«Χωρίς κλιματιστικό: Καύσωνες του μεσοπολέμου (Άρθουρ Μίλερ)» του Πέτρου Γκάτζια
«Ένας κύριος από τη Νότια Αφρική μού είπε κάποτε ότι ο Αύγουστος στη Νέα Υόρκη είναι πιο καυτός απ’ οποιοδήποτε μέρος ήξερε στην Αφρική, όμως οι άνθρωποι επιμένουν να ντύνονται όπως σε μια βορινή πόλη. Εκείνος θα ήθελε να φορούσε κοντά παντελόνια, αλλά φοβόταν πως θα μπορούσαν να τον συλλάβουν για προσβολή της δημοσίας αιδούς».
Καλοκαίρι του 1998. Ο Άρθουρ Μίλερ πλησιάζει στο τέλος της ζωής του και θυμάται για λογαριασμό του περιοδικού The New Yorker στιγμές από τα παρατεταμένα καλοκαίρια των παιδικών χρόνων και της νιότης του στη μεγαλούπολη.
«Το Μπρόντγουεϊ είχε ανοιχτά τρόλεϊ, χωρίς πλαϊνά, όπου μπορούσες τουλάχιστον να νιώσεις λίγη δροσιά, αν και ο αέρας ήταν καυτός, έτσι όσοι απελπισμένοι δεν μπορούσαν να σταθούν μέσα στο διάμέρισμά τους, πλήρωναν απλώς μια δεκάρα και έκαναν βόλτες, χωρίς σκοπό, για ώρες, για να δροσιστούν. Όσο για το Κόνι Άιλαντ τα Σαββατοκύριακα, κάθε κομμάτι της παραλίας ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτο, που ήταν αδύνατον να βρεις χώρο να καθίσεις ή έστω να αποθέσεις το βιβλίο σου...»
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει και τα σύννεφα δεν έχουν ακόμη αρχίσει να μαζεύονται για τον Β’ Π.Π. Ο κόσμος προσπαθεί να διασκεδάσει στη Νέα Υόρκη, η οποία ωστόσο φλέγεται από τον καύσωνα, όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά και το φθινόπωρο, με τον Σεπτέμβριο να διεκδικεί τα σκήπτρα από τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Μόνο που τότε δεν υπήρχαν κλιματιστικά.
«Ποια χρονιά ήταν ακριβώς δεν θυμάμαι πια –ίσως το 1927 ή ’28– όπου ο Σεπτέμβριος ήταν εξαιρετικά καυτός, ακόμη και μετά την έναρξη του σχολικού έτους... Κάθε παράθυρο στη Νέα Υόρκη ήταν ανοιχτό... Οι άνθρωποι στη Δυτική 110η λεωφόρο, όπου ζούσα, ήταν αρκετά αστοί ώστε να κάθονται στις εξόδους κινδύνου, αλλά εκεί γύρω στη γωνία με την 111η και παραπέρα, έριχναν τα στρώματα έξω και, όσο έπεφτε η νύχτα, ολόκληρες οικογένειες ξάπλωναν σ’ αυτά τα σιδερένια μπαλκόνια φορώντας μόνο τα εσώρουχα».
Διηγήσεις που θυμίζουν τη μεταπολεμική Ελλάδα, αφορούν όμως την Αμερική του μεσοπολέμου και μια θρυλική πόλη. Τα παιδιά αντέχουν περισσότερο στον καύσωνα και ο μικρός Άρθουρ με την παρέα του βρίσκουν ευκαιρία για εξερεύνηση, μέσα στην αποχαύνωση του μεσημεριού, αλλά και τη θολούρα του δειλινού.
«Ακόμη και τις νύχτες, το κύμα ζέστης δεν υποχωρούσε. Μαζί με μερικά άλλα παιδιά, διέσχιζα την 110η λεωφόρο προς το πάρκο και περπατούσα ανάμεσα σε εκατοντάδες ανθρώπους, μόνους ή με τις οικογένειές τους, οι οποίοι κοιμόντουσαν στο γρασίδι έχοντας δίπλα τους τεράστια ξυπνητήρια, που προκαλούσαν φοβερή βαβούρα όσο περνούσαν τα δευτερόλεπτα και το ένα χτυπούσε σχεδόν ταυτόχρονα με το άλλο. Μωρά έκλαιγαν στο σκοτάδι, άνδρες μουρμουρούσαν με τις βαθιές φωνές τους και μια γυναίκα γελούσε δυνατά δίπλα στη λίμνη. Μπορώ να θυμηθώ μόνο λευκούς να βρίσκονται στο γρασίδι. Το Χάρλεμ άρχιζε πέρα από την 116η λεωφόρο...»
Και με φωνή που σβήνει πλέον μέσα στα χρόνια, ο Μίλερ σχολιάζει: «Αργότερα, στη δεκαετία της Μεγάλης Ύφεσης, τα καλοκαίρια έμοιαζαν να είναι ακόμη πιο καυτά. Πέρα στη Δύση, ήταν η ώρα του κατακόκκινου ήλιου και της αμμοθύελλας...»
