκελό του στοιχεία εναντίον του και από τα Πανεπιστήμια της Κολούμπια και της Νέας Υόρκης.
Το παράδοξο βέβαια είναι ότι, ως γιος Μεξικανού διπλωμάτη, ο Φουέντες πέρασε μέρος των παιδικών του χρόνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχολιάζοντας μάλιστα ο ίδιος με χιούμορ και μικρή δόση ειρωνείας, σε μια συνέντευξή του στο Λος Άντζελες, το 2006: «Το να με αποκαλούν αντι-Αμερικανό είναι ένα τεράστιο ψέμα, μια συκοφαντία. Μεγάλωσα σ’ αυτή τη χώρα. Όταν ήμουν μικρός, χαιρέτησα διά χειραψίας τον Ρούσβελτ και από τότε δεν έχω πλύνει το χέρι μου».
Σιγά σιγά το FBI άρχισε να αλλάζει γνώμη, όπως φαίνεται και από τα αρχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα πριν από περίπου έξι χρόνια, και ο Φουέντες δίδαξε ακόμη και στο Χάρβαρντ. Αυτό που δεν αναγράφεται στο ογκώδες ντοσιέ είναι πως στον διάσημο Μεξικανό συγγραφέα και κοσμοπολίτη άρεσε στα νιάτα του να πηγαίνει σε πάρτι, αλλά αντί να χορεύει με τα κορίτσια, μιλούσε με τις μεγαλύτερες γυναίκες αντλώντας πληροφορίες για τη μόδα, τις οποίες χρησιμοποιούσε συχνά στα βιβλία του.
Αλλά και μια άλλη λεπτομέρεια της ζωής του: ο άνθρωπος που χαρακτηρίστηκε επικίνδυνος και ανατρεπτικός κομμουνιστής από τους Αμερικανούς ήθελε κάποτε να υποδυθεί τον μισητό Μεξικανό δικτάτορα Πορφίριο Ντίαζ, των αρχών του 20ού αιώνα, σε μια ταινία με παράξενο σενάριο που θα γύριζε με τους στενούς του φίλους, τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τον Λουίς Μπουνιουέλ.
Τα δύο τελευταία βιβλία του Κάρλος Φουέντες που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά είναι τα: Κόμης Vlad (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2018) και Ο Νίτσε στο μπαλκόνι (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2017).
